Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

CON NGƯỜI VÀ SỨC KHỎE image - Coggle Diagram

- - - - Cấu tạo đại thể
        
        Đầu : chứa não bộ và các giác quan như mắt, tai, mũi, miệng..
        
        Cổ: bộ phận nối đầu và mình
        
        Mình: có cơ hoành ngăn cách xoang cơ thể thành khoang ngực chứa tim,phổi và khoang bụng chứa dạ dày , ruột,...
        
        Chân : giá đỡ giúp con người có dáng đi thẳng
        
        Tay:cấu tạo phù hợp với khả năng sử dụng và chế tạo công cụ
      - Cấu tạo hiển vi cơ thể
        
        cơ thể sống gôm: phân tử, tế bào, mô, cơ quan, cơ thể
        
        Mô là nguyên liệu xây dựng lên cơ quan của cơ thể người và là tập hợp các tế bào và cấu trúc gian bào có tính thống nhất về cấu tạo và thực hiện chức năng xác định
        
        Mô liên kết:nâng đỡ, liến kết các cơ quan
        
        Mô cơ: gồm cơ vân, cơ trơn, cơ tim có chức năng nâng đỡ
        
        Biểu mô: bảo vệ, hấp thụ và bài tiết
        
        Mô thần kinh: tạo hệ thần kinh tiếp nhận kích thích, xử lý thông tin và điều khiển các cơ quan
        
        Mỗi cấp độ cấu tạo có những đặc điểm cấu tạo và chức năng riêng, nhưng thống nhất trong cấu tạo chung của cơ thể sống.
  - - - Xương thân
        
        Cột sống
        
        Hình chữ S, cổ và thắt lưng uốn lồi về phía trước, ngực và xương cùng uốn lồi về phía sau
        
        Gồm 33-34 đốt xếp chồng lên nhau, gồm 5 đoạn: sống cổ, sống ngực, sống thắt lưng , sống cùng, sống cụt
        
        Xương sườn
        
        Gồm 12 đôi xương
        
        Hệ thống dây chằng
        
        Là các cơ bao quanh các khớp xương
      - Xương đầu
        
        Sọ não
        
        Nằm ở trên, giống hình trứng gồm 8 xương, xương đỉnh và xương thái dương đối xứng
        
        Có 4 xương lẻ: xương chẩm, xương chán, xương bướm, xương sàng
        
        Sọ mặt
        
        Nằm dưới sọ não, là cửa vào của các cơ quan tiêu hóa, hô hấp, là bộ phận bảo vệ các cơ quan trên mặt
        
        Gồm 3 xương lẻ ( xương lá mía, hàm dưới, móng), 6 đôi xương chẵn ( hàm trên, gò má, lệ, mũi, khẩu cái, xoăn dưới)
      - Xương chi
        
        Dựa vào vị trí
        
        Xương chi trên
        
        Xương chi dưới
        
        Dựa vào đặc điểm hình thái
        
        Xương dài
        
        Xương ngắn
        
        Xương dẹt
      - Xương cổ
    - - Cơ vân ( cơ xương)
        
        Là các bắp cơ, mỗi bắp cơ tận cùng có 2 đầu cơ
        
        Trong bắp cơ có các tổ chức liên kết bao bọc các bó cơ
        
        Mỗi bó cơ bao gồm nhiều sợi cơ ( các tế bào cơ), đường kính 10- 100 micromet, chiều dài >= 30cm
      - Cơ trơn ( cơ tạng)
        
        Là những tế bào có chiều dài từ 0,02- 0,5 mm, đường kính 5-10 micromet, co cơ chậm hơn cơ vân
        
        Nhân hình gậy, trong bào tương có tơ cơ, các sợi cơ trơn ít tách biệt nhau
        
        Có nhiều loại cơ : bó cơ ở chân lông, đám mỏng tròn ở thành mạch máu, phế quản...; bó chéo ở thành các tạng rỗng ( tử cung, túi mật...)
    - - Cần rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên
      - Giữ các tư thế vận động có lợi để bảo vệ cơ
- - - - Máu là một mô liên kết lỏng bao gồm các tế bào máu là hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu (chiếm khoảng 40-45% thể tích) và huyết tương (chiếm 55-60% thể tích) là thành phần chủ yếu của mô máu
    - - Nước chiếm 90%
      - 10% là các chất dinh dưỡng(protein, lipit, gluxit, vitamin), hoocmon, kháng thể, muối khoáng, ure, axit uric
      - Huyết tương tạo nên môi trường bên trong và đảm bảo các chức năng sinh lí của cơ thể: vận chuyển, cân bằng nước và muối khoáng, điều hòa nhiệt và bảo vệ cơ thể
    - - Các nhóm máu:
        I- còn gọi là nhóm máu O
        II- còn gọi là nhóm máu A
        III- còn gọi là nhóm máu B
        IV- còn gọi là nhóm máu AB
      - Nguyên tắc truyền máu
        
