Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

TENEKE YAŞAR KEMAL - Coggle Diagram

- - - - OKÇUOĞLU, MURTAZAĞA, MUSTAFA PATIR PATIR,UZUN RAHMET, EMİN ÇELİKDEMİR, MEHMET DALKESEN
        
        Sosyal ve ekonomik statülerini devlet erki temsilcileri desteği ve yönetim boşluğuna bağlı olarak kurgulamış ve düzeni kendi menfaatleri doğrultusunda sağlayan güç temsilcileri durumundadırlar.
        
        "Sana hakigatını söyleyeyim mi? Bizim gazancımız insan ganı. Biz ganı emiyoruk. Sinek gan emmiyor, biz emiyoruk ."
        
        "Efendim derebeylik öldü. Millet şimdi hür. Hür oğlu hür. Kimseye şuradan kalk şuraya otur diyemezsin."
        
        "Tecrübeyle sabittir. Böylesi genç, kim olursa olsun, al kullan, maşa yap. Dünyanın en güzel maşaları böylesi genç idare adamlarından yapılır."
    - - KEMAL TAŞAN
        
        "EŞRAF" bir yerin varsıl ve tanınmış, ileri gelen, sözü tutulan, etkili kişileri
        eğitimli, köylü ve ağalardan farklı olarak kaymakam ile iletişim kurabilen ancak kişisel çıkarlarına göre eyleme geçen yapı temsilcisi.
        
        "Talihsiz millet. Efendim, biz pirinç ekmeyi icat etmeden önce şu topraklar çöldü, bataklıktı. Aaah Atatürk ölmeseydi." "Bakmamışlar efendim, bakmıyorlar Anadoluya. Bakmamışlar. İşte bu aziz insanların yurdu gerilik içinde, pislik içinde çalkanıyor. "Bizim kasabalarda herkes işinden halinden memnundur dedim. Yalan mı söyledim? Hiç de değil. Memnuniyetimiz nedendir derseniz, herkes ötekine kazık attım sanır da, ondandır.
    - - FİKRET IRMAKLI / RESUL EFENDİ / SITMA SAVAŞ DOKTORU / ZİRAAT TEKNİSYENİ / MÜFTÜ EFENDİ
        
        Ankara tarafından görevlendirilmiş, bölgedeki yönetimi sağlayan temsilciler.
        Kaymakam Fikret Irmaklı hikayeye sonradan dahil olarak bölgedeki idari yapı, sosyal düzen, kişisel çatışma ve çıkar ilişkisini okuyucudan sonra keşfeden değişim yaşayan karakter durumundadır.
        
        "Şu Anadolu insanı, misafirperver ,asil, kahraman ,yoksul ,yiğit...Şu Anadolunun kutsal insanları .Bunlara hizmet etmek büyük şeref."
        
        “Solucan gibi yaşayan insanlar... Korkak, hilekar... Yalancı. Ama Zeyno Kadın. Kürt... Adı neydi? Eşkıya...”
        
        "Bu insanlar, ne insanlar böyle? Faydalarının dışında gözleri dünyayı görmüyor. Görmüyor değil, bir kuruş için bir insana kıyabiliyorlar."
    - - ZEYNO KARI - MEMED ALİ
        
        Göç, geçim, yaşam koşulları ile bağlantılı olarak Çukurova'da ağa-eşraf yönetimi altında yer edinmeye çalışan iki karakter kitleyi yönlendirme noktasında da etkilidir.
        
        Adam milletini yüz bine satar mı? Yüz bin lira batsın! Bir çocuğun kara gözlerine değer mi yüz bin? Bir milyon...on milyon?
      - VAYVAYLI OSMAN , KÖR CEMAL, PEHLİVAN USTA
        
        Çelitkçi ağalar karşı duruş sergileyen temsilciler, yardımcı karakterler
    - - ZİRAAT TEKNİSYENİ
      - MAL MÜDÜRÜ
      - KAYMAKAM
        
        Kurulun yetliki ancak diğer üyeler tarafından desteklenmeyen yapı temsilcisi durumdadır.
      - KEMAL TAŞAN 'EŞRAF'
      - SITMA SAVAŞ DOKTORU
  - - - "Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor"
        *Yaşar Kemal masalsı öğelerle bezenmiş çocukluğu
        
        Anadolu topraklarının tarihi
        
        bir ülkede yazar, birey, insan olmak
        *kendini ülkesiyle, insanlarıyla, beslendiği kaynaklar
        
