Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

CON NGƯỜI VÀ SỨC KHỎE - Coggle Diagram

- - - - Cấu tạo hiển vi của cơ thể
        
        Sự sống bao gồm các cấp độ cấu trúc khác nhau, cơ thể sống gồm:
        
        Phân tử
        
        Tế bào
        
        Mô
        
        Cơ quan
        
        Cơ thể
        
        Mỗi cấp độ cấu tạo có những đặc điểm cấu tạo và chức năng, nhưng thông nhất trong cấu tạo chung của cơ thể sống.
        
        Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể.
        
        Mô là tập hợp nhiều tế bào và các cấu trúc gian bào có tính thống nhất về cấu tạo, để thực hiện chức năng xác định. Có 4 loại mô:
        
        Biểu mô
        
        Mô liên kết
        
        Mô cơ
        
        Mô thần kinh
        
        Mô là nguyên liệu để xây dựng nên các cơ quan của cơ thể người.
      - Cấu tạo đại thể
        
        Toàn bộ cơ thể người được bao bọc bởi lớp da
        
        Lớp bì bên trong
        
        Lớp biểu bì mỏng
        
        Da có nhiều sản phẩm như: lông, tóc, móng tay, móng chân….
        
        Cơ thể người gồm có 4 phần gồm:
        
        Cổ
        
        Mình
        
        Đầu
        
        Não bộ
        
        Các giác quan
        
        Chân tay
  - - - Cơ vân
        
        Chiếm số lượng nhiều nhất trong cấu tạo cơ thể, đó là các bắp cơ
        
        Trong bắp cơ có các tổ chức liên kết bao bọc các bó cơ
        
        Mỗi bó cơ lại bao gồm nhiều sợi cơ hay là các tế bào cơ
        
        Sự hoạt động của cơ luôn cần năng lượng ATP và OXI, nếu co hoạt động liên tục sẽ gây ra hiện tượng mệt mỏi
      - Cơ trơn
        
        Là những tế bào có chiều dài……, đường kính……., nhân hình gậy và trong bào tương có tơ cơ.
        
        Trong cơ thể người các sợi cơ trơn ít tách biệt nhau, chúng thường ghép lại thành một tổ chức
        
        Lơ trơn co chậm hơn cơ vân tới hàng trăm lần
        
        Đa số cơ trơn đều chịu tác dụng của các hoocmoon và các chất hóa học
        
        Vai trò của hệ thần kinh là phối hợp hoạt động của các sợi cơ và các lớp cơ riêng lẻ thành hoạt động đồng bộ.
    - - Chú ý rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên
      - Khi ngồi học, chúng ta cần chú ý chống cong vẹo.
      - Có một chế độ dinh dưỡng hợp lý
      - Tắm nắng lúc sáng sớm
      - Lao động vừa sức, mang vác phải đều cả 2 bên
    - - Có chức năng nâng đỡ, bảo vệ các cơ quan và làm chỗ bám cho các cơ, đảm bảo các hoạt động sống tinh tế của con người
      - Có 4 phần
        
        Xương thân
        
        Xương sườn
        
        Hệ thống dây chằng
        
        Cột sống
        
        Xương đầu
        
        Sọ não
        
        4 xương lẻ: Xương chẩm, xương trán, xương bướm, xương sàng
        
        2 đôi xương đối xứng là xương đỉnh và xương thái dương
        
        Sọ mặt
        
        3 xương lẻ: xương lá mía, xương hàm dưới, xương móng.
        
        6 đôi xương chẵn: xương hàm trên, xương gò má, xương lệ, xương mũi, xương khẩu cái, xương xoăn dưới.
        
        Là cửa vào của các cơ quan tiêu hóa, hô hấp, là bộ phận bảo vệ các cơ quan tai, mắt, mũi và miệng
        
        Xương chi
        
        Gồm xương chỉ trên và xương chỉ dưới có cấu tạo tương đồng với nhau
        
        Có thể chia thành
        
        Xương dài: Xương cánh tay, cẳng tay, xương đùi, ống chân, có hình ống.
        
        Xương cổ tay, cổ chân, đốt sống...
        
        Xương bả vai, xương cánh chậu, xương sọ...
        
