Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Monera (An Ríocht Procaratach) - Coggle Diagram
Monera (An Ríocht Procaratach)
Baictéir
Ainm eile: Procaratach
Rangaítear iad de réir cruth
Níl núicleas ceart acu nó organaidí scannán-chlúdaithe
Is orgánaigh aoncheallach iad
Cruthanna Bhaictéir
Bíseach (spiral) Sampla= Treponema pallidum-Cúisíonn sé sifilis
Sféarach (cocci) Sampla= Staphoolococcusaureus- Cúisíonn sé niúmóine
Slat (bacillus) Sampla= E.coli-
Beo i stéigeacha an duine
Atáirgeadh
Greamaíonn an crómasóm (DNA) leