Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Con người và sức khỏe, tải xuống (1) - Coggle Diagram

- - - - điều khiển, điều hòa và phối hợp mọi hoạt động của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể thành
        1 thể thống nhất, đảm bảo sự thích nghi của cơ thể với những thay đổi của môi trường trong cũng như môi trường ngoài.
    - - Cấu tạo
        
        Thân hình sao, chứa nhân
        
        Một sợi trục có bao mielin
        
        Tận cùng là các xinap: nơi tiếp xúc giữa các noron
        
        Thân và các sợi nhánh tạo chất xám trong trung ương thần kinh
        
        Sợi trục thành phần cấu tạo nên chất trắng và các dây thần kinh
      - Chức năng :cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh
    - - Bộ phận thần kinh trung ương: não bộ nằm trong hộp sọ, tủy sống nằm trong cột sống
      - Bộ phận thần kinh ngoại biên: các dây thần kinh và hạch thần kinh
    - - Hệ thần kinh vận động là hoạt động có ý thức
      - Hệ thần kinh sinh dưỡng: hoạt động không có ý thức
  - - - Đại não
        
        Cấu tạo ngoài
        
        Rãnh liên bán cầu chia não thành 2 nửa
        
        Rãnh sâu chia bán cầu não thành bốn thùy: thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm và thùy thái dương.
        
        Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán với thùy đỉnh
        
        Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán, thùy đỉnh với thùy thái dương
        
        Bề mặt đại não có nhiều nếp gấp là các khe và rãnh tạo thành khúc cuộn não: làm tăng diện tích tiếp xúc bề mặt của vỏ não
        
        Cấu tạo trong
        
        Chất xám ở ngoài làm thành vỏ não, dày khoảng 2 – 3mm, gồm 6 lớp, chủ yếu là các tế bào hình tháp
        
        Chất trắng: ở trong là các đường dây thần kinh, hầu hết các đường này đều bắt chéo ở hành tủy hoặc tủy sống khi bị tổn
        thương 1 bên đại não thì sẽ làm tê liệt các phần bên thân còn lại. Bên trong chất trắng chứa các nhân nền (nhân dưới vỏ)
      - Trụ não
        
        Gồm: não giữa, cầu não, hành não
        
        Cấu tạo
        
        chất trắng (bên ngoài): là các đường liên lạc dọc, nối tủy sống với các phần trên của não và bao quanh chất xám
        
        chất xám (bên trong): ở trụ não tập trung thành nhân xám (trung khu thần kinh nơi xuất phát các dây thần kinh não)
        
        Có 12 đôi dây thần kinh não, chia thành 3 loại
        
        Dây cảm giác
        
        Dây vận động
        
        Dây pha
        
        Chức năng
        
        Điều khiển, điều hòa hoạt động của các nội quan.
        
        Đặc biệt là hoạt động tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa do các nhân xám đảm nhiệm.
        
        Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, bao gồm các đường dẫn truyền lên (cảm giác) và đường dẫn truyền xuống (vận động)
      - Não trung gian
        
        Vị trí: nằm giữa trụ não và đại não
        
        Gồm: đồi thị và vùng dưới đồi
        
        Đồi thị là trạm cuối cùng chuyển tiếp của tất cả các đường dẫn truyền cảm giác từ dưới đi lên
        
        Nhân xám nằm ở vùng dưới đồi là trung ương điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt.
      - Tiểu não
        
        Vị trí: nằm ở phía sau trụ não
        
        Gồm: chất trắng và chất xám
        
        Chất xám làm thành lớp vỏ tiểu não và các nhân
        
        Chất trắng: nằm ở phía trong, là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh.
    - - Chất xám ở giữa và chất trắng ở ngoài
      - Chất xám là trung khu phản xạ không điều kiện
      - Chất trắng là các đường dẫn truyền nối các căn cứ trong tủy sống với nhau và với não bộ
  - - - điều khiển hoạt động của các nội quan
    - - Phần trung ương: nằm trong não và tủy sống
      - Phần ngoại biên: các dây thần kinh và hạch thần kinh
  - - - những phản xạ sinh ra đã có, không cần luyện tập
      - Ví dụ: Tay chạm phải vật nóng, rụt tay lại. Đi nắng, mặt đỏ gay, mồ hôi vã ra.
    - - là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện,
        rút kinh nghiệm
      - Ví dụ: đạp xe đạp, đá bóng …
- - - - Nâng đỡ, bảo vệ các cơ quan, làm chỗ bám cho các cơ, đảm bảo hoạt động sống tinh tế của con người
      - Xương đầu: sọ não, sọ mặt
        
