Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
antiparasitaire middelen - Coggle Diagram
antiparasitaire middelen
antiprotozoair
giardia
--> diarree
VPD
albendazole, fenbendazole
microtubuli synthese :forbidden:
(ook tegen anthelminthen)
NVP (vnl kHD)
metronidazole
=nitro-imidazole: metabolieten in anaërobe cellen --> schade DNA
(ook tegen anaërobe bact, Entabmoeba histolytica, Tritrichomonas, Trichomonas gallinae (duif: <--water, -->g-i, AH), Histomonas maleagridis (kip, kalkoen: <-- Heterakis gallinarum cecale worm, -->hepatitis..necrose)
coccidiose (pluimvee vnl, sus, h, ..) = Eimeria
niet-ionofore coccidiostatica
curatief
amprolium (i.c.m. sulf/trim, tegen resistentie)
--> intestinale+cecale
ook preventief
antagonist vit.B1 --> thiamine transport naar intracell parasiet:forbidden:
triazines
inhib enzym --> pyrimidine synthese :forbidden: --> geen DNA
diclazuril (vnl preventief nutsdieren)
toltrazuril (prev/curatief nutsdieren, h)
ponazuril
(ook tegen EquineProtozoalMyeloencephalitis <-- Sarcocystis neurona)
off label voor coccidiose, toxoplasma kHD
sulfonamiden (i.c.m. trimethoprim: ormethoprim)
onderdrukking microbiota --> vit K :arrow_lower_right:-->bloedingen; allergie
foliumzuursynthese :forbidden:
--> intestinale coccidia
vnl preventief --> immuniteit :heavy_check_mark:, resistentie :red_cross:
(langdurig lage dosis)
triazines
decoquinaat
e- transport :forbidden:-->geen E, DNA gyrase :forbidden: (fluoroquinolone)
nicarbazine
e- transport :forbidden:
evt i.c.m. ionoforen
níét bij leghennen --> minder eileg, lager eigewicht, eischaalverdunning;
bij mestkippen enkel in opstart (anders groeiproblemen)
robenidine
G analoog --> DNA :forbidden:
(ook tegen cryptosporidium)
diclazuril
(toltrazuril)
halofuginone
(ook prev+curatief voor Cryptosporidum kalf)
amprolium
--> acuut: necrot-hemorrh enteritis.... :latin_cross:
--> subacuut:groei+eileg :arrow_lower_right:
ionofore coccidiostatica
monovalente ionoforen (Na+): monensin, narasin
bivalente (Ca2+, Mg2+): lasalocid
toxiciteit:
NIET bij eq, kalkoen, konijn --> acute myocardiale degeneratie + overcontractie
NIET i.c.m. tiamuline (CYP inhib) bij pluimvee--> conc :arrow_upper_right:--> cardiale toxiciteit
'ion porie' in celmembraan sporozoit, merozoit (ic K+, ec Na+) --> Na+ influx +H2O, NA+/K+ ATP-ase effluxpomp kan het niet bijbenen .... lyse
kruisresistentie tussen ionoforen
geen kruisresistentie tussen niet- en ionoforen
ionoforen ec (darmlumen), niet- ic (darmmucosa)
--> combitherapie zodat ++coccidiostatisch :check:
--> rotatieschema zodat geen resistentie :check:
oocyste --> sporocysten --> sporozoiten .. invaderen darm: schizonten --> vrij: merozoiten ...invaderen: gametocyten
Babesia
h, r, eq--> imidocarb
DNA repl :forbidden:
--> anemie
h, r, eq,
k
--> doxycycline
Toxoplasma gondii
AB: sulfonamide-trimethoprim, spiramycine, clindamycine, ponazuril
Cryptosporidium parvum
kHD--> AB: paromycine (aminoglycoside), azithromycine (macrolide)
kalf--> paromycine, halofuginone (prev+curatief)
robenidine
--> diarree
Neospora canis (h, HK)
AB: sulfadiazine-trimethoprim, clindamycine
anticoccidiose: ponazuril
--> abortus HK
anthelmintica
nematociden (voorjaar)
nic agonisten
levamisole (vnl nutsdieren, weinig nut bij paard)
adulte g-i + longwormen
niet-specifieke activatie nic r, ook zoogdiercellen :red_cross:, zeker na SC injectie.
