Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

CON NGƯỜI VÀ SỨC KHỎE - Coggle Diagram

- - - - Hệ thần kinh giao cảm
        
        Cấu tạo:
        Trung ương các nhân xám ở sừng bên tủy sống
        Ngoại biên chuỗi hạch nằm gần cột sống, xa cơ quan phụ trách.
        Nơron trước hạch sợi trục ngắn.
        Nơron sau hạch sợi trục dài.
        
        Chức năng:
        Tác động lên tim tăng lực và nhịp có
        Tác động lên phổi dãn phế quản nhỏ
        Tác động lên ruột giảm nhu động
        Lên mạch máu ruột có
        Lên mạch máu đến cơ dãn
        Mạch máu đã co
      - Phân hệ đối giao cảm
        
        Cấu tạo:
        Trung ương các nhân xám ở trụ não và đoạn cùng tủy sống
        Hạch thần kinh nằm gần cơ quan phụ trách
        Nơron trước hạch sợi trục dài
        Nơ-ron sau hạch sợi trục ngắn
        
        Chức năng:
        Tác động lên tim giảm lực và nhịp co
        Tác động phổi co phế quản nhỏ
        Tác động ruột tăng nhu động
        Mạch máu ruột giãn
        Mạch máu đến cơ co
        Mạch máu da dãn.
- - - - Trên màng hồng cầu có 2 yếu tố gọi là kết nguyên A và B
      - Trong huyết tương có hai yếu tố gọi là kết nguyên α và β
      - Nhóm máu I còn được gọi là nhóm máu O, Những người thuộc nhóm máu này trên hồng cầu không có ngưng kết nguyên A và B trong huyết tương có cả 2 ngưng kết α và β.
      - Nhóm máu II còn được gọi là nhóm máu A. Trên màng hồng cầu chỉ có kết nguyên A không có B, trong huyết tương chỉ có ngưng kết β không có α.
      - Nhóm máu III còn được gọi là nhóm máu B. Trên màng hồng cầu chỉ có ngưng kết nguyên B không có A trong huyết tương chỉ có ngưng kết nguyên α không có β.
      - Nhóm máu IV còn gọi là nhóm máu AB trên màng hồng cầu có cả ngưng kết nguyên A và B trong huyết tương không có cả 2 ngưng kết α và β
      - Như vậy nhóm máu I(O) có thể truyền cho người nhóm máu I(O),II(A),III(B) và IV(AB).
      - Hệ tuần hoàn máu gồm tim và hệ mạch.
    - - nguyên nhân
        
        Khi sử dụng các chất kích thích: rượu, thuốc lá, đoping
        
        Tăng huyết áp trong động mạch..
        
        Cơ thể bị chịu một cú sốc bất ngờ, quá hôi hộp, quá sợ hãi…
        
        Một số virut gây hại cho tim
        
        Van tim bị hở hay hẹp, mạch máu bị xơ cứng, phổi bị xơ…
      - cần ăn uống điều độ, làm việc vừa sức, rèn luyện tim mạch thường xuyên đều đặn bằng các hình thức thể dục thể thao là các biện pháp tốt bảo vệ cho tim mạch.
    - - Huyết tương có nước chiếm chủ yếu 90% còn lại 10% là các chất dinh dưỡng( protein, lipit, gluxit, vitamin)….
      - Máu: là một mô liên kết lỏng bao gồm các tế bào máu là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu( chiếm khoảng 40-50% thể tích) và
        huyết tương( chiếm 55-60% thể tích) là thành phần chủ yếu của mô máu.
      - Huyết tương tạo nên môi trường bên trong và đảm bảo các chức năng sinh lý của cơ thể: vận chuyển nước, cân bằng nước và muối khoáng, điều hòa nhiệt và bảo vệ cơ thể.
  - - - ống tiêu hóa
        
