Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Metafizyka - Coggle Diagram

- - - - problem - czy istnieją tylko ciała, czy również byty nie będące ciałami
        
        antymaterializm
        
        umiarkowany (niektórzy przyjmują że wszystkie z wymienionych, inni, że niektóre)
        
        umysły - dualizm (hylemorfizm)
        
        przedmioty idealne (czyste formy) - platonizm
        
        istnieje Bóg - tomizm
        
        istnieje niecielesny Bóg - teizm
        
        skrajny (immaterailizm/spirytualizm/idealizm) ciała nie istnieją, istnieją tylko ludzkie umysły i ich konstrukty (to są ciała) - Berkeley, Hegel oraz Leibniz - ciała to tylko zjawiska, istnieją tylko byty duchowe
        
        materializm (pansomatyzm ) - istnieją tylko ciała
      - co to jest ciało?
        
        rozciągłość - Kartezjusz
        
        nieprzenikliwość
        
        zakwestionowanie przez dzisiejszą fizykę. Co dalej?
        
        nie definiujmy materii - bo to należy do fizyki
        
        czasoprzestrzenność
        
        bezwład
  - - - marksizm
      - Spinoza
      - procesualizm
      - presokratycy
    - - ludzi nie możnaby traktować jako samodzielnych bytów, lecz jako częsći całości - co przeczy naszym intucjom
      - nieidentyfikowalność natury materii - to tworzywo trwa pomimo zmian. Czym więc ono jest? Nie da się go w żaden sposób zidentyfikować
      - jak możliwa jest zmiana? - normalnie działają czynniki zewnątrzen, lecz jeśli istnieje tylko jedna materia to co wywołuje zmianę
        
        zmiana jest pozorna
        
        zmiana jest sprzeczna (marksiści)
        
        rozwarstwienie - zmiana polega na ujawnianiu ukrytych cech materii
- - - - Platon
        
        przedmioty mozemy podzielić(dualizm) na
        
        uniwersalia
        
        "są rzeczami" - ważniejsze, mają prymat.
        
        są hierarchiczne (zasada od wielości do jednego)
        
        u. są wzorcami
        
        indywidua - "są cieniami" - odbijają u. np. ludzie odbijają ideę człowieczeństwa
      - Problemy
        
        brzytwa Ockhama - nie należy mnożyć bytów bez potrzeby. Czy potrzeba przyjmować byty inne niż konkrety?
        
        niekauzalnośc uniwersaliów - są bierne, nie mogą nic robić (u Platona problem rozwiązuje Demiurg)
        
        regres w nieskończoność - zarzut trzeciego człowieka. np. człowieczeństwo jest wspólne dla ludzi. Jest coś wspólnego pomiędzy ludźmi a ideą człowieczeństwa - potrzeba kolejnej idei, itd.
        
        wzorzec - czy idea bieli jest biała, jeśli nie to jak może być wzorem?
      - platonizm dziś
        
        w filozofii matematyki - liczby, idee matematyczne stanowią odrębną sferę przedmiotów
        
        istnieją własności nieegemplifikowalne - nigdzie nie występujące np. poruszanie sie szybciej od światła. Nie występuje, ale ta idea gdzieś ostnieje
      - Eskalacyjna moc platonizmu (za platonizmem)
        
        rola w matematyve
        
        analizy semantyczne - w naszym języku występują nazwy ogólne
        
        rola pojęć nieegemplifikowalnych (por. platonizm dziś)
        
        konieczne relacje w świecie - np. bycie człowiekiem włącza w bycie zwierzęciem (przez co zbór ludzi zawiera się w zbiorze zwierząt) - te relacje muszą mieć swoją podstawę
    - - platonizm bez dualizmu
      - nie ma własności nieegempl.
      - bliski teorii tropów
      - Forma - dzięki niej rzecz należy do określonego gatunku
    - - problem - skąd wzięły się pojęcia ogólne?
    - - św. Tomasz - akt istnienie jednostkowuje
      - szkotyści cecha specyficzna/niepowatarzalość- (haecceitas) - ona jednostkowuje
      - Arystoteles - materia oznaczona indywiaualizje jednostki
      - czasoprzestrzenna lokalizowalność
- - - - starożytni celowśoc rzutowali na przyrodę
      - panpsychizm - wszystko jest przesiąknię psychicznością, (w mniejszym lub większym stopnie) np. Leibniz - monady
      - nieantopomorficzne - Arystoteles
        