        Sọ não: gồm 8 xương ghép lại thành hộp sọ lớn chứa não
        
        Sọ mặt: nhỏ, có xương hàm bớt thô so với động vật
      - Xương thân
        
        Cột sống: gồm nhiều đốt sống khớp với nhau và cong ở 4 chỗ
        thành 2 chữ S tiếp nhau giúp cơ thể đứng thẳng
        
        Xương sườn: gắn với cột sống và xương ức tạo thành lồng ngực
        
        Hệ thống dây chằng
      - Xương chi
        
        Xương
        dài:Có hình ống, ở giữa có tủy đỏ (ở trẻ em)
        hoặc tủy vàng (ở người trưởng thành)
        
        Xương ngắn: Xương đốt sống, xương
        cổ chân, cổ tay …
        
        Xương dẹt:Xương bả vai, xương cánh
        chậu, các xương sọ
    - - 2 loại cơ chính: cơ vân và cơ trơn
      - Có khoảng 600 cơ tạo thành hệ cơ, có hình dạng khác nhau
      - Cơ vân chiếm số lượng nhiều nhất trong cấu tạo cơ thể
      - Cơ trơn là những tế bào có chiều dài từ 0,02-0,05mm
    - - Rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên, lao động vừa sức
      - Khi mang vác các vật nặng và khi ngồi học, cần chú ý chống cong vẹo cột sống
  - - - Máu là mô liên kết lỏng bao gồm các tế bào máu là hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, huyết tương
      - Ở người, khối lượng máu chiếm khoảng 7-9% trọng lượng cơ thể
    - - Có 4 nhóm máu khác nhau
        
        Nhóm máu O
        
        Nhóm máu A
        
        Nhóm máu B
        
        Nhóm máu AB
      - Vệ sinh tim mạch
        
        Ăn uống điều độ, làm việc vừa sức, tham gia thể dục thể thao
- - - - Ống tiêu hóa
        
        Khoang miệng, gồm răng, lưỡi, hầu
        
        Thực quản
        
        Dạ dày
        
        Ruột gồm tá tràng, ruột non, ruột già
        
        Thực tràng và hậu môn
      - Tuyến tiêu hóa
        
        Tuyến nước bọt
        
        Tuyến dạ dày
        
        Tuyến ruột
        
        Tuyến mật
        
        Tuyến tụy
    - - hình thành thói quen ăn uống hợp vệ sinh, khẩu phần ăn hợp lí, ăn uống đúng cách
      - vệ sinh răng miệng sau khi ăn
  - - - Đường dẫn khí
        
        Xoang mũi, thanh quản, khí quản, phế quản, hai lá phổi
      - Phổi
        
        2 lá trong lồng ngực
    - - Trồng nhiều cây xanh, không xả rác bừa bãi, không hút thuốc lá
      - Đeo khẩu trang chống bụi khi làm vệ sinh hoặc làm việc nơi nhiều bụi
      - Thường xuyên tập thể dục
- - - - Cơ thể sống gồm:phân tử, tế bào, mô, cơ quan, cơ thể.
      - Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể
      - Có 4 loại mô
        
        Biểu mô: bảo vệ, hấp thụ, bài tiết
        
        Mô liên kết: nâng đỡ, liên kết các cơ quan
        
        Mô cơ: cơ vân, cơ trơn, cơ tim có chức năng co giãn
        
        Mô thần kinh: tiếp nhận kích thích, xử lí thông tin, điều khiển hoạt động các cơ quan để trả lời các kích thích của môi trường
    - - Đầu: chứa não bộ và các giác quan
        
        Mắt: thu nhận các kích thích ánh sáng
        
        Tai: thu nhận âm thanh
        
        Mũi: nhận biết các mùi từ môi trường xung quanh
        
        Lưỡi: thu nhận vị của thức ăn hòa tan trong nước bọt
      - Mình: cơ hoành chứa tim, phổi, khoang bụng chứa dạ dày, ruột, gan, thận,...
      - Chân làm giá đỡ và giúp cơ thể người có dáng đi thẳng
      - Tay có cấu tạo phù hợp với khả năng chế tạo và sử dụng công cụ lao động
    - - Lớp biểu bì mỏng: tạo nên màu sắc da
      - Lớp bì bên trong: chống rét và dự trữ năng lượng cho cơ thể
      - Da có nhiều sản phẩm đảm nhận các chức năng quan trọng của cơ thể