Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Antimicrobiële middelen - Coggle Diagram
Antimicrobiële middelen
indeling
natuurlijk / gesynthet = AB / chemotherapeutica
werking
bacteriostatisch (=remt groei) ... eigen imm doodt af
bactericied (=doodt af)
(bij immunodeficiëntie)
absoluut (=in xxx fase én rustfase)
degeneratief (=in xxx fase (peptidoglycaan)
spectrum: Gr+/Gr-, an-/aëroob
Gr+: pm - peptidoglycaan
Gr-: pm - peptidoglycaan - buitenste membraan (LPS,...)
Mycoplasma: géén cw
concentratieafh.: Cmax/MIC
tijdsafh.: T>MIC
gevoeligheid: Minimaal Inhibitorische Conc (bepalen adhv o.a. dilutietest (+24h incubatie))
resistentie mechanismen
:small_red_triangle: cw --> inhibitie GM opname
GM efflux pompen
enzymen --> inactivatie GM
:small_red_triangle:target --> GM op ander target
VNL GR+
B-lactam
penicillines
natuurlijke penicillines
Peni G / benzylpenicilline
zuurlabiel --> parenteraal
Na+, K+ -: Hw kort--> doseringsinterval kort
procaïne - (waterig): langer (12-24h)
procaïne - (olie): langer (2-3d)
benzathine -: langer (3-6d)
benethamine -: langer
Peni V
zuurstabiel-->p.o., wateropl;
Clostridium perfr pluimvee (necrot enteritis)
werking: B-lactam op PenicillineBindendProteine/transpeptidase -->
geen crosslinking N-AcetylGlucosamine, N-AcetylMuraminezuur strengen vh
peptidoglycaan
--> lyse bacterie
:left_right_arrow: resistentie
natuurlijk: bact zonder cw (Mycoplasma)
verworven: B-lactamase productie /
:small_red_triangle:target PBP / :small_red_triangle: cw
degeneratief bactericied, tijdsafh.
B-lactamase resistente penicillines
(maar 10-100x minder actief)
cloxacilline
:left_right_arrow: MRSA (methicilline resistente staph aureus)
breedspectrum penicillines
aminopenicillines: amoxicilline, ampi-, pivampi- => minder actief, maar vnl voor Gr- aërobe urinaire inf (E.coli) --> ...resistentie...
...uitgebreid breedspectrum penicillines (kHD)
carboxypenicillines: ticarcilline, carbenicilline
PK, PD: zuurlabiel/stabiel-->parenteraal/p.o.,
hydrofiel
-->vnl ec (dus níét gebruiken voor problemen CZS, bot, gewrichten, pezen, prostaat, oog),
renale excretie
(glomerulaire filtratie, actieve tubulaire secretie; dus wél voor urinaire inf)
toxiciteit: brede veiligheidsmarge :check:; acute
anafylactische
reacties (onafh vd dosis); p.o. NIET bij HK, cavia, konijn, chinchilla, vogels-->
dysbacteriose
; snel K+ peni G-->hartstilstand
cephalosporines
bactericied, tijdsafh.
Gr- aëroben :check: + 1--4 +++ en B-lactamase resistentie
werking "
resistentie "
PK, PD
:check: betere weefseldistributie, Hw langer, renale excretie
toxiciteit "
1e generatie
cephalexin p.o. (kHD), cefazoline, cefapirin parenteraal
2e generatie
...3e generatie
parenteraal ceftiofur (nuts), cefovecin (kHD: lange Hw, 1x SC-->2w werking, bij pyodermie voor 6-8w))
:left_right_arrow:ESBLs (extended spectrum B-lactamases): resistentie tegen 3e, 4e
plasmide (hor. transfer tussen bact) --> multiresistentie :red_cross:
!! .......allerlaatst: carbapenems (kHD)
...4e generatie
cefquinome (r: voetrot, BRD, E.coli)
B-lactamase inhibitoren: clavulaanzuur (bij amoxi-) --> renale excretie
.......carbapenems (kHD)
:check:zeer B-lactamase resistent
imipenem
+cilastatine (zodat minder biotransformatie door DHP-1-->nefrotoxisch)
IV / IM of SC +1%lidocaïne
meropenem
minder pijnlijk, parenteraal, stabieler tov DHP-1
werking ", ook tegen ESBLs
resistentie "
CPE (carbapenemase-producing enterobacteriaceae) :red_cross: :red_cross:
hydrofiel
macroliden
bacteriostatisch, tijdsafh.