        Nhóm máu I(O) truyền được cho nhóm máu I,II,III,IV vì vậy được gọi là nhóm máu chuyên cho.
        
        Nhóm máu II chỉ cho được người có cùng nhóm và nhóm máu IV.
        
        Nhóm máu III chỉ truyền được cho nhóm máu III và IV.
        
        Nhóm máu IV, chỉ truyền được cho nhóm máu IV nên được gọi là nhóm máu chuyên nhận.
    - - Các nguyên nhân gây hại cho tim: van tim hở hay hẹp, mạch máu bị xơ cứng, phổi bị xơ, cơ thể bị một cú sốc bất ngờ, quá sợ, quá hồi hộp hoặc quá lo lắng, sử dụng các chất kích thích...
        
        Virut HIV là lọai virut làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể. Ban đầu không có biểu hiện cụ thể nào nên rất khó để phát hiện bệnh, khả năng lan truyền trong cộng đồng rất cao. Biện pháp phòng tránh: Sống lành mạnh, chung thủy, không tiêm chích ma túy, không dùng chung kim tiêm, khử trùng tốt các dụng cụ y tế...
      - Biện pháp phòng trách bệnh về tim mạch: ăn uống điều độ, làm việc vừa sức, rèn luyện tim mạch bằng cách tập thể dục thể thao,...
  - - - Thực quản
      - Dạ dày
      - Ruột gồm: tá tràng, ruột non, ruột già
      - Trực tràng và hậu môn
      - Khoang miệng gồm răng, lưỡi và hầu
    - - Dạ dày và tá tràng có thể bị viêm loét bởi hoạt động của vi khuẩn Helicobacter Pylori(HP) kí sinh ở niêm mạc của các cơ quan này.
      - Các đoạn ruột khác nhau cũng có thể bị viêm do nhiễm độc, dẫn đến rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy(thức ăn ôi thiu, vi khuẩn tả, thương hàn hay amip).
      - Gan có thể bị sơ do tế bào gan bị thoái hóa và thay vào đó là mô xơ phát triển, do tế bào gan bị hủy hoại vì rượu hoặc do các chất độc khác.
      - Răng có thể bị hư hại do cắn phải vật cứng hoặc do vi khuẩn lên men còn dính lại ở kẽ răng.
      - Hoạt động tiêu hóa bị giam d giun sán kí sinh trong ruột, trong ống dẫn mật gây tắc ruột, tắc ống dẫn mật ( do không thực hiện ăn chín uống sôi và vệ sinh trước khi ăn)
      - Đôi khi do ăn vội hoặc thức ăn không hợp khẩu vị, tinh thần ăn không vui vẻ...
    - - Thức ăn trong ống tiêu hóa được biến đổi cơ học và hóa học
      - Trong khoang miệng,thức ăn được thấm đều nước bọt, tiêu hóa cơ học nhờ răng và tiêu hóa hóa học nhờ enzim trong nước bọt, trong đó tiêu hóa cơ học là chính.
      - Trong dạ dày thức ăn tiếp tục được tiêu hóa nhờ sự co bóp của thành dạ dày, được tiêu hóa hóa học nhờ dịch vị được tiết ra.
      - Tuyến tiêu hóa gồm có các tuyến nước bọt, tuyến dạ dày, tuyến ruột, tuyến mật, tuyến tụy.
      - Tại ruột non thức ăn tiếp tục được tiêu hóa hóa học và cơ học, nhưng tiêu hóa hóa học là chủ yếu, đồng thời cũng là nơi hấp thụ chất dinh dưỡng vào máu cho cơ thể.
      - Dịch ruột già không có enzim tiêu hóa mà chỉ có chất nhầy để bảo vệ niêm mạc,đoạn đầu của ruột già có chức năng hấp thụ lại nước và một số chất còn sót lại cho cơ thể.
      - Sau khi hấp thụ lại nước, các chất cặn bã cô lại thành phân và được thải ra ngoài qua hậu môn.
  - - - Là quá trình cung câp oxi và loại bỏ khí CO2 do các tế bào thải ra khỏi cơ thể
      - Quá trình: sự thở, trao đổi khí ở phổi và trao đổi khí ở tế bào
      - Chia 2 phần
        