        Khoang miệng trong đó có răng, lưỡi, hầu
        
        Thực quản
        
        Dạ dày
        
        Ruột gồm có tá tràng, ruột non, ruột già
        
        Trực tràng và hậu môn
      - tuyến tiêu hóa gồm các tuyến nước bọt, tuyến dạ dày, tuyến ruột, tuyến mật, tuyến tụy.
      - Thành dạ dày được cấu tạo bởi ba lớp cơ trơn: ngoài là lớp cơ dọc, giữa là cơ vòng và trong cùng là cơ xiên, phủ lớp trong cùng là niêm mạc có nhiều nếp nhăn
      - Ruột non là đoạn dài nhất của ống tiêu hóa( người trưởng thành có chiều dài từ 3-6m) được chia ra làm 3 đoạn chính: đoạn đầu dài gần 20cm, gọi là tá tràng.
      - Hồng tràng(ruột non) dài 2/5 và hồi tràng(ruột già) dài 3/5 chiều dài của ruột.
      - Ruột già: là phần cuối cùng của ống tiêu hóa, dài từ 1,5-2,0m có 3 phần: manh tràng, kết tràng và trực tràng.
    - - tác nhân
        
        Răng có thể bị hư hại do cắn phải vật cứng, hoặc do vi khuẩn lên men ở thức ăn còn dính lại trong kẽ rang.
        
        Dạ dày và tá tràng có thể bị viêm loét bởi hoạt động của vi khuẩn kí sinh ở niêm mạc
        
        Các đoạn ruột khác nhau cũng có thể bị viêm do nhiễm độc bởi thức ăn ôi thiu
        
        Gan có thể bị xơ do tế bào bị thoái hóa do rượu bia các chất kích thích.
        
        Hoạt động tiêu hóa bị giảm do giun sán kí sinh trong đoạn ruột, trong ống dẫn mật, gây tắc ruột…
        
        Do ăn vội, thức ăn không hợp khẩu vị ..
      - cần hình thành các thói quen ăn uống hợp vệ sinh, ăn khẩu phần hợp lí, ăn uống đúng cách và vệ sinh rang miệng sau khi ăn
  - - - Hô hấp là quá trình cung cấp O2 cho các tế bào của cơ thể và loại bỏ khí CO2 do các tế bào thải ra khỏi cơ thể.
      - Quá trình hô hấp bao gồm: sự thở, trao đổi khí ở phổi và trao đổi khí ở tế bào
      - Cơ quan hô hấp gồm 2 phần
        
        Đường dẫn khí
        
        Phổi
      - Khoang mũi
        
        được lát lớp màng nhầy, có lớp thượng bì ở trên, dưới màng
        nhầy là lớp mao mạch, phía trước có nhiều lông mũi phía sau có lông thịt.
        
        chức năng
        
        Vùng trên có chức năng khứu giác
        
        Vùng dưới có chức năng hô hấp
      - Thanh quản
        
        là bộ phận của đường hô hấp, có liên quan đến chức năng phát âm.
        
        gồm: sụn giáp, sụn nhẫn, sụn phễu, sụn thanh nhiệt
      - Trao đổi khí ở phổi là sự khuếch tán của O2 từ không khí trong phế nang vào máu và CO2 từ máu vào trong không khí phế nang.
      - Trao đổi khí ở tế bào là sự khuếch tán của O2 từ máu vào tế bào và từ CO2 từ tế bào vào máu.
    - - Tác nhân
        
        Bụi rắn từ các cơn lốc, công trường khai thác than, khai thác đá, quặng…gây bệnh bụi phổi.
        
