Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Prawo kanoniczne osobowe, miejsce pochodzenia i zamieszkania, typy zdarzeń…

- - - - chrzest z wody (*semel catholicus semper catholicus)
      - obowiązki i prawa ochrzczonego - wg. pozycji kanonicznej - równość w godności - nie równość w działaniu
      - pozycja kanoniczna - pojęcie szersze od stanu; czyniki: wiek, miejsce zam., czynniki:
        
        biologiczne
        
        płeć - możliwość zawarcia małżeństwa tylko pomiędzy kobietą (14 l., przeszkoda uprowadzenia) i mężczyzą (16 l., może święcenia),
        
        rozum
        
        amentes - chorzy umysłowo małoletnich i pełnoletnich, którzy są trwale pozbawieni rozumu, reprezentant prawny
        
        stan rodzinny - więzy rodzinne (parantela)
        
        z natury (pokrewieństwo)
        
        z prawa
        
        powinowactwo
        
        adopcja
        
        wiek
        
        pełnoletnia od 18 r. - pełna zdolność do czynności prawnych, pełna odpowiedzialność za swoje działanie, domniemane używanie rozumu, może ustanowić pełnomocnika, wyjątki: prof. wieczysta (21), diakonat (23), prezbiterat (25)
        
        małotelnia od 7 do 18 r., domniemane używanie rozumu, 14 l, pokarmy mięsne, 16 l, odp. kanonicznokarą (niepełna) reprezentant prawny, podlega rodzicom/opiekunom( jeśli śmierć rodz, lub odbranie władzy), możliwe wyjątki z prawa Bożego lub kanonicznego,
        
        brak samodzielnego działania - nie mogą dokonywać czynności prawnych samodzielnie, wyjątki
        
        czynności z prawa Bożego: chrzest, wybór stanu życia
        
        czynności z ustawy kościelnej: nabycie tymczasowego miejsca zamieszkania, przekazanie dób na pobożny cel, powyżej 14 r wybór rytu przy chrzcie, traktowanie jak dorosłego, bycie świadkiem, od 16 r, bycie chrzestnym, świadkiem bierzmowania
        
        dziecko do 7 r. - niepoczytalne, reprezentant prawny domniemanie bezwgędne, może być ochrzczone i bierzmowane, jeśli ma wystarczające używanie rozumu: może przystąpić do Komunii św. (wówczas spowiedź co roku), przestrzegać prawa Bożego, które rozumie
        
        formalne
        
        ryt (obrządek)
        
        dziedzictwo liturgiczne, teologiczne, duchowe i dyscyplinarne Kościoła sui iuris - wyraża sposób przeżywania wiary
        
        Pojęcie Kościoła sui iuris
        
        wspólnota chrześcijan
        
        powiązana hierarchą - autonomiczna, nie niezależna, różne stopnie autonomii
        
        a. K. patriarchalny
        
        b. K. arcybiskupi większy
        
        c. K. metropolitarny
        
        d. inne K. sui iuris
        
        według prawa
        
        prawo wspólne
        
        prawo k. wschodnich
        
        prawo partykuralne
        
        uznany za taki przez najwyższą władzę Kościoła
        
        Zakres - kan. 111, 112 regulują kw. przynależności do K. łacińskiego jako sui iuris oraz przejście wiernych z niego do innych K. sui iuris (wschodniego)
        
        kan. 111
        
        do K. łacińskiego przypisanie po przez chrzest, dziecko rodziców, którzy do niego przynależą lub sobie tego zgodnie życzą (jesli jeden rodzic nie przynależy), jeśli brak zgodności to Kościół sui iuris ojca
        
        jeśli przynajmniej jedno z rodziców katolikiem, przypisuje się do tego Kościoła, do którego należy ten rodzic katolik
        
        majacy być ochrzony pow. 14 r. ż, może wybrać czy w K. łacińskim czy w innym K. sui iuris
        
        kan. 112
        
        chrzcie do innego K. sui iuris są włączeni
        
        3 more items...
        
        długotrwały zwyczaj przyjmowania sakramentów wg. obrzędów innego Kościoła s. i. nie pociąga zmiany przynależności do tego K.
        