        YAZARIN ATMOSFER VE FELSEFESİNİN ANLAMLANDIRILMASINDA ESER KAYNAK OLARAK DA KULLANILABİLİR.
    - - "Kedi sevmeyen hiçbir mahlukatı sevemez. Ve de çocuklarını, vatanlarını sevemezler. Ve de Allahlarını sevemezler."
      - "İnsan ne demektir, insan? Kavun değil ki şöyle koklayıp neyin nesi olduğunu anlayabilesin. İnsanı tarif etmek gerekirse, söyle tarif edebiliriz: İnsan konuşan hayvan değil, mektup yazan hayvandır."
      - "Bin bir çiçekli bahçeden bir çığlık yükseldi yeniden, duyuyor musunuz? Duyuyor muyuz? Bir yakarış hatta belki de bir dua; sanata, yaşama, halka ve tüm insanlığa doğru edilen bir dua, doğa ile uygarlığı kucaklayarak, yüreğe seslenen bir yakarış… "
      - "Değer. Bir eşkıya, bir Zeyno Kadın, gözleri kocaman çocuklar için de olsa değer... Mücadeleye değer... Bir hayat pahasına olsa da değer..."
      - "Yalanın gücü doğrunun güçsüzlüğünden değildir. Yalan teşkilat kurmuş, doğru yalnızdır. Yalanın geleneği var, doğrunun her gün yeniden yaratılması gerek. Her gün bir şafak çiçeği gibi yeniden açması gerek."
      - "İnsan olana zulüm yakışır mı?"
      - "Ya dünya değişti, ya biz..."
      - Sıkı tut kendini, daha ne güzel günlere gebedir karanlıklar.
  - - - Kaymakam kasabaya gelmeden önce kasabadaki atmosferin aktarımı
      - Kaymakam'ın kasaba gelişi eşraf-ağa ve köylü ile ilgili ilk algısı oluşumu
      - Kaymakam'ın Resul Efendi aracılığı ile gerçeklerin farkına varması
      - Kaymakamın değişiminin başlangıcı-sahay geçiş-köylü ile iletişim-mücadele, ağalarla çatışma süreci
      - Ağaların yaptırımı, Kaymakam'ın gönderilme çabası ve kasabadan gidişi
- - - - Verimli toprak -Tarımsal Faaliyet Göç Köylü-İşçi Yaşam Koşulları Sıcak Eşraf- Ağa Yönetimi
        
        "Sıcaklar Nisan'dan başlar. Topraktan sarı, kırmızı, mor, ak çiçekler fışkırırken, dünya yeşil yeşil, bir tazelik içinde yunmuş, arınmış parlarken, Çukurova'nın sıcakları çöker..."
    - - Kurgu mekan çatışma alanı olarak hikayede müdahale edilebilen açık alan olarak da yer tutmaktadır. Yapısal niteliği ile derme çatma köy, yerli ve göç nüfusun birlikte yaşam alanı.
    - - KAYMAKAM FİKRET IRMAKLI'NIN ÇUKUROVA'YA GELDİĞİ YER
        BEYAZIT HAVUZU-KADIKÖY-DOLMABAHÇE KAYMAKAM'IN BİLİNÇ AKIŞINDA YER ALAN ALANLAR OLARAK HŞKAYEDE YER EDİNİR.
        MODERNLEŞME GÖSTERGESİ OLARAK AYDIN TİPOLOJİSİNİ DESTEKLEYİCİ ÖZELLİK GÖSTEREN BİR MEKANDIR.
    - - Devlet ile ilişkilerini temsil olarak sadece ağa ve eşraf yapılanmasının iletişim halinde olduğu hikayede şikayet ve beklenti, yaptırım unsuru olarak kurgulanan mekan niteliği taşmaktadır.
    - - Sürgün alanı, Çukurova'ya kıyasla memuriyet için daha olumsuz koşullar içerdiği ön görülen mekan niteliği olarak ağaların söyleminde yer alır.
    - - LOKANTA
        
        Kaymakam-ağa ve eşraf yapısının iletişim, rahatlama, gösteriş ve taleplerinin gerçekleştirme açısından işlevsellik taşıyan mekan Eşrafın ağaların cömertliğinden faydalanma alanı
      - KAHVEHANE
        
        Köylü ve ağanın buluşma, haberlerin yayılma ve kitlenin algısının yönlendirecek söylem alanı
      - KAYMAKAMLIK BİNASI-ODASI
        
        Kaymakama tahsis edilen kamusal alan Ağa ve Eşraf yapılanması için ulaşılabilirliği ve kullanımı esnek köylü için erişilebilirliği kısıtlı alan temsili
      - RESUL EFENDİ'NİN EVİ
        
        Memur prototipinin Resul Efendi özelinde uğraşılmış, korunaklı, emek harcanan özel alan temsili
      - UZUN RAHMET'İN EVİ
        