        Có 3 loại khớp xương: Khớp động, khớp bản động, khớp bất động
- - - - Khoang miệng, trong đó gồm răng, lưỡi và hầu
        
        Miệng là nơi bắt đầu của đường tiêu hoá.
        
        Ngay khi đưa thức ăn vào miệng, sau đó răng nhai để chia thức ăn thành những miếng nhỏ giúp cho việc tiêu hóa dễ dàng hơn.
        
        Sau đó nước bọt trộn với thức ăn để bắt đầu quá trình phân hủy tinh bột thành các chất đường đơn.
      - Thực quản
        
        Thực quản là một ống cơ kéo dài từ hầu họng đến dạ dày.
        
        Thực quản đưa thức ăn xuống dạ dày bằng các đợt các đợt cơn co thắt hay còn được gọi là nhu động.
      - Dạ dày
        
        Dạ dày là một cơ quan giống như cái túi có các cơ rất khỏe.
        
        Ngoài việc chức năng lưu giữ, khi thức ăn đến dạ dày sẽ được trộn lẫn với axit và các enzyme để thủy phân các protein phức tạp.
      - Ruột gồm: tá tràng, ruột non và ruột già
        
        Tá tràng chủ yếu chịu trách nhiệm cho việc tiếp tục quá trình phân hủy thức ăn; hỗng tràng và hồi tràng chịu trách nhiệm chính cho việc hấp thụ các chất dinh dưỡng đi vào máu.
        
        Đại tràng là một ống cơ dài từ 1,5 đến 1,8 mét nối giữa với manh tràng (phần đầu tiên của ruột già) với trực tràng (phần cuối của ruột già).
        +Phân hoặc chất thải còn sót lại từ quá trình tiêu hóa được đưa xuống ruột già bằng nhu động ruột, đầu tiên ở trạng thái lỏng và cuối cùng ở dạng rắn khi nước được lấy ra khỏi phân.
        
        Ruột non: dài khoảng sáu mét và là đoạn quan trọng nhất của quá trình tiêu hóa thức ăn.
        +Khi đến ruột non, thức ăn vẫn tiếp tục bị phá vỡ bằng các enzyme được tiết ra bởi tuyến tụy và mật từ gan.
      - Trực tràng và hậu môn
        
        Trực tràng có chiều dài khoảng 20cm, kết nối đại tràng với hậu môn. Nhiệm vụ của trực tràng là nhận phân từ đại tràng và kích thích các dây thần kinh truyền đến vỏ đại não, cho bạn biết cảm giác muốn đi đại tiện
        
        Hậu môn là phần cuối cùng của đường tiêu hóa. Chức năng chính của hậu môn là đựng và đào thải phân, đồng thời tiết dịch nhầy để bôi trơn giúp phân dễ dàng di chuyển ra khỏi cơ thể và hấp thu nước.
      - Cổ họng là điểm đến tiếp theo cho thực phẩm từ miệng đi xuống họng và tiếp tục di chuyển xuống thực quản.
    - - Tuyến ruột
      - Tuyến mật: Túi mật trữ mật giữa các bữa ăn. Khi bạn ăn, túi mật ép ra dịch mật qua các ống dẫn mật đưa vào ruột non của bạn.
      - Tuyến dạ dày: Các tuyến dịch nằm trong niêm mạc dạ dày tạo ra axit dạ dày và các enzyme phân giải thức ăn. Các cơ của dạ dày giúp trộn lẫn thức ăn với những dịch tiêu hóa này.
      - Tuyến tuỵ: Tuyến tụy trong cơ thể bạn sản xuất ra một loại dịch tiêu hóa chứa các enzyme phân giải carbohydrate, chất béo và đạm. Tuyến tụy đưa dịch tiêu hóa vào ruột non thông qua những ống nhỏ gọi là ống dẫn.
      - Tuyến nước bọt: các tuyến nước bọt tham gia tích cực nhiều quá trình và đóng nhiều vai trò quan trọng như: Tiêu hoá thức ăn, bài tiết, chống quá trình lên men, viêm nhiễm, điều tiết môi trường miệng.
- - - - Thanh quản
        
        Thanh quản là bộ phận của đường hô hấp có liên quan đến chức năng phát âm.Thanh quản gồm:sụn giáp,sụn nhẫn ,sụn phễu,sụn thanh nhiệt các sụn này nối với nhau bằng các cơ
        