        Hô hấp trên: Mũi, hầu, họng, xoang, thanh quản
        
        Hô hấp dưới: khí quản, cây phế quản, phế nang, màng phổi, phổi,...
      - Mũi là phần đầu của hô hấp. CN: dẫn khí, làm sạch, sưởi ấm không khí trước khi vào phổi và là cơ quan khứu giác
      - Hầu - họng
        
        là nơi giaoo nhau giữa đường ăn và đường thở. CN: ngăn cách các tác nhân từ bên ngoài vào trong cơ thể
      - Thanh quản: cấu tạo bởi tổ chức sụn và sợi cơ, hệ thống mạch máu và thần kinh.CN: phát âm
      - Khí quản: Là ống dẫn khí hình lăng trụ nối tiếp từ dưới thanh quản ngang mức đốt sống cổ 6 với hệ phế quản của phổi
        
        CN: Dẫn không khí ra vào và điều hòa không khií vào phổi
      - Phế quản
        
        Phế quả phải
        
        Gồm: 10 phế quản phân thùy, chia 3 nhánh lớn là trên, giữa, dưới
        
        Phế quản trái
        
        Gồm: 10 phế quản phân thùy, chia 2 nhánh lớn; trên và dưới
        
        CN: đưa không khí lưu thông từ ngoài vào phế nang và ngược lại
      - Phổi
        
        Gồm 2 lá phổi- được cấu tạo bởi các thùy. Phổi có hình thể gồm mặt ngoài, mặt trong và màng phổi. CN: Trao đổi khí oxi và CO2
    - - Tạo dựng môi trường sống và nơi làm việc có bầu không khí trong lành, ít ô nhiễm
      - Thường xuyên rèn luyện thể dục thể thao, phối hợp hít thở sâu
      - Trồng nhiều cây xanh
  - - - Thận gồm:phần vỏ và phần tủy với các đơn vị chức năng của thận cùg các ống góp và bể thận !
      - Thận gồm 2 quả. mỗi quả có tới 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu
      - Đơn vị chức năng gồm: cầu thận, nang cầu thận và các ống thận
    - - Ăn uống hợp lí
      - Đi tiểu đúng lúc
      - Thường xuyên giữ vệ sinh cho cơ thể và hệ bài tiết
  - - - Chức năng của hệ thần kinh là điều hòa, điều khiển và phối hợp mọi hoạt động của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể thành một khối thống nhất, đảm bảo cho cơ thể thích nghi với những thay đổi của môi trường trong và môi trường ngoài
      - Nơron là đơn vị cấu tạo nên hệ thần kinh. Mỗi nơron gồm một thân, nhiều sợi nhánh và một sợi trục
    - - Bộ phận thần kinh trung ương gồm: não bộ nằm trong hộp sọ và tủy sống nằm trong cột sống
      - Bộ phận thần kinh ngoại biên gồm các dây thần kinh và hạch thần kinh
    - - Hệ thần kinh vận động: liên quan đến hoạt động của các cơ quan vân động (cơ xương) (hoạt động có ý thức)
      - Thần kinh sinh dưỡng điều hòa hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản (những hoạt động không có ý thức)
    - - Não bộ
        
        Đại não
        
        phát triển che lấp cả não trung gian và não giữa
        
        Bề mặt của đại não được phủ bằng lớp chất xám làm thành vỏ não
        
        Mỗi bán cầu chia thành các thùy: thùy đỉnh, thùy trán, thùy thái dương và thùy chẩm
        
        Não trung gian
        
        nằm giữa trụ não và đại não, gồm có đồi thị và vùng dưới đồi
        
        đồi thị là trạm cuối cùng chuyển tiếp của tất cả các đường truyèn dẫn cảm giác từ dưới đi lên não
        
        các nhân xám nằm ở vùng dưới đồi là trung ương điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa nhiệt
        