        Kasaba'nın miras olarak bırakılmış, en gösterişli ve Kaymakam'ı etkileme alanı olarak işlev kazanan yapısı
  - - - SOSYAL VE EKONOMİK GELİŞMELER
        
        SSCB ile Türkiye arasındaki gerginlikler
        
        Batı bloğuna yönelim ve Marshall Yardımı
        
        Marshall Yardımının Sonuçları ve Çeltik Ekim Kanunu
        
        MARSHALL DOKTRİNİ
        
        Amerikan Yardımları
        
        Çok Partili Dönem Akabinde- İNÖNÜ-MENDERES SÜRECİ
        
        Tarımsal Faaliyetler-İşçi Yapılanmaları
        
        TARIMDA MAKİNELEŞME SÜRECİ
        
        KORE SAVAŞI Türkiye, TBMM onayı olmadan Kore Savaşı için asker gönderdi. Bu kararı almadaki en büyük etken, dönemin Demokrat Parti hükümetinin Sovyetler Birliği tehdidine karşı NATO'ya katılabilme fırsatıydı.
        
        ÇELTİK EKİMİ-SITMA
        
        MARSHALL YARDIMI MADDELERİNDE YER ALAN ÇELTİK EKİMİ YAPILMA ZORUNLULUĞUNA BAĞLI OLARAK BÖLGEDE PAMUK ÜRETİMİ YERİNİ ÇELTİK ÜRETİMİNE BIRAKMIŞTIR.
        
        1927-1941 ÇELTİK YETİŞTİRME ALANLARI
        
        1952 ÇELTİK EKİM ALANLARI TÜRKİYE HARİTASI
        
        1925-1941 ARALIĞINDA ŞEHİR ODAKLI SITMA ŞABLONU
        
        SITMA
        Plazmodyum adı verilen parazitlerin alyuvar ve karaciğer hücrelerini ele geçirmesinden kaynaklanan bulaşıcı bir hastalıktır. Parazitler vücuda iltihaplı bir Anofel sivrisineğin ısırmasıyla geçer.
        
        ÇELTİK KANUNU
        
        1937 TARİHLİ KANUNNAME İLE DENETİM VE RUHSATİYE BİLGİLERİ ESERDEKİ KANUNSUZ YÜRÜTÜLEN ÇELTİK EKİMİ NOKTASINDA İŞLEVSİZ YAPIDADIR.
    - - ANLATI ZAMANI '1945-1954'
      - YAZMA ZAMANI '1954'
      - VAKA ZAMANI 'NİSAN-HAZİRAN'
  - - - ANLAM KATKISI
        
        SİNEK-BATAKLIK-SITMA 'AMERİKA-TÜRKİYE- Marshall Yaptırımları'
        
        OKALİPTÜS : BATAKLIK KURUTULMASI VE SITMADA ETKİLİ 'RESUL EFENDİ'NİN BAHÇESİ'
        
        Turna Kuşu: Uzak Doğu inanışında 'umut, bolluk, bereket'
        
        İSİMLER VE ANLAMLARI İLE KARAKTER YAPISI ARASINDAKİ BAĞLANTI 'FİKRET: FİKİR-DÜŞÜNCE'
        
        Beyazıt Havuzu
        
        Kesişim noktası-miting alanı-Patrona Halil İsyanı-28 Nisan - Hürriyet Meydanı- Havuz İnşası ile meydana estetik kazandırma
        
        ÇELTİK: Tanrıların insanlara armağanı.
        
        MEMED ALİ-İNCE MEMED Önceden eşkıya olan Memed Ali karakterinin eserdeki varlığı ile olumlu eşkıya tipinin devamlılığını sağlamaktadır.
    - - İnsan sesinin kullanıldığı ilk senfoni 'Avrupa Birliği Marşı 1972'
      - Kaymakam'ın ıslık melodisi, karamsarlığa düştüğü ve karasızlık yaşadığı anlarda hikayeye dahil olur. Sık tekrar ile leitmotiv niteliği taşır.
        