en
Mycoplasma
!! :check:
en Gr- aërobe BRD (r: respir), SRD (sus: atrof rhinitis))
niet AB effecten:
prokinetisch (motiline r) --> peristaltiek
anti-infl
bij luchtweginf (mucussecretie :arrow_lower_right:, neutrofielen influx long :arrow_lower_right:)
azaliden
N in lactone ring
azithromycine, clarithromycine, roxithromycine
<--rhodococcus equi veulen
combi: rifampicine-clarithromycine > rifampicine-azithromycine > rifampicine-erythromycine --> resistentie vertragen (rifampicine resistentie = random puntmutatie)
Hw:arrow_upper_right:, efficaciteit :arrow_upper_right: :check:
(ketoliden)
triamiliden
3 N--> + bij lage pH--> ++accum ic
op
50S
subunit ribosoom: translocatie A naar P site verhinderen--> inhib
proteïnesynthese
bact: 50S, 30S
( :left_right_arrow: zoogd: 60S, 40S)
"lincosamiden, (streptogramin B) = MLSb
pleuromutilines
(kruis)resistentie: erm (erythromycin ribosome
methylation
) van 50S--> :small_red_triangle:target
erythromycine
Gr+ (oa Rhodococcus equi veulen--> pur. pneumonie; Campylobacter jejuni)
inhibeert CYP450-->minder metabolisatie-->++tox andere GM
spiramycine
Gr+, Mycoplasma; Toxoplasma
i.c.m. metronidazole (tegen anaëroben) <--gingivitis
tylosine
Mycoplasma, Gr+ (Clostr perfr), Gr- (Pasteurella multocida, voetrot, varkensdysenterie)
NIET eq-->dysbacteriose :red_cross:
tylvalosine
tildipirosine
toxiciteit
eq >6m, konijn NOOIT --> dysbacteriose --> fatale diarree:red_cross:
CV toxiciteit tilmicosine :red_cross:
tilmicosine
ENKEL r, ov; SC (nóóit IV)
anders cardiotoxisch ... :latin_cross:
tulathromycine
Hw :arrow_upper_right::arrow_upper_right: ..langer in longen--> 1 injectie voldoende :check:
gamithromycine
PK, PD: zwakke base-->IM pijnlijk, zuurlabiel-->p.o. EC/veresterd;
lipofiel
-->distributie :arrow_upper_right: EN ion-trapping in zure milieus (longen,..) door lage pKa;
biliaire excretie
lincosamiden
werking, spectrum+-, chemische structuur, PK, PD
"
(kruis)resistentie "
natuurlijk: Gr- (cw impermeabel)
verworven: MLSb (erm)
lincomycine (-OH)
clindamycine (-Cl) --> lipofieler --> distrib :arrow_upper_right:
<--diepe inf.
pirlimycine <--Mycoplasma, mastitis
toxiciteit " (NIET bij volw paard, konijn, knaagdieren --> fatale diarree :red_cross:)
bacteriostatisch, tijdsafh
pleuromutilins
en
Mycoplasma
bacteriostatisch, tijdsafh.