        każde przejście do innego K. s. i . obowiązuje od oświadczenia przed ordynariusze tego miejsca/ delegowanym kapłanem i 2 świadkami (chyba, że reskrypt Stolicy Ap), odnotowuje się w księdze ochrzczonych
        
        kan. 535 - w księdze ochrzczonych należy odnotować przepisanie do innego Kościoła s. i , bierzmowanie, to co ma związek ze stanem kanonicznym np. świecenia, prof, wieczysta, zmiany obrządku
        
        kan. 868 - dziecko chrześcijan niekatolików chrzci się godziwie jeśli przynajmniej jedno z nich prosi o to i jeżeli nie był dla nich możliwy fizycznie lub moralnie dostęp do własnego szafarza
        
        narodowość
        
        w P. K. odgrywa rolę marginalną i zwykle pod wpływem systemów państwowych
        
        moze być kryterium tworzenia parafii personalnej (np. dla Polaków w Pradze), misji odnośnie emigrantów
        
        W Polsce narodowość jest warunkiem ustanowienia biskupem (Konkordat 1993)
      - wspólnota z Kościołem i sankcja kanoniczna
        
        pełna - tylko w KK, gdzie łączymy się z Chrystusem przez: wyznanie wiary, sakramenty i zwierzchnictwo kościelne
        
        niepełna - brak czegoś z ww.
        
        sankcja - jakiekolwiek ograniczenie obowiązków i praw w KK przez władzę kościelną
- - - - człowiek jest bytem społecznym, tworzy nowe byty prawne, czyli inne niż os. fiz. podmioty praw i obowiązków
      - autonomia - motywem praktycznym zapewnienie autonomii takiego bytu prawnego - niezależność od os. fiz.
      - trwałość - przekracza długość życia ludzkiego
    - - persona iuricica
      - persona moralis
    - - byt prawny
        
        jest fictio iuris, istnieje wirtualnie dzięki porządkwi kanononicznemu,
        
        univestitas - jedność najważniejszym elementem, dzięki niej grupa os. tworzy os. prawną
        
        tres collegium faciunt - min. 3 osoby, prawo part. może wymagać więcej
      - podmiotem praw i obowiązków w Kościele, niezależnie od poszczególnych os. fiz.
        
        ma zdolność do czynności prawnych (wyjątkiem te tylko dla os fiz.)
        
        musi ją reprezentować organ - os. fiz. realnie istniejąca
      - do celu odpowiadającego misji Kościoła, przekraczający możliwości poszczególnych jednostek. Cel szczegółowy np. dzieła pobożności, apostolatu, miłości
      - ustanowiona formalnie (dekretem lub z mocy samego prawa) przez podmiot sprawujący władzę rządnia
    - - prowincja kościelna
      - konferencja episkopatu
      - Kościół partykularny
      - parafia
      - instytut życia konsekrowanego, ich prowincje i domy zakonnne
    - - stowarzyszenia wiernych
      - regiony kościelne
      - konferencje przełożonych wyższych
      - fundacje pobożne autnomicze
      - u OP fraternie III Zakonu nie mają
    - - osoby moralne - wprost z ustanowienia Bożego. Tj.: Kościół katolicki i Stolica Apostolska (a może i Kolegium Biskupów). Wyróżnia się ja ponieważ:
        
        są wcześniejsze od prawa ludzkiego
        
        są niezależne od prawa ludzkiego, wieczne, nie podlegają zmianom
        
        są bytami faktycznymi, teologicznie istniejącymi, nie jest to fictio iurus
      - Względem elementu materialnego
        
        korporacje (tworzą os. fizyczne) i fundacje (substaratem dobra i rzeczy, materialne i duchowe)
        
        korporacje kleryckie - tworzą duchowni (np. konf. episkpatu)
        
        k. laickie - członkami świeccy - stowarzyszenia wiernych
        
        k. zakonne - os. konsekrowane
        
        kolegialne i nie kolegialne
      - Względem elementu formalnego
        
        publiczne
        
        ustanowione przez właściwą władzę Kościelną
        
        w ramach celów własnych Kościoła
        
        działanie w im. Kościoła, odnośnie własnego zadania, zleconego dla dobra publicznego
        
        prywatne
        
        z inicjatywy wiernych (lecz osobowość prawna pochodzi od władzy kościelnej)
        
        działają we własnych celach
        
        we własnym im. i dla dobra prywatnego
  - - - wymogi prawne dla ważności utworzenia osoby prawnej
        
        zatwierdzenie statutów - konieczne (choć nie jest wystarczające dla tych z dekretu)
        
        zbadanie celu szczegółowego - uszczegółowienie celu ogólnego może to być pobożność, apostolat, miłość duchowa, miłość materialna. Umieszczenie go w statutch
        
        możliwe inne/dodatkowe wymogi (*requista) np. bp ma wysłuchać opinii rady kapłańskie, potrzeba zatwierdznia od Stolicy Ap.
        