        "Dönüp dönüp aynı parçayı çalıyordu. Habire aynı parçayı... İçinden bir aydınlık su boşanmıştı. Sevinç, aydınlık aydınlık parlıyordu, akıyordu içinden. Kainatı aşkla, muhabbetle kucaklayası geliyordu. Taşı toprağı, dalları ışılayan zeytin ağacını, cıvıl cıvıl serçeyi... Cümle yaratığı."
    - - TENEKE Esere adını veren ve Kaymakamın kasabadan ayrılışını simgeleyen kavramın aslında çağrıştırdığı anlam ve metne katkısı
    - - “Köyden köye ağızdan ağza yayılan şarkıların yekûnu, kafamda bir katedral kadar, dört minareli bir cami kadar yer tutuyor. Tıpkı ortaçağ katedrallerini yapanlar gibi, meçhul kalan bu yaratıcıların bazılarını tanıdım. Türkiye’nin rastgele bir ovasında, rastgele karşılaştığım bir köyünde işittiğim şarkılar, sanatın nerede saklandığını bana ifşa etti.” DİNO
      - Eser kapağında da yer alan toprak ile bütünleşme, inanışa göre çamurdan yaratılan alt sınıf köle simgesi olan çamur içinde yaşayan, erkin yapı içinde kadın niteliğini kaybederek kayalaşmış figür portresi Zeyno Kadın imajı çağrışımı yaratmaktadır.
  - - - RESUL EFENDİ-GERÇEĞİ SAKLAMA VE FARKINDALIK
      - FİKRET IRMAKLI - ANKARA- İDEALİZM -AĞALIK-HİZMET AHLAKI
      - MEMED ALİ - EŞKIYA (OLUMSUZ EYLEM VE EYLEMSİZLİK)
    - - SALIDERE ÇATIŞMA ALANI/ÇELTİK EKİM YÖNETMİ-RUSATİYE VE DENETİMİ ÇATIŞMA UNSURU VE DESTEKLEYİCİLERİ
    - - İYİ-KÖTÜ / EZİLEN-EZEN / YÖNETİLEN-YÖNETEN /VARSIL-YOKSUL / DİN / MİLLET
  - - - Rüzgar mavi mi? Su karanlık. Korkuyor muyum? Belki. Mesele değil. Nermin sevinir...
    - - DOKUZUNCU SENFONİ-TURNA KUŞU
    - - “Etrafında her şey silindi. Koskoca, ıpıssız bir dünyada tek başına kaldı. Korkunç bir karanlığa düştü. Yuvarlanıyordu. Bıçak gibi keskin, hissedilir bir yalnızlık duydu. Ta iliklerinde duydu.”
    - - Dolmabahçe Beşiktaş arası asfalt. Çınarlar uzun, hayat dolu. Sonbahar yapraklarını dökmüş. Beşiktaşta Barbaros Heykeli... Ne güzel!
    - - KARAKTERİ SOSYA -KÜLTÜREL YAPI DAHİLİNDE KONUŞTURMA İLE GERÇEKLİK YARATIMI
        
        Ben ölmişem, baci. Çok ölmişem. Ben erkek değilem. Ben Memed Ali değilem. Memed Ali ölmişe, baci. Memedo Ali almişe tifengi, öldirem, aha bele bele öldirem Okçi. Öldirem Garadagi Mirtaza. Öldirem bu köpekleri. Gene çıkarem dagima. Torosun dagima... Ağa bir degil kim! Ağa bin tanem, Okçi bin tane, Garadagi Mirtaza yüz bin tanedir, baci. Hepsini çok öldürem. Ağa çohtir. Çoktir baci. Öldir öldir bitmezkim ağa. Değil mi, baci? Memed Ali aklı garışik olmiş.
    - - Can çıkmayınca umut çıkmaz
        Kul kusursuz olmaz demiş, sevdiğim.
        Ben sizi severim. Tırnağına taş değmesini istemem.
    - - Birdenbire içinde bir şeyler duydu. Ta yüreğinde... Bir yerleri acıyordu. Neresi ama, hiçbir yeri... Ama acıyordu. Yüreği sıkılıyordu.
- - - - REFERANS GÜCÜ
        Ezilen kişinin, değerli ödüller alma arzusu ve onları kaybetme korkusu nihayetinde iktidarın kaynağı oluşur.
        
        "Okçuoğlu nasıl olsa o Kaymakamın hakkından gelir. Biz gene su içinde kalırız. Hiç olmazsa paramızı alalım. Üç yüz lira az para mı? (…) Okçuoğlu bu. Kaymakam değil. Bir çocuk değil, hükümet bile olsa başa çıkamaz onunla."
        
        Yaşam koşulları, sıtma hastalığı, yoksulluk etkenlerine karşın köylülerin bir kısmının kabullenmişlik göstererek sahip oldukları nitelikleri ağalara teslim etmeleri açısından hikayede yer edinmektedir.
      - MEŞRU GÜÇ
        Liderin organizasyon veya toplum içindeki göreceli pozisyonundan ve görevlerinden kaynaklanır.
        