NIET i.c.m. pyrantel/morantel want +++tox
pyrantel, morantel (kHD vnl, HK vnl morantel, eq, sus)
adulte g-i
wel brede veiligheidsmarge en selectiviteit:check:
spastische
paralyse
kruisresistentie, vaak :red_cross:
BZD: tablet/bolus/pasta/suspensie/premix
fysieke blokkade B-tubuline (selectief voor die van nematoden :check:)
--> microtubuli synthese :forbidden: --> geen celdeling, vorm, transport intracell
kruisresistentie, vaak (vnl ov, eq)
adulte g-i, long, en...
...larven
fenbendazole (gHD, kHD): ook Giardia
evt intra-ruminale bolus
ox- (gHD, kHD)
evt. pulse release bolus
al- (breed spectrum (ook ovicied), maar minder werkzame metabolieten)
...cestoden
al-
me-
flu- (sus, pluimvee)
fen-
ox-
...trematoden
al-
tricla-: ENKEL trematoden
pro BZD
febantel --> fen-
netobimine (wateropl)--> al-
toxiciteit: NIET bij dracht --> teratogeen :red_cross:, verder heel veilig :check:
! macrocyclische lactonen
endectociden=
nematoden, ectoparasieten
(g-i-, long-, hartworm, horzellarven, luizen, mijten, (vlooien, teken))
stimulatie GLU r --> Cl- influx (i.t.t zoogd: kationen)...
stimulatie GABA r (buiten BHB i.t.t. zoogd) --> Cl- influx
-->hyperpolarisatie =>
slappe
paralyse (farynx..somatische spieren--> expulsie)
veilig :check:, ecotoxiciteit :red_cross:
PK, PD:
oraal lage F (lipofiel) maar wel vold, SC en parenteraal 100%, dermaal pour-on/spot-on afh van likgedrag (-->endop.) en transdermale absorptie, regenval, zonlicht (vadodil--> ++opname)
++distrib maar niet door BHB, remanente werking 2-6w (accum in vetweefsel / talg gll --> ectop.)
beperkte biotransformatie, excretie in mest (-->ecotoxisch) en in melk (behalve eprinomectine) dus NIET bij lacterenden (wachttijd)
gHD
eprinomectine
als enige NIET excretie via melk --> lacterende HK :check:
doramectine (langste remanente periode (6w))
ivermectine (kortste remanente periode (2w))
eq p.o. (níét SC-->abces), rest wel SC
moxidectine (HK)
toxisch voor veulen (++lipofiel GM, veulen weinig vet + onderontw BHB)--> CZSst
kHD
ivermectine
Collie's GEEN P-gp/MDR1 --> ivermectine door BHB--> mydriase, ataxie, depressie, hypersalivatie, coma :red_cross:
=> IV Lipid Emulsion (captatie = sink mechanism)
selamectine
:check:minder toxisch, want lagere affiniteit/efficaciteit voor GABAr zoogdieren OF accum minder in hersenen
moxidectine
milbemycine oxime
emodepside (kHD)
agonist latrophiline --> inhibitorische ntm gevormd .. op nic r -->
slappe
paralyse
i.c.m. praziquantel (cestocide)
P-gp substraat...
adult+L
monepantel (ov)
=amino-acetonitrile derivaten (AAD): agonist MPTL-1 r (ACh r specifiek voor nematoden) -->
spastische
paralyse
ander werkingsmechanisme --> bij resistentie tegen bovenste 3 groepen :check:
adult+L
derquantel (spiroindole)
+abamectine (ML)
(ov)
antagonist ACh r + agonist GLU,GABA r -->
slappe
paralyse
adult+L
cestociden
niclosamide
Taenia, Moniezia, Anoplocephala (eq), Rallietina (vogels)
= salicylanilide:
glucose opname + oxid fosf :forbidden: --> --ATP, ++lactaat ... :latin_cross:
vnl. praziquantel
allen: ", Echinococcus (vos, ov), Dipylidium (h) :check:
veiligst :check:
i.c.m. nematocide (bijv ML => wormen, ectoparasieten, cestoden)
++Ca2+ influx --> spastische paralyse, schade integument ...lyse
BZD
fen-, ox-, al-
Taenia, Moniezia, Echinococcus
NIET Dipylidium
trematociden (winter)
Fasciola hepatica/leverbot
metacercaria via slak + slecht afwateringssysteem opgenomen bij grazen ... door buikholte naar leverparenchym ...