        Các khí thải công nghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt: nito oxit, lưu huỳnh oxit…gây viêm loét niêm mạc
        
        Các vi sinh vật trong không khí cũng gây bệnh về đường hô hấp như vi trùng Côc
        
        Vận động quá mức cũng kéo theo làm suy giảm cử động của cơ quan hô hấp
      - Cần phải cải tạo môi trường sống và làm việc có bầu không khí trong lành như trồng nhiều cây xanh, không xả rác bừa bãi…
  - - - Bài tiết là quá trình lọc và thải các chất cặn bã do hoạt động trao đổi của tế bào tạo ra, cùng một số chất đưa vào cơ thể quá liều lượng gây hại cho cơ thể.
      - Sản phẩm của bài tiết chủ yếu là CO2 nước tiểu và mồ hôi.
      - Mỗi một quả thận có tới 1 triệu đơn vị chức năng mỗi đơn vị có hai phần: nang Bao-man và quản cầu Manpighi
    - - Nguyên nhân: do các vi khuẩn gây viêm loét ở các cơ quan khác sau đó gián tiếp gây viêm cầu thận, ống thận…hoặc có thể bị ách tắc do các chất vô cơ, muối canxi…
      - cần ăn uống hợp lí, đi tiểu đúng lúc, thường xuyên giữ vệ sinh chung cho cơ thể và hệ bài tiết
- - - - Triệu chứng
        
        Tư thế bị lệch là thân hình cơ thể có biểu hiện: lệch vai, gù lưng, ưỡn bụng, và vẹo lưng.
        
        Gây ảnh hưởng xấu cho sự phát triển của hệ vận động và hoạt động của các cơ quan khác trong cơ thể
      - Nguyên nhân
        
        Thể lực phát triển yếu, mắc các bệnh như: còi xương, lao, mắt và tai kém...
        
        Điều kiện sinh hoạt, học tập không phù hợp: ngồi lâu một chỗ, bàn ghế không có kích thước phù hợp
        
        Cha mẹ và giáo viên không kịp thời uốn nắn
      - Rèn luyện
        
        Tập thể dục đều đặn, chơi các trò chơi vận động toàn thân, tránh mang vác các vật nặng quá sức
        
        Dạy cho trẻ ngồi đúng tư thế
    - - Mặt thường có võng mạc nằm cách sau thủy tinh thể một khoảng cách nhất định, các tia sáng song song đến mắt sẽ quy tụ hình ảnh của vật trên võng mạc mà không cần sự điều tiết của mắt
      - Một số nguyên nhân làm sai lệch khoảng cách giữa võng mạc với thủy tinh thể khác với khoảng cách bình thường (trên 23-25mm) sẽ gây ra tật cận thị và viễn thị
      - Triệu chứng: Khi đọc phải đưa sát mắt vào sách, khi viết phải gúi gập người xuống bàn
      - Nguyên nhân: Thường là bệnh di truyền, nhưng dễ xuất hiện ở tuổi HS do thói quen đọc sách, để sách quá gần mắt không đúng quy cách, đọc sách khi thiếu ánh sáng
      - Phòng bệnh
        
        Bảo vệ mắt của mình, giữ mắt luôn sạch sẽ, khi bụi vào mắt không được dụi mạnh mà cần nhắm mắt lại để nước mắt tiết ra nhiều và cuốn bụi theo
        
        Thức ăn đủ vitamin A, tránh các bệnh quáng gà và khô giác mạc.
        
        Đảm bảo đủ ánh sáng khi học tập và làm việc
        
        Khi bị cận thị cần đi khám để đeo kính phù hợp, tránh bị nặng hơn
  - - - Các bệnh lây theo đường hô hấp
      - Các bệnh lây theo đường tiêu hóa
      - Các đường lây khác do các vật trung gian truyền bệnh; qua đường máu; qua đường sinh hoạt tình dục
    - - Do trực khuẩn lao gây nên, lây lan từ người bệnh sang người lành. Đã có vắc xin tiêm phòng và thuốc điều trị.
      - Triệu chứng
        
        Khá phức tạp, thay đổi tùy theo vị trí tổn thương và giai đoạn tiến triển của vi khuẩn trong phổi
        
        Sốt thất thường, kéo dài và không rõ nguyên nhân, ho lâu ngày, đau ngực...
        