        każdy ogranizm działa ze wzgl. na swe "dobro" - chce zachować swoje życie
        
        celem - dobro działającego organizmu, wyznaczony przez naturę
        
        działanie/rozwój każdego organizmu można w pełni zrozumieć po uwzględnienie ich fazy końcowej/dojrzałej. np. zrozumiemy jak i czy dorzejrzewa/rośnie małe dziecko dopiero jak punktem odniesienie będzie dojrzały człowiek
        
        celem - doskonała faza rozwoju, pełny wyraz natury
        
        działanie każdego org. jest zawsze "wywołane" jakieś czynniki zewnętrze - żeby organizm działał coś musi na org. odziaływać np. pies biegnie bo ucieka, albo goni swój posiłek
        
        celem zew. przedmiot wyzwalający działanie, czynniki umożliwajające realizację natury
        
        celem jest realizacja swojej formy - tego czym jest. Zasada celowości - 1)byty działają w celach wyznaczonych przez swoje natury2) różne cele
        
        kiedyś (dzisiaj nie aktualne) - idea miejsca naturalnego
        
        Arystoteles - naturą ciała naturalnego jest znajdowować się w pewnych miejscu
        
        dziś np. teoria grawitacji - konskewncją masy ciał jest przyciagnaie
        
        działania ciał wyrazają ich natury
        
        pozostaję we wzjamnych korelacjach
        
        znajomość prawa natury pozwala zrozumieć aktualne zachowanie ciał
      - antropomorficzne (por. starożytni przyroda)
  - - - problemy
        
        matematyczność przyrody (meta argument) - nauka posługuję się matematyką, świat jest matematyczny
        
        teoria "delikatnego dostrojenia" (proantropiczne) - prawdopodobieństwo powstania życia było bardzo niski - musiały istnieć bardzo specyficzne warunki - jeden "błędny rzut" mógł wszystko przekreślić
        
        naturaliści odpowiadają
        
        to jednak przypadek
        
        istnieje wiele światów równoległych - w jednych światach życie wystąpiło w innych nie
        
        dlaczego ewolucja prowadzi do wyodrębniania cel korzystnych?
- - - - David Hume - koncepcje reguralnościowe (jest to np. prawo przyrody)- nowożytna. Emipryzm - filozofia powinna opierać się na czystym doświadczeniu. Sceptycyzm - powstrzymywał się od głoszeniu wielu twierdzeń - bo jak mówił nie możemy pewnych rzeczy zbadać. Metafizyka nie przynosi żadnej wiedzy. Jego f. inspirowała naukowców.
        
        przyczyna - związek przczynowo-skutkowy jest związkiem następstwa. Nie widział wpływu odziaływania przyczyna-skutek, lecz tylko następnych zdarzeń. np. widzę lecący kamień, zetknięcie z szybą, zbicie szyby. Zakwestionował istnienie przyczyny (jej mocy) - jest ona tylko tym co regularnie poprzedza zdarzenie. .
        
        Identyfikuje przyczynę ze zdarzeniami nie z przedmiotami
        
        Istota przyczyny nie polega na sprawstwie, lecz na poprzedzaniu i następowaniu
        
        przyczynowość jest wyjaśniania przez regularność (np. prawo przyrody), nie jest związane z dyspozycjami
        
        problemy
        
        nie każdy regularny poprzednik jest sprawcą. np 1) dźwięk syren fabrycznych i ruch robotników do pracy - trudno powiedzieć, że syrena wywołuje ruch ludzi w kierunku fabryki. 2) Gwizdek konduktora na peronie - przecież nie jest przyczyną ruchu pociągu
        
        w odpowiedzi: Koncepcja kontrfaktyczna Huma - Czy gdyby nie było pierwszego elemntu to nie byłoby również drugiego? Dzieci by się nie rodziły gdyby nie przylatywały bociany? Gdybyśmy nie rzucili kamieniem szyba nie była by zbita ? - tak, wiec jest to przyczyna.
        