        w prawie OP requisita dla założenia konwentu to:
        
        we własnej prownicji
        
        nowy konwent - prośba z uzasadnieniem kapituły prow. do mistrza Zakonu
        
        przywrócenie konwentu - zgoda rady prowincji
        
        należy spełnić wymogi
        
        materialne
        
        2 more items...
        
        formalne
        
        2 more items...
        
        w obcej prowincji - zgoda prowincji i mistrza Zakonu
        
        czynności ustanawiające osobę prawną
        
        przez Biskupa Rzymskiego na mocy ustawy (konstytucji apostolskiej) np. ustanowienie diecezji przez papieża, erygowanie listem Uniwersytetu św. Tomasza w Rzymie
        
        droga do wydania dekretu
        
        spawdzenie użyteczności celu szcz. i środków in concerto sprawdzenie
        
        celu szczegółowego -czy tu i teraz jest potrzebna nowa osoba o takim celu
        
        osąd o wystarczalności posiadanych środków - materialnych i osobowych
        
        warunki do godziwości - dokonanie ww. ocen nie jest wymagane do ważności dekretu ustanawiającego
        
        sprawdzenie minimum założycielskiego w korporacji
        
        dekret ustanawiający/odmawiający ustanowienia - w formie pisemnej . Odwołanie do dokonanych ocen, zebranych doświadczeń, uzyskane inne requisita. Szczególnie dobrze powinien być uzasadniony d. odmawiający (przysługuje rekurs hierarchiczny)
        
        wymóg trzech osób, oraz odwołanie do dekralacji członków założycieli lub protokołu z zebrania założycielskiego
  - - - rodzaje zarządu - kto wykonuje zarząd osobą p.
        
        ze wzgl. na el. materialny os. prawnej - różni się w zależności od rodzaju os. p.
        
        korporacje (zarząd zwyczajny)
        
        kolegialne - musze być spełnione przesłanki 1) materialna - członkowie współdziałają w podejmowaniu dezyzj 2) normatywna - wg. przepisów prawa (powsz. i part.) i statutów. Dwa typy:
        
        równi członkowie - np. niektóry inst. zakonne - OP, kapituły katedralne. korporacje kanoniczne są kolegialne jeśli spełnione są przesłanki
        
        nierówni członkowie - np. Kolegium Biskupów, gdzie papież ma inna pozycję od bp
        
        nie kolegialne - nie wszyscy członkowie biorą udział w podejmowaniu decyzji np. KK, diecezji, parafie, seminaria
        
        fundacje
        
        autonomiczne
        
        pojedynczo - jedna lub kilka osób stosownie do prawa i statutów
        
        kolegialnie - kolegium - rada
        
        nie autonomiczne
        
        ze wzgl. na źródła prawa
        
        publiczne
        
        prywatne
        
        ze wzgl. na tryb działania
        
        zwyczajny
        
        nadzwyczajny - instytucja "ocaleńca" - jeśli z osoby praw. kolegialnej pozostanie przynajmniej jeden członek wszystkie prawa przysługują jemu np. reprezantacja, zarząd dobrami, przyjmowanie nowych członków.
      - działania kanoniczne - jak formułuje się wola osoby p.
        
        Czynności kolegialne - kan. 119
        
        wybory
        
        potrzebne quorum
        
        większość bezwgl.
        
        po po dwóch nieskutecznych głosowaniach, należy głosować na dwóch kandydatów którzy otrzymali najwięcej głosów. Jeśli jest ich więcej to najstarszych wiekiem
        
        jeśli po trzecim głosowaniu nie ma rozstrzygnięcia to wybrany zostaje starszy wiekiem
        
        decyzje
        
        kwalifikowalne - to co dotyczy wszystkich przez wszystkich powinno też zostać zatwierdzone. Wymagana jednomyślnośćnp. decyzja o męczeństwie - mnisi z Thribrine
        
        zwykłe - wymogami do ważności są:
        
        nastąpiło prawidłowe zwołanie członków kolegium
        
        uzyskano odpowiednie quorum - więcej niż połowa (jeśli nie głosowanie trzeba przełożyć)
        
        2 more items...
      - reprezentowanie osoby prawnej - jak ta wola jest ujawniana, oświadczana na zewnątrz kan. 118
        
        Teoria organu - fikcja prawna musi być reprezentowana przez os. fizyczną, wskazaną przez prawo, może być samodzielny lub w porozumieniu z innymi os.
        
        Wskazanie organu- po przez
        
        statuty
        
        prawo własne
        
        prawo powszechne
        
        P. K. odnośnie do organów kan. os. prawnych publicznych
        
        biskup - diecezja
        
        proboszcz - parafia
        
        rektor - seminarium
        
        przełożony w inst. życia kon. - odpowiedni przełożony
        
        prawo państwowe odnośnie organów kan. os. prawnych - należy powiadomić jaka os. fiz. pełni funkcję organu
  - - - zniesiona
      - podzielona
      - wygasnąć - po 100 latach (Lacordaire - fr. prow. OP)
- - - - osoba zdolna persona habilis i właściwie kompetentna. Co rozstrzyga?
        
        osoba fizyczna - chodzi nie tylko o zwykłą zdolność do czynności prawnych z chrztu (capax), ale specyficzną - dot. konkretnej czynności prawnej wpływ ma pozycja kanoniczna
        
        osoba prawna- wpływ na czynność ją ustanawiająca w raz ze statutami
      - el. konstytuujące samą czynność prawną - istotowe, nie można od nich dyspensować
        
        wola wewnętrzna - konstytuują każdą czynność prawną, człowiek może czegoś chcieć
        
        bezpośrednio (directe) - wola dąży do czegoś ze wzgl. na przedmiot sam w sobie
        
        pośrednio (indirecte) -wola dąży do czegoś ze wzgl. na coś innego
        
        bezwarunkowo (simpliciter) -
        
        warunkowo (insimpliciter)
        
        w sposób wolny (spontanee)
        
        pod przymusem (coate)
        
        aktualnie (actauliter) - wola jest obecna w chwili i miejscu dokonywania czynności, np. intencja konsekrowania chleba
        
        wirtualnie (virtualiter) - wola jest obecna przed chwilą dokonania i nadal trwa
        
        habitualnie (habitualiter) - brak woli aktualnej i wirtualnej, lecz nigdy formalnie nie zniesiona - nie wystarcza do ważnego sprawowania sakramentów
        
        wyinterpretowana (interpretative) - nigdy nie podjęta przez dokonującego, lecz gdyby była w danych okolicznościach pewnie miała by taką intencje np. wyjątkowe ostatnie namaszczenie nieprzytomnego po wypadku
        
        uzewnętrzniona (manifeste) - musi być taka, aby osiągnąć prawny skutek - ustnie na piśmie
        
        uwewnętrzniona (mere) - oświadczenie tylko negatywnie po przez milczenie, domniemanie nie jest formą wyrażenia woli
        
        przedmiot woli - konieczny oprócz woli wewnętrznej. W postaci:
        
        rzeczy - materialnych (np. wino i chleb do mszy, pieniądze za stupedium ) i niematerialnych (np. urząd kościelny)
        
        czynności - np. zachowania się adresata nakazu karnego
        
        osoby - dot. małżeństwa
        
        przedmiotem czynności prawnej może być tylko rzecz :!:
        
        możliwa, uczciwa i godziwa np. nie można przyjąć intencji o zabójstwo
        
        uznana za taką z postanowienia prawa kościelnego, np. przedmiotem prowizji może być tylko wakujący urząd
        
        wady woli
        
        Dot. aktu woli
        
        przymus - zewnętrzna siła fizyczna, której osoba nie może się oprzeć- jest to siłą bezwgl. Nie ma wtedy czynu ludzkiego, tylko mechaniczny, bez wolności - taką czynność uważa się za niedokonaną
        
        bojaźń ciężka - moralna przemoc wobec osoby, która by uwolnić się od grożącego jej zła podejmuje daną czynność - jest ona ważna, ale może być rozwiązana wyrokiem
        
        symulacja - niezgodność intencji (woli wew.) z oświadczeniem woli (słowami i gestami). Szczególnie ważne przy prawie małżeńskim
        