        Không chữa kịp thời có thể gây ra các bệnh lao sau sơ nhiễm
      - Nguyên nhân
        
        Không tiêm phòng vắc xin phòng bệnh
        
        Mắc một số bệnh làm giảm sức đề kháng
        
        Điều kiện ăn ở ẩm thấp, không đủ dinh dưỡng
      - Cách phòng: Tiêm chủng ngay trong tháng đầu mới sinh. Chế độ dinh dưỡng hợp lí, luyện tập thể dục thường xuyên. Cách li với các bệnh nhân lao
    - - Triệu chứng
        
        Sốt, đau khớp, đau cơ, sốt cao liên tục 2-7 ngày, xuất huyết ở da.
        
        Những chấm hoặc mảng bầm tím ở niêm mạc, chảy máu chân răng, chảy máu mũi...
        
        4 mức độ
      - Nguyên nhân: do vi rút Dengue gây ra, truyền bệnh từ người bệnh sang người lành qua muỗi vằn
      - Phòng bệnh
        
        Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh
        
        Dùng hương xua muỗi, nằm màn
        
        Phun thuốc diệt muỗi định kì
    - - Triệu chứng: nóng mắt, cộm trong mì, sợ ánh sáng và chảy nước mắt
      - Nguyên nhân
        
        Do vi rút và vi khuẩn gây nên, lây thành dịch ở các trường học, khu dân cư.
        
        Lây qua chất tiết của mắt và các đồ dùng chung
      - Phòng bệnh: Cách li. Dùng riêng khăn mặt, rửa mặt bằng nước sạch, có kính để bảo vệ mắt khi ra đường
    - - Triệu chứng: Vạch mi mắt thấy hột nhiều và chín mọng, một vài sẹo hình hoa khế
      - Nguyên nhân: do vi rút mắt hột gây nên, gặp ở mọi người và lứa tuổi. Lan truyền qua khăn mặt hay bàn tay tiếp xúc.
      - Phòng bệnh: Khăn mặt thường xuyên giặt xà phòng và phơi ánh nắng MT. Bàn tay luôn sạch sẽ. Thường xuyên dọn vệ sinh MT.
  - - - Nguyên nhân
        
        Do bị ngã đập mũi xuống đất, bàn ghế hoặc đinh, que cứng hay móng tay để cạy mũi, ngoáy mũi
        
        Gặp trong một số bệnh toàn thân và về máu
      - Xử lí
        
        Nếu máu mũi chảy ít thì dùng 2 ngón tay ép chặt 2 cánh mũi, ngửa đầu ra phía sau
        
        Nếu máu không ngừng chảy phải đưa đến bệnh viện hoặc trạm y tế gần nhất
- - - - Cấu tạo hiển vi của cơ thể
        
        Sự sông bao gồm các cấp độ cấu trúc khác nhau gồm: phân tử, tế bào, mô, cơ quan, cơ thể. Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể.
        
        Mô là tập hợp nhiều tế bào và các cấu trúc gian bào có tính thống nhất về cấu tạo, để thực hiện chức năng xác định, gồm có 4 loại
        
        Mô liên kết: có chức năng nâng đỡ, liên kết các cơ quan
        
        Mô cơ: gồm cơ vân, cơ trơn, cơ tim có chức năng co dãn
        
        Biểu mô: Có chức năng bảo vệ hấp thụ và bài tiết.
        
        Mô thần kinh: tạo nên hệ thần kinh có chức năng tiếp nhận kích thích, xử lí thông tin và điều khiển hoạt động các cơ quan để trả lời các kích thích môi trường.
      - cấu tạo đại thể
        
        Mình có cơ hoành ngăn cách xoang cơ thể thành các khoang chứa các cơ quan
        
        Chân làm giá đỡ và giúp cơ thể người có dáng đi thẳng, tay có cấu tạo phù hợp với khả năng chế tạo và sử dụng công cụ lao động
        