naar galkanaal: sexueel matuur
salicylaniliden
oxyclozanide, closantel
(combiprep met nematociden :red_flag:)
veilig :check:
mature
nitrofenolen
minder veilig :red_cross:
nitroxynil
clorsulon
meest werkzaam: zowel mature als
immature
leverbotten :check:
glycolyse :forbidden: --> geen E ... :latin_cross:
veilig :check:
BZD
tricla-
goed werkzaam, zowel mature als immature :check:
+++ resistentie --> rotatieschema!
! anti-ectoparasitica
formulaties
tabletten
systemisch, dus vlo moet eerst bijten --> NIET bij vlooienallergie :red_cross:
omg niet in contact ermee --> bij kleine kinderen :check:
moeilijk toedienen :red_cross:
injectie
makkelijk toedienen, maar consultatie
spot-on
residuele werking :check:
bij vlooienallergie :check:
in omg --> NIET bij kinderen :red_cross:
~spp
eq
NIET topicaal --> urticaria
kat
NIET pyrethroïden, amitraz
konijn
NIET fipronil, pyriprole
HK
NIET cholinesterase inhib
vlooienbehandeling
lacterend --> imidacloprid, selamectine fipronil
neonatale pup --> fipronil spray
adulticiden
acetylcholinesterase inhib
organofosfaten (irr)
foxim (ov, sus / pluimvee rode vogelmijt (sprayen in stal)
dimpylaat/diazinon
carbamaten (reversibel): propoxur
...
spastische
paralyse
acuut toxisch (snel werkzaam), lage ecotoxiciteit (snel afgebroken) :check:
toxiciteit: ook bij GH (NIET bij jonge dieren, k, vogels: beperkte biotransformatie) :red_cross: --> hypercholinerg (spiercontr, miose, hypersalivatie,..)
nic r agonisten
neonicotinoïden
tegen adulte+L
vlooien
combiprep (+tegen teken)
imidacloprid, dinotefuran
selectief voor nic r ectop.--> veilig :check:
spinosad
tegen adulte+ovicied
vlooien
enkel p.o., orale F beter met voedsel
P-gp substraat (NIET bij MDR1 -, NIET i.c.m. ML-->P-gp verzadiging),
selectief :check:
Na+ kanaal stim
(pyrethrines: onstabiel o.i.v. licht)
pyrethroïden
topicaal, minder lichtgevoelig-->1m remanente werking :check:
k NOOIT (glucuronidatie :arrow_down:, ++ likgedrag) --> convulsies, spiertremoren, ataxie, hypersalivatie :red_cross:
excitatorisch-->
spastische
paralyse; selectief :check:
níét combineren
Na+ kanaal inhib
antagonist-->
slappe
paralyse vlooien kHD
metaflumizone
indoxacarb (prodrug)
geactiveerd door microbiota vlo --> veilig :check:
spot on (1m werkzaam)
vlooien
Cl- kanaal stim
ML
..
slappe
paralyse
selamectine
vlooien, schurft, luizen, oormijt
Cl- kanaal inhib
fenylpyrazolen
pyriprole
konijn NOOIT :red_cross:
fipronil (spot on/ spray (neonatale h,k))
vlooien, teken, luizen
isoxazolines
afoxalaner, fluralaner (ook rode vogelmijt), sarolaner
p.o., spot on
ANDERE bindingsplaats dan ML en fenylpyrazolen --> bij resistentie hiervoor :check:
vlooien,
teken
amitraz
... binding op a2 r --> k, eq NOOIT: sedatie, ataxie, ... :latin_cross: :red_cross:
agonist octopamine r ectoparasiet, maar niet heel selectief...
IGR (insect growth regulators)
juveniele hormoon analogen
S-methopreen,...
groei :arrow_lower_right: en :latin_cross:
zeer veilig :check:
groei-inhibitoren
lufenuron
h: p.o, spot-on
k: ", SC (6m :check:)
chitine synthese :forbidden: : eischaal en exoskelet
ei, pop, L
i.c.m. adulticide
= insecten (luizen, vlooien, vliegen): 6poten
ascariden (mijten, teken): 8poten