        Dot. przedmiotu woli - poznania
        
        błąd
        
        nieświadomość (ignorantia) - brak należytej wiedzy, nieuwaga.
        
        błąd sensu largo
        
        4 more items...
        
        błąd (error) w sensie ścisłym - sprawca wyobraża sobie więcej elementów niż te, które rzeczywiście występują w rzeczywstości
        
        podstęp - oszukanie przez drugą os. aktu prawnego, która chce w ten sposób osiągnąć cel. Podjęta czynność co do zasady jest ważna (możliwe wzruszenie), ustawa może jednak stanowić inaczej
      - formalność i inne wymogi prawne
        
        forma
        
        dyspensowalność - formalności i wymogi nie są żądane pod rygorem nieważności - nie należą do istoty czynności (chyba że prawo stanowi inaczej)
        
        zasada swobody formy - skutki nie zachowania formy
        
        formalne - zazwyczaj zastrzeżenie do godziwości prawnej
        
        nie formalne - nie zawsze zastrzeżona do ważności, nie jest tak w przypadku np. małżeństwa, rezygnacji z urzędu kościelnego, aktu kurialnego
        
        wymogi prawne
        
        wewnętrzne (uprzednie) - cecha czynności prawnej
        
        zewnętrzne - mające charakter procedury
        
        uprzednia
        
        następcza
        
        wymóg p. z kan. 127 KPK - gdy prawo tak stanowi do podjęcia czynności lub rady przełożony powinien zwołać kolegium
        
        ratio legis i istota instytucji - zasada wspólnoty hierarchicznej, współodpowiedzialność, współpraca, ogranicza nadużycia
        
        przesłanki
        
        zgoda - oznacza, że przełożony nie może podjąć czynności bez akceptacji rady
        
        opinia - przełożony ma obowiązek wysłuchać zdania
        
        kolegium lub zespół - gr os. fiz. nie mająca osobowości prawnej
        
        przełożony - ordynariusz, przeł. wyż. inst. zakonnych - osoba mająca władzę publiczną
- - - - wszczepiony przez chrzest, (nie tylko KK, ale również protestanci i prawosławni)
      - jest uczestnikiem kapłańskiej, prorockiej i królewskiego posłannictwa Chrystusa, powołani zgodnie z własną pozycją kan. do wypełniania misji Kościoła (Ukonstytuowany i uporządkowany jako społeczność w świecie.
      - zasady konstytutywne
        
        równość w godności dzieci Bożych
        
        różnorodność w zadaniach
        
        hierarchiczność - dla budowy Ciała Chrystusa
    - - I. ochrzczeni i w pełnej jedności z Kościłem
        
        II. Katechumeni
        
        III. nie utrzymujący pełnej więzi Kościołem, nie uznający papieża
        
        IV. nie przyjęli Ewangelii, lecz wyznają wiarę w jednego Boga
  - - - model praw podstawowych w Kościele
        
        anglosaski - wiąże prawa podstawowe z ideą stworzenia. Wybrany przez Kościół
        
        Deklaracja Praw człowieka i Obywatela - proklamowana przez rewolucję francuską, wypiera anglosaski. Prawa pojmowane pozytywistycznie (prawo ludzkie) sam człowiek wybiera co powinno być uznane za prawo
      - prawa chrześcijanina - uprawnienia z racji przyjęcia chrztu
        
        podstawowe, oparte na
        
        prawie Bożym naturalnym
        
        chrzcie, który pogłębia to prawo
        
        Kościół jako communio - Słowo i sakramenty są fundamentem Kościoła
- - - - wspólne miejsce zamieszkania - domicyl małżonków, powinni mieć wspólne stałe lub tymczasowe m. z. wyjątki:
        