        Trụ não
        
        có cấu tạo chất trắng ở ngoài, chất xám ở trong
        
        chất xám là các đường liên lạc dọc, nối tủy sống với các phần trên của não và bao quanh chất xám
        
        chất xám ở trụ não tập trung thành các nhân xám, là nơi xuất phát của 12 đôi dây thần kinh não
        
        Tiểu não
        
        có cấu tạo chất xám ở ngoài tạo thành vỏ và các nhân, chất trắng nằm ở trong là các đường truyền dẫn, nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh
      - Tủy sống
        
        có cấu tạo bởi chất xám ở giữa và chất trắng ở ngoài
    - - phân hệ thần kinh giao cảm
      - phân hệ thần kinh đối giao cảm
    - - đảm bảo giấc ngủ hằng ngày hợp lí
      - giữ cho tâm hồn được thanh thản, tránh suy nghĩ lo âu dai dẳng
      - tự xây dựng cho mình thói quen làm việc và nghỉ ngơi hợp lí
      - tránh sử dụng các chất kích thích và ức chế đối với hệ thần kinh
    - - phản xạ không điều kiện là những phản xạ sinh ra đã có, không cần luyện tập
      - phản xạ có điền kiện là những phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập và rèn luyện
- - - - Triệu chứng
        
        Cột sống cong tự nhiên
        
        Hai xương bả vai cân xứng
        
        Hai chân thẳng, vòm bàn chân bình thường
      - Nguyên Nhân
        
        Thể lực phát triển yếu
        
        Điều kiện sinh hoạt, học tập không phù hợp
      - Rèn luyện
        
        Tập thể dục đều đặn, chơi trò chơi vận động toàn thân
        
        Tránh mang vác vận nặng
        
        Dạy đúng tư thế khi học tập, hoạt động
    - - Triệu chứng
        
        Đưa mắt, cúi gầm gần sách, vở
        
        Thường đọc sai thông tin khi ở xa
      - Nguyên Nhân
        
        Di Truyền
        
        Thói quen đọc sách, sử dụng điện tử không phù hợp, thiếu ánh sáng.
      - Phòng bệnh
        
        Giữ mắt sạch sẽ
        
        Thức ăn đủ vitamin A
        
        Đảm bảo đủ ánh sáng khi học tập và làm việc
        
        Giữ khoảng cách đủ phù hợp với tầm nhìn
        
        Khám thường xuyên khi bị cận
  - - - Biểu hiện
        
        Sốt thất thường, ho lâu ngày,đau ngực, ăn kém,....
      - Nguyên nhân
        
        Không tiêm phòng vắc xin
        
        Mắc bệnh làm suy nhược thân thể
        
        Điều kiện ăn ở, sinh hoạt ẩm thấp, không đủ dinh dưỡng
      - Cách phòng
        
        Tiêm chủng
        
        Chế độ rèn luyện, dinh dưỡng hợp lý
        
        Cách li bệnh nhân lao
    - - Triệu chứng
        
        Sốt, đau khớp, đau cơ (Lưng)
        
        Xuất huyết da
        
        chia làm 4 mức độ
      - Nguyên Nhân
        
        virus Dengue
        
        Truyền qua muỗi vằn ( Aedes aegyti)
      - Phòng bệnh
        
        Diệt muỗi và bọ gậy
        
        Xua muỗi, nằm màn khi ngủ
        
        Phun thuốc diệt muỗi định kì
    - - Triệu chứng
        
        Nóng mắt, cộm lông mi, sợ ánh sáng, chảy nuớc mắt nhưng thị lực bình thường
      - Nguyên nhân
        
        Virus, vi khuẩn
        
        Dùng chung đồ
        
        Bụi, cát, ánh sáng
      - Phòng bệnh
        
        Cách li
        
        Dùng riêng đồ
        
        Đeo kính
    - - Triệu chứng
        
        Hột nhiều, chín mọng, sẹo khi vạch mắt
      - Nguyên nhân
        
        virus mắt hột
        
        Lan truyền, có thể mắt suốt đời gây nguy hiểm
      - Phòng bệnh
        
        Giặt khăn mặt thường xuyên
        
        Tay sạch sẽ, không để móng tay dài, không được dụi trên mắt
  - - - Nguyên nhân
        
        Ngã, vật cứng chọc vào mũi
        
        sốt xuất huyết, viêm,.. bệnh về máu
      - Xử lí
        
        2 ngón tay ép chặt vào cánh mũi, nằm ngửa ra sau -> bông -> bệnh viện