        Thanh quản có các dây âm thanh .Phát âm là do không khí thở ra vượt qua khe thanh môn làm rung động dây thanh âm.Độ căng của dây quy định độ rung của dây và tạo ra các âm cao hay âm thấp
      - Khoang mũi
        
        Khoang mũi:được lát lớp màng nhầy,có lớp thượng bì ở trên,dưới lớp màng nhầy là lớp mao mạch. Phía trước có nhiều lông mũi,phía sau có lông thịt
        
        Chức năng:khoảng mũi có 2 vùng:vùng trên có chức năng khứu giác và vùng dưới có chức năng hô hấp(có nhiều tế bào tiết dịch nhầy để làm ẩm không khí hít vào
      - Khí quản
        
        Khí quản: dài từ10-11cm,đường kính 2cm nằm trước thực quản
        
        Ống khí quản gồm 16-20 vòng sụn khuyết ở sau xếp chồng lên nhau và được nối bằng mô liên kết đàn hồi
      - Phế quản
        
        Khí quản đến đốt sống ngực thứ IV-V chia đối thành phế quản trái và phải
        
        Đến rốn phổi,phế quản phổi phải chia ba nhánh vào ba thuỳ phổi
        
        Phế quảng trái chia 2 nhánh vào 2 thuỳ phổi
        
        Các tiết thuỳ phổi gọi là các tiểu phế quản,chúng phân nhánh vào các phế nang.Phế nang là phần tận cùng của đường hô hấp,ở đây thực hiện quá trình trao đổi khí thông qua 1 màng mỏng khoảng 0,7um
      - 2 lá phổi
        
        2 lá phổi gồm 700tr phế nang,tổng diện tích khoảng 140cm2
        
        Trao đổi khí ở phổi là sự khếch tán của O2 từ không khí trong phế nang vào máu và CO2 từ máu vào không khí phế nang
  - - - Bụi rắn từ các cơm lốc,công trường khai thác than, đá,quặng ... gây bệnh bụi phổi
      - Các khí thải công nghiệp ,nông nghiệp ,sinh hoạt.... gây viêm loét niêm mạc,cảm trở trao đổi khí và gây chết ở liều lượng cao
      - Các vi sinh vật trong không khí gây bệnh về đường hô hấp và các bệnh lây qua đường hỏi hấp. Vd:bệnh laophổi
      - Vận động quá mức cũng kéo theo làm suy giảm cử động của cơ quan hô hấp
- - - - Nang Bao-man là 1 túi bao bọc quả cầu,thành nang là lớp tế bào biểu mỗi,có các lỗ nhỏ
      - Quản cầu Manpighi gồm khoảng 50 mao mạch xếp song song thành 1 khối cầu nằm trong nang Bao-man. Giữa nang và mao mạch là 1 màng mỏng để lọc các chất cặn bã từ máu trong mao mạch sang nang,rồi vào ống thận
  - - - Một số cầu thận bị hư hại về cấu trúc do các vì khuẩn gây viêm loét ở các cơ quan khác,sau đó gián tiếp gây viêm cầu thận, ống thận
      - Có thể bị ách tắc do các chất vô cơ: muối canxi, phôtphat,ôxalat,xítein...bị kết thành sỏi thận
- - - - Thần kinh trung ương
        
        Não bộ
        
        Tủy sống
      - Thần kinh ngoại biên
        
        Dây thần kinh
        
        Hạch thần kinh
    - - Hệ thần kinh vận động : liên quan đến các hoạt động
        của cơ xương ( có ý thức )
      - Hệ thần kinh sinh dưỡng : liên quan đến hoạt động sinh dưỡng
        và cơ quan sinh dục ( không có ý thức )
  - - - Đại não
        
        Bán cần não phải
        
        Bán cầu não trái
      - Não trung gian
        
        Đồi thị
        
        Vùng dưới đồi
      - Trụ não
        
        Não giữa
        
        Cầu não
        
        Hành não
      - Tiều não
- - - - Triệu chứng
        
        Tư thế bình thường
        
        Có độ cong tự nhiên, hai bả vai cân xứng, bờ dưới không bị nhô ra, hai chân thẳng và lòng bàn chân bình thường
        
        Thân hình cân đối, vai và ngực nở nang, đầu giữ thẳng, có cơ săn chắc, bụng thon, các cử động gọn và chính xác.
        