        Đầu chứa não bộ và các giác quan
        
        Tai có chức năng thu nhận âm thanh
        
        Mũi nhận biết các mùi từ môi trường xung quanh
        
        Mắt có chức năng thu nhận các kích thích ánh sáng
        
        Lưỡi là cơ quan thụ cảm vị giác thu nhận vị của thức ăn hòa tan trong nước bọt
        
        Cơ thể người được bao bọc bởi da gồm 2 lớp
        
        Lớp biểu bì mỏng có tầng sừng ở bên ngoài mang sắc tố tạo nên màu sắc da
        
        Lớp bì bên trong chứa các vi thể xúc giác và mạch máu, trong cùng là lớp hạ bì chứa nhiều tế bào mỡ có tác dụng chống rét và dự trữ năng lượng
  - - - Cơ thể người có 2 loại cơ chính là cơ vân(cơ xương) và cơ trơn(cơ tạng), cơ tim có cấu tạo đặc biệt nên có thể coi là loại thứ ba
      - Cơ vân chiếm số lượng nhiều nhất. Sự hoạt động của cơ luôn cần năng lượng ATP và oxi, nếu cơ hoạt động liên tục sẽ gây ra hiện tượng mỏi cơ. vì vậy muốn cơ làm việc dẻo dai thì cần phải luyện tập để tăng sức chịu đựng và dự trữ năng lượng cho cơ.
      - Cơ trơn là những tế bào nhân hình gậy và trong bào tương có tơ cơ. cơ trơn co chậm hơn cơ vân, vì vậy cơ trơn chỉ trả lời khi có tác động đột ngột. Đa số cơ trơn chịu tác dụng của các hoocmon và các chất hóa học
    - - Để cơ và xương phát triển cân đối phải chú ý rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên và lao động vừa sức
      - Khi mang vác vật nặng và khi ngồi học vần chú ý tránh cong vẹo cột sống
      - Cơ bám vào xương, sự hoạt động của cơ quy định sự hoạt động của xương
    - - Xương thân
        
        12 đôi xương sườn và xương ức cùng hệ thống dây chằng tạo nên lông ngực
        
        Cột sống có hình chữ S gồm 33-34 đốt xếp chồng lên nhau và cách nhau bằng đĩa sụn gian đốt sống
        
        Đoạn sống thắt lưng 5 đốt
        
        đoạn sống cùng 5 đốt
        
        đoạn sống ngực 12 đốt
        
        đoạn sống cụt 4-5 đốt
        
        Đoạn đốt sống cổ gồm 7 đốt
      - Dựa vào đặc điểm hình thái có thể chi xương thành 3 loại
        
        Xương ngắn: xương cổ tay, cổ chân, đốt sống ....
        
        Xương dẹt: có hình bản dẹt như xương bả vai, xương cánh chậu, xương sọ....
        
        Xương dài: xương cánh tay, cẳng tay, xương đùi, ống chân, có hình ống, giữa chứa tủy đỏ ở trẻ em và mỡ vàng ở người lớn
      - Xương đầu
        
        Sọ não nằm ở trên, giống hình trứng gồm 8 xương
        
        2 đôi đối xưng là xương đỉnh và xương thái dương
        
        4 xương lẻ là xương chẩm, xương trán, xương bướm và xương sàng
        
        Sọ mặt nằm dưới sọ não, là cửa vào của cơ quan tiêu hóa và hô hâp, là bộ phận bảo vệ các giác quan. Gồm 15 xương
        
        3 xương lẻ là xương lá mía, xương hàm dưới và xương móng
        
        6 đôi xương chẵn là xương hàm trên, xương gò má, xương lệ, xương khẩu cái và xương xoăn dưới
      - Xương chi
        
        Gồm xương chi trên và xương chi dưới, có cấu tạo tương đồng với nhau
      - Tất cả các xương được tiếp giáp ở đầu các xương bằng khớp xương
        
        Khớp bán động ở đốt sống
        
        Khớp bất động ở xương sọ
        
        Khớp động ở tay, chân