        legalna separacja kanoniczna
        
        inna słuszna przyczna - np. choroba, praca by móc utrzymać rodzinę
  - - - wyjście z dzieciństwo - po 7 r. ż. możliwość nabycia przez małoletniego q. d.
      - usamodzielnienie małoletniego (emancypacja) - uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych przez zawarcie związku małżeńskiego, możliwość nabycia d. - w takim przypadku nie tacą d. swoich rodziców/reprezentantów
      - utrata
        
        osiągnięcie pełnoletniości
        
        ustanie opieki i wyzdrowienie wyjście z zakładu karnego
        
        zmiana d. opiekuna, wskazanie nowego opiekuna
    - - zakonnicy/członkowie stow. życia apost. - nabywają d. w miejscu gdzie są przydzieleni (asygnowani), mogą mieć tylko jeden d, możliwy q. d. - kiedy 3 m. poza d lub pozwolenie przełożonego (np. studia, leczenie)
      - bp, proboszczowie - obowiązek rezydencji
      - utrata
        
        utrata stanu zakonnego
        
        zmiana przydziału do domu zakonnego/ diecezji lub parafii
- - - - czynność konwencjonalna - akt formalny - czynność kanoniczna nadaje pewnej konwencji określone znaczenie
      - wywołuje określone i chciane skutki
      - czyn ludzki - istotą wew. wola człowieka, musi być chciana, aby zaistniał konieczne
        
        wolna wola
        
        poznanie
    - - czynności administracyjne - np. wydanie dekretu, asygnaty
      - czynność cywilnoprawna - np. zawarcie małżeństwa, złożenie profesji zakonnej
      - czynności publicznoprawne - wydanie konstytucji, zarządzeń, wyrok sądu koscielnego
    - - ze wzgl. na podmiot
        
        czynności dokonywane w ramach władzy rządzenia (ustawodawcze, administracyjne, sądownicze)
        
        w ramach autonomii wiernych (przyjęcie chrztu, zawarcie małżeństwa, zakładanie stow. wiernych, składanie profesji)
      - ze wzg. na proces formowanie się czynności prawnej
        
        prosta
        
        złożona (ciąg kilku czynności)
      - ze wzgl. na ilość osób biorących w nich udział
        
        jednostronne - bierze udział tylko jeden podmiot - przed kimś innym (zrzeczenie się urzędu, przysięga), lub indywidualnie (testament)
        
        dwustronne - zgodna woli min. dwóch podmiotów, np. umowa, porozumienie, małżeństwo
        
        uchwały - dla skuteczności nie potrzeba zgody wszystkich uczestniczącuych
      - ze wzgl. na sposób działania osób w podejmowaniu czynności prawnej
        
        osobiste - w ramach władzy rządzenie lub święceń - decyzje podejmuje jedna osoba - przełożony, on ponosi odp. moralną i prawną
        
        kolegialne - zgoda/rada pewnego gremium, przed podjęcie czynności osobistej
      - formalizm w porządku kanonicznym - domagają się zachowania pewnych formalności przewidzianych przez normy kan. prawne (np. ustawy kościelnej)
      - kryterium skuteczność
        
        ważne - sama z siebie jest zdolna wywołać zamierzone skutki
        
        skuteczne - zazwyczaj takie są czynności ważne
        
        godziwa
        
        niegodziwa - kiedy nie przestrzegano wszystkich przepisów jej dot.
        
        bezskuteczne - w P.K. jest czasowa (zawieszona) np. dekret jest już ważne, ale jeszcze nie skuteczny, ponieważ nie został doręczony
        
        nie ważne - sama z siebie nie jest zdolna wywołać zamierzonych skutków. Może wywołać inne niepożądane skutki (np. suspesa)
        
        bezwzględnie
        
        kwalifikowana/radykalna brak pozoru czynności prawnej, nie można uznać za czynność prawną np. "małżeństwo" homoseksualne
        
        zwykła/prosta - od początku i z mocy prawa, uwzględniana z urzędu (możliwa sanacja)
        
        względne - czynność prawna wzruszalna- nie powoduje ostatecznych skutków prawnych, możliwe zniesienie wywołanych skutków - stan niepewności -zawieszenia. Mozliwośći
        
        unieważnienie/rozwiązanie
        
        przedawnienie uprawnienia o unieważnienie/rozwiązanie
        
        sanacja