        zdarzają się przyczyny niepowtarzalne - np. przyczyną wybuchu I WŚ - zabicie arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie. Tego zjawiska nie da się podciągnąć pod regularność. Wojny nie zawsze wybuchają po zabiciu kogoś ważnego.
      - D. Lewis - k. współczesna. Rozwinął k. kontrfaktyczną Huma. Czy C jest przyczyną E? Wyobraźmy sobie świat możliwym podobny do naszego w którym C nie zaszłoby to nie zaszłoby również E. np. Czy nie ma takiej sytuacji w której ktoś pali papierosy i nie ma raka płuc? Jest, więc to jest czynnik wspierający. Przyczyną jest to bez czego by coś nie zastaniło - warunek konieczny
        
        problem
        
        kontr przykłady - gdzie definicja nie działa
        
        możliwe światy - są jednak inne
      - Koncepcje warunków
        
        R. Ingarden - przyczyna to dopełenienie już istniejących warunków konieczych do wystarczajacego skutku. np. kiedy mamy dobrze podłączoną wtyczkę kabla do prądu i mamy, żarówkę włącznik, to co jest przcyzną, żę w naszym domu świeci światło. Mogą być wszytkie czynniki, które są konieczne, ale może czegoś brakować, W tym przypadku jest to naciśnięcie włącznika - warunek wystarczający.
        
        J. Mackie - przczyczna jest warunkiem danego zdarzenia jeśli INUS
      - Inne
        
        k. pluralistyczna - S. Mumfort - każda koncepcja dotyczy pewnego typu zjawisk. Trzeba korzystać z nich razem
        
        k. ciągłości - kontynacja k. Huma - reguralnościowej - musi istnieć proces
        
        k. probabilistyczna - wykorzystwana w medycynie - a jest przeczyna jest wtw kiedy prawadopodobieństwo b jest większe przy a niż bez a. W tym języku np. palenie jest przyczyną raka płuc
      - Arystoteles - Tomasz - klasyczna/zdroworozsądkowa. A. przyczynę rozumie szeroko. Cztery aspekty(?)
        
        cel - po co jest ta rzecz
        
        przyczyna sprawcza - źródło zmiany(możność/zdolność/dyspozycja czynna) danego przedmiotu (możność/z/d bierna)
        
        Arystoteles
        
        substancjalna np. rzut kamieniem w szybę zbił szybę, pozostają z niej tylko szkła. Następuje radykalna zmiana. Przykładem są również reakcje chemiczne
        
        przypadłościowa - własności a zmieniła się na własność b. np. rzucony kamień porysował szybę - jej własność się zmieniała - z bycia gładką -> bycie porysowaną
        
        Tomasz - konkurentyzm, - współwystępowanie przyczyn. Przeciwstawia się deizmowi i okazjonalizmowi
        
        pierwsza przyczna Bóg - absolutne źródło istnienia, Bóg uczestniczy we wszystkich aktach. W aspekcie udzielania mocy działa Bóg.
        
        przyczyna wtórna - poszczególnych rzeczy w świecie. W aspekcie wyskorzystnia mocy danej przez Boga działają stworzenia
        
        Problemy
        
        kwestia identyfikacji przyczyn wśród licznych czynników towarzyszących - nie wiemy, które są ważne, a które nie. J. S. Mill - ogłosił kanony Milla, określające kiedy mamy do czynienie z przyczyną, a kiedy nie.
        
        z czego rzecz i czym jest
    - - uogólnienie - do końca nie wiemy, ale bez tego trudno uprawiać naukę. opiera się to na zaufaniu do naszego rozumu - intuicyjny pewnik
      - każda przczyna ma swój czynnik wyjaśniający