        Kaymakamı tüm kasabanın karşılaması, ona ev tahsis edilmesi, makam odası, Kaymakam'ın köylüye vaatleri, ağaların ruhsatiyesi, köylülerin sıtma açısından beklentilerine karşılık olarak görülen kaynak olarak algılanması
      - ZORLAYICI GÜÇ iktidar sahibinin yaptırım uygulama kapasitesinden kaynaklanır. .
        
        “Kurutma emri vermiş bizim çeltiğe Kaymakam ha! Candarma dikmiş bizim bizim çeltiğin başına ha! Sazlıdere köyü çamura batmış da gelmiş Kaymakama. Onların üstüne öyle bir su gönderdim ki, şimdi şu Sazlıderelilerin göbeklerinde…”
        
        Hikayede Okçuoğlu, Murtaza karakterleri özelinde kendi isteklerini gerçekleştirme noktasında köylülere tehdit, kendi istekleri doğrultusunda Kaymakam özelinde ise iftira, algı yönetimi noktasında söylem ve eylemlerinde kendini gösterir.
  - - - 1876 İSKAN POLİTİKASI
        
        Hile ve zorbalıkla toprak sahibi olan ağalar
        
        Değerinin altında satın alınarak köylünün sadece işçi olarak arazisinden fayda sağlayabildiği, tehdit yoluyla ele geçirilmiş ve hüküm sürülen alanda yönetim algısı hikayede görülmektedir.
        
        Gelenek, töre, kültür ve zanaatın yitirilmesi
        
        Sazlıdere halkının etnik ve kültürel yapısına rağmen tek bir iş alanı olarak tarım faaliyetlerinde yer edinmeleri.
        
        Hayvancılıktan çiftçiliğe geçiş
        
        Ağalar ile birlikte eşraf olgusunun da toprak sahibi olarak tarımsal faaliyet yürütmeleri
        
        "Para parayı büyütür."düşüncesi
        
        Ağaların yerleşim alanlarına dahi ekim yapmak istemeleri sahip oldukaları tüm alan genişliğine rağmen daha fazla kazanç sağlama çabası durumu örnekler niteliktedir.
      - 1950'li YILLAR TARIMDA MAKİNELEŞME
        
        İNSANIN DEĞER YİTİMİ
        
        Solucan gibi yaşayan insanlar... Korkak,hilekar... Yalancı.
        
        İŞ GÜCÜ İHTİYACININ AZALMASI, ÇALIŞMA KOŞULLARININ KÖTÜLEŞMESİ
        
        Tüm gün Çukurova sıcağında, çamurlu su içerisinde, sıtma salgını tehlikesine rağmen çalışmak durumunda olan köylünün sosyo-ekonomik yapısı ve koşulları
        
        FABRİKALAŞMA SÜRECİ
        
        EKOLOJİK YIKIM
        
        Verimli toprak algısı ve ürün çeşitliliğine rağmen çeltik ekiminin öncüllenmesi ve yarattığı zarar
  - - - "Bir de bellemişler, dil bilmez Kürtler, ganin ganin! Babaları yapmış kanunu. Kanunla birlikte kesmişler göbeklerini..."
      - “Efendi oğlum,” diye başladı, “bu pirinç ekimi her yıl böyle olmuştur. Hiçbir yıl kanuna göre ekilmemiştir. Başınızı derde sokmayınız. Sinek nasıl olsa olacaktır. Burası Çukurovadır. Sinek olmaz olur mu? Çeltik ekilmese de olur. Vazgeçin bu sertliklerden…”
  - - - Kaymakam köylüyü kutsallaştıran, öğrendiği kazarıyla değerlendiren bir algının dışına çıkamamıştır.
        
        "Şu Anadolu insanı, misafirperver, asil, kahraman, yoksul, yiğit... şu Anadolunun kutsal insanları. "
      - Eşraf, Kaymakam'a köylünün içinde bulunduğu sosyal koşulları aktarırken bunu bir yaşam biçimi tercihi gibi aktarır.
        "Var efendim. Ölüm var. Hayat seviyesi çok düşük. Görseniz yaşayışlarını, bunlar bütün bütün niçin ölmüyorlar dersiniz."
  - - - "Kundağa yatır İrasul," diye gülüyorlardı. "Kundakta bile rüşvet alır. Bir kere bellemiş. Anasının karnında bellemiş. Yoksa daha genç. Anasının karnında bellemese bu kadar işi nasıl çevirirdi yoksa!"
      - "Size yaptığım iyilikler gözünüze dizinize dursun. Nankörler!"
      - O eşraf ki her birisinin boynunda on insan katili... O eşraf ki insan emeği sömürür yalnız. O eşraf ki memurları kul eder, köylüyü köle gibi kullanır.