        Tư thế bị sai lệch
        
        Lệch vai, gù lưng, ưỡn bụng, vẹo lưng
        
        Gây ảnh hưởng tới sự phát triển của hệ vận động của các cơ quan khác trong cơ thể
      - Nguyên nhân
        
        Thể lực phát triển yếu, mắc các bệnh như còi xương, lao , mắt và tai kém...
        
        Do điều kiện sinh hoạt học tập không phù hợp
      - Rèn luyện các tư thế đúng
        
        Tập thể dục đều đặn
        
        Chơi các trò chơi vận động toàn thân
        
        Tránh mang vác các vật nặng quá sức
        
        Dạy trẻ ngồi đúng tư thế
    - - Triệu chứng
        
        Khi đọc học sinh thường đưa sát mắt vào sách, khi viết phải gập người xuống bàn và đưa sát mắt vào vở
        
        Ngồi cuối lớp thường viết sai nội dung ghi trên bảng
        
        Nheo mắt khi nhìn các vật ở xa
      - Nguyên nhân
        
        Bệnh di truyền
        
        Thói quen đọc sách và để sách quá gần mắt, không đúng quy cách
        
        Đọc sách khi thiếu ánh sáng
        
        Chơi nhiều điện tử, xem tivi, sử dụng smartphone quá nhiều
      - Phòng bệnh cận thị
        
        Giữ cho mắt luôn sạch sẽ
        
        Ăn đủ thức ăn có vitamin A để tránh bệnh quáng gà và khô giác mạc
        
        Đủ ánh sáng khi học tập và làm việc
        
        Nhà trường cần bố trí bàn ghế có kích thước phù hợp với tầm vóc và lứa tuổi học sinh
        
        Khi cần thị cần đến khám và tư vấn ở các cửa hàng kính thuốc để đeo kính phù hợp
        
        Khi đọc sách lâu cần phải nghỉ ngơi, thư giãn mắt.
        
        Ngồi học đúng tư thế
  - - - Bệnh lao
        
        Sốt bất thường, kéo dài không rõ nguyên nhân, ho lâu ngày có thể đau ngực kém ăn
        
        Không được tiêm vác- xin, điều kiện ăn ở sinh hoạt ẩm thấp, không đủ dinh dưỡng; mặc một số bệnh làm giảm sức đề kháng
        
        Tiêm chủng BCG, có chế độ dinh dưỡng hợp lý
      - Bệnh sốt xuất huyết
        
        Sốt, đau khớp, đau cơ nhất là đau lưng
        
        Do virut Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi vằn
        
        Vệ sinh nơi ở sạch sẽ và diệt muỗi
      - Bệnh đau mắt đỏ
        
        Bệnh nhân có cảm giác nóng mắt, cộm trong mi, sợ ánh sáng...
        
        Do virut và vi khuẩn gây nên
        
        Cách ly người bệnh, vệ sinh sạch sẽ mắt
      - Bệnh mắt hột
        
        Vạch mi mắt, thấy hột nhiều và chín mọng
        
        Do virut mắt hột gây nên, lây qua khăn mặt hay bàn tay tiếp xúc
        
        Khăn mặt giặt xà phòng và phơi ra ánh sáng mặt trời. Vệ sinh rửa tay sạch sẽ
  - - - Dùng quen cứng hay móng tay để cậy mũi, ngoái mũi
      - Do gặp trong một số bệnh toàn thân: sốt xuất huyết, viên phổi, một số bệnh về mấu...
      - Do học sinh bj ngã dập mũi xuống đất, bàn
    - - Dùng hai ngón tay ép chặt vào hai cánh mũi, cho học sinh ngửa đầu ra sau
      - Dùng bông hoặc khăn sạch nhét chặt vào lỗ mũi trước. Nếu không ngừng chay cô giáo phải đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
  - - - Trẻ nhỏ thường hiếu động, chạy nhảy
      - Do leo trèo; chạy nhảy trên bàn ghế, đùa giỡn trong lớp, trường
      - Té ngã do nhà vệ sinh trơn trượt…
    - - Dùng cồn để sát trùng vết thương rồi lấy băng gạt băng bó
      - Trường hợp quá nặng cần đưa trẻ đi đến cơ sở y tế