tiamuline
valnemuline
<-- dysenterie, PPE, pneumonie sus
toxiciteit: inibeert CYP3A --> minder metabolisatie ionoforen --> cardiomyopathie (vnl pluimvee, sus) :red_cross:
werking "
resistentie: cfr gen --> ook ribosoom methylatie (ook resistentie bij fenicolen, lincosamiden)
GEEN kruisresistentie tgv erm (itt MLSb) :check:
rifamycines
rifampicine
<-- bij Rhodococcus equi;
...B-lactamase Staph, Strept (pyodermie, mastitis);
...tuberculose (Mycobacterium bovis)
rifaximin
<--Gr+ aëroben
werking: inhib
RNApol
(geen mRNA...); vnl tegen Gr+
resistentie: :small_red_triangle:target
bij R. equi tegengaan door combinatietherapie met macroliden
bactericied, tijds-/conc afh
PK, PD:
lipofiel --> distib :arrow_upper_right:
toxiciteit:
volw eq --> dysbacteriose... :red_cross:
(rood/oranje urine,speeksel,tranen)
bacitracine
werking: inhib
peptidoglycaansynthese
PK, PD:
p.o.: geen orale biol beschikbaarheid --> blijft in g-i
<-- Clostr difficile (darmen) konijn
toxiciteit: nooit syst --> nefrotoxisch
bactericied, tijdsafh
enkel Gr+
Steptococcen, Staphylococcen, Rhodococcen; Clostridia
VNL GR-
aminoglycosiden
dihydro-, streptomycine
vnl tegen Gr- aëroob, dus i.c.m. B-lactam
neomycine
++nefrotox :red_cross:
PK, PD: zwakke basen,
hydrofiel
(orale F :arrow_down: --> GIS inf; syst-->distrib :arrow_down: (niet voor diepe inf); slechte penetratie in bact); stabiel in waterige opl; syst-->
renale excretie
werking: inhibitie
proteïnesynthese
(:small_red_triangle:mRNA, thv
30S
--> verkeerd tRNA+AZ ingebouwd -->afunctioneel prot., ingebouwd in peptidoglycaanlaag --> lyse)
resistentie:
natuurlijk: tgo anaëroben (slechte penetratie in bacterie door hydrofiliteit, daarom
O2 afh opname in bact
)
verworven: bact enzymen
fosforyleren/adenyleren/acetyleren NH2
vh AB --> niet meer op 30S (amikacine minst gevoelig); OF fac anaëroob worden vd kiem
gentamicine (alle spp.)
breder
:check:: ook tegen Staph, Strept;
Pseudomonas aeruginosa (otitis externa kHD)
amikacine
tobramycine
enkel
lokaal (oog, oor
(otitis externa, +corticosteroiden))
bactericied (!), conc afh (1xpd), NOOIT IV infuus (= geen hoge piek efficaciteit, geen dal tegen toxiciteit)
E. coli, Salm., Pseudomonas
lange wachttijd door accum in nier (relevant voor nutsdieren)
toxiciteit: aminoglycosiden (+) op phosphatidylinositol (-) in
oor, nier
ototoxisch
:left_right_arrow:maar WEL lokaal voor otitis want hydrofiel, dus niet doorheen pm naar dieper :check:
nefrotoxisch
NIET gelijktijdig neuromusc blokkers / alg anesthetica (+) --> competitie Ca2+ --> ACh :arrow_lower_right: -->
spierzwakte
kanamycine
NIET P.a.
hydrofiel-->weinig etsend -->
intra-articulair
paromomycine
oraal bij diarree (Gr- E.coli, Salm.)
ook tegen protozoa (cryptosporidiose,...) kalf
apramycine
syst tegen Mycoplasma
aminocyclitols
spectinomycine
i.c.m. lincomycine (-->breder spectrum)
toxiciteit: GEEN oto-, nefrotoxiciteit :check:, wel nog neuromusc blokkade
bacteriostatisch
"spectrum
werking "
geen kruisresistentie met aminoglycosiden :check:
polymyxines
werking:
kationisch detergent
verdringt kationen (Mg2+, Ca2+) die bact pm(-) stabiliseren, penetreren --> lyse; en binding LPS endotoxines--> inactivatie
resistentie:
natuurlijke resistentie: tegen Gr+ (dikke peptidoglycaanlaag, itt Gr- (+porines, LPS,..))
verworven
absoluut bactericied, conc afh
PK, PD: geen orale F --> GIS; parenteraal goede distrib
toxiciteit:
neurotoxisch, nefrotoxisch
als parenteraal
polymyxine B
lokaal bij otitis externa (:left_right_arrow:parenteraal te nefrotoxisch)
polymyxine E/colistine
p.o. bij speendiarree (E.coli, Salm.)
E. coli, Salm., Pseudomonas, Proteus, Actinobacillus, Mannheimia, Bordetella;
Brachyspira, Lawsonia, Fusobacterium, Bacteroides
BREEDSPECTRUM
fenicolen
chloramfenicol (NO2)
kHD lokaal voor pyodermie, NOOIT VPD:red_cross:
(NO2-->nitroso -->aplastische anemie mens)
toxiciteit: mens -->irr + idiosyncratische(=dosisonafh)
beenmergdepressie
, itt kHD-->reversibel, dosisafh beenmergdepressie, carcinogeen
bacteriostatisch, tijdsafh
thiamphenicol (SO2 ipv NO2)
voor rotkreupel/ interdigit dermatitis
florfenicol (SO2, F)
lipofieler
--> distrib :arrow_upper_right:, bij BRD, SRD :check:, Mycoplasma
toxiciteit:
diarree
(verdwijnt erna)
werking: inhib
proteïnesynthese
(transpeptidatie
50S
A-->P peptideketen)
:left_right_arrow: antagonisme met macroliden, lincosamiden, B-lactam DUS solo gebruik
Resistentie:
Chloramphenicol: Gr- aëroben, plasmide gemedieerde Chloramfenicol AcylTransferase (CAT) =
acetylatie
Flor-, Chlor- kruisresistentie: effluxproteïnen (major facilitator (MF))
PK, PD: hoge orale en parenterale biol beschikbaarheid,
lipofiel
--> distrib :arrow_upper_right:
tetracyclines
1e generatie
oxy-, chlortetracycline
vaak gebruikt--> vaak verworven resistentie
2e generatie
doxycycline
hogere lipofiliteit-->distrib :arrow_upper_right::arrow_upper_right:, minder resistentie :check:
werking: inhib
proteïnesynthese
(binden op mRNA
30S
waardoor tRNA+AZ niet meer kan)
wijdverspreide (kruis)resistentie tussen tetra- (vnl binnen generatie): tet-genen (:small_red_triangle:mechanismen)
PK, PD:
lipofiel
-->distrib :arrow_upper_right:(CZS,prostaat,oog,pyodermie), ook intracell kiemen bereiken;
wateropl.
maar onstabiel bij licht, alkalische pH (--> +citroenzuur);
orale F 1e(GIS)<<2e(syst inf); absorptie vnl 1e :arrow_lower_right: door kationen (Ca2+,..)-->inactief :red_cross:;
renale
(1e) /
biliaire
(2e, ...dysbacteriose X) excretie
bacteriostatisch, tijd+conc afh
Ook tegen Mycoplasma, Rickettsiae, Spirocheten (leptospira, Borrelia burgdorferi), Chlamydia :check: ook tegen protozoa
toxiciteit:
NIET p.o. bij HK, volw eq -->
dysbacteriose
; alle spp sec gist+schimmelinf
NIET bij dracht, lactatie, jong: binding aan Ca2+--> gele
tanden
, inhib groei
beenderen
vnl doxy, hoge snelle IV eq--> bindt aan Ca2+ -->
CV collaps
;
cardiale myopathie
kalf
Long Acting prep IM-->
spiernecrose
fotosensitiviteit
nefrotoxisch
(1e)
sulfonamiden
werking: competitie met PABA voor dihydropteroaat synthetase --> géén dihydrofolaat...
foliumzuur -->
geen DNA/RNA synthese
(:left_right_arrow:zoogd: foliumzuur uit voeding)
(kruis)resistentie:
natuurlijk: Pseudomonas, Mycoplasma halen foliumzuur uit omg.
verworven: wijdverspreide voll kruisresistentie sulfa's
PK, PD:
minder lipofiel
dan tetracyclines --> matig distrib; latentietijd (eerst voorraad foliumzuur op);
levermetabolisatie
: glucuronidatie :heavy_check_mark:, acetylatie--> uitkristallisatie thv nier :red_cross:;
excretie renaal >>>gal,feces,melk
; passieve tubulaire reabsorptie (carn (urine pH :arrow_down:) > herbiv) --> langere T1/2; zwakke zuren, wateronopl (tenzij + Na+)
middellangwerkende: sulfadiazine
<-- UTI, syst inf
anti-coccidiale
bacteriostatisch, tijdsafh
gepotentialiseerde sulfonamiden = i.c.m. trimethoprim
bactericied
ook coccidia, protozoa
toxiciteit:
renale kristallurie
--> schade tubuluscellen
KCS
<-- traanprod :arrow_lower_right: <--accum thv lacrimale cellen (toxisch)
bloedstollingsstoornissen
(anticoccidiale)
NIET i.c.m. procaïne
(metab door PABA) --> competitie --> sulfonamide effect :arrow_lower_right:
vnl eq,
NIET +IV phenylbutazone
--> ++vrije sulf
NIET +detomidine
--> potentialisatie: ++catecholamines
=>cardiale arythmieën
diaminopyrimidines
trimethoprim i.c.m. sulfonamiden
:check: efficaciteit :arrow_upper_right:, MIC :arrow_lower_right:
"
werking: inhibitie dihydrofolaat reductase --> ...
geen DNA/RNA
soms kruisresistentie tussen sulfonamiden - trimethoprim
toxiciteit "
nitrofuranen
toxiciteit: nitro-->nitroso-->
carcinogeen
, dus NIET VPD
bacteriostatisch/bactericied, tijdsafh
nitrofurantoïne
hydroxymethylfurantoïne
PK, PD:
topicaal
voor otitis (NIET IV, hoge dosis nodig =toxisch);
urinaire excretie
--> p.o. voor UTI
......fluoroquinolonen
1e generatie
nalidixinezuur
flumequine
enkel keto + carboxyl
=> g-i enterobacteriaceae (want
orale F
:arrow_down:), UTI (want
renale excretie
).
(NIET syst inf (distrib :arrow_down:))
2e generatie
+F, +piperazine ring -->
lipofieler (distrib :arrow_upper_right:), spectrum :arrow_upper_right:
=> septicemie, osteomyelitis, pyodermie, prostatitis, AH, g-i, UTI
marbo-, dano-, enrofloxacine
3e generatie
pradofloxacine (kHD)
+F, +bicyclische structuur --> spectrum :arrow_upper_right:, bactericied effect :arrow_upper_right:
werking:
Gr-: blokkeren vh DNA gyrase/topoisomerase II -->
supercoiling
niet verwijderd voor helicase
Gr+: blokkeren vh topoisomerase IV -->
geen ontkoppeling chromosomen voor deling
=> beiden leiden tot DNA schade... lyse
resistentie:
vnl chromosomale
puntmutaties (vertic. transmissie)
=trager
QRDR genen
(gyrA, parC): affin topoisomerase :arrow_lower_right: --> :small_red_triangle: target
efflux pompen (multidrug --> coresistentie voor meerdere AB)
membraanperm. :arrow_lower_right: (porines :arrow_lower_right:)
hor. transmissie (PMQR genen (plasmide))
qnr (target site protection)
acetyl transferasen ( :small_red_triangle: fluoroq)
efflux pompen
PK, PD: goede F; 2+3 distrib :arrow_upper_right:(lipofieler, lage PPB)--> prostaat, (kraak)been, hersenen;
renale excretie
:left_right_arrow: F :arrow_lower_right: bij kationen, antacida (zuurremmers), sucralfaat
bactericied, conc afh
toxiciteit
kraakbeenschade
--> NIET bij jonge groeiende dieren (h,eq);
retinale degeneratie
(k)
langdurig/hoge dosis --> CZS :
hallucinaties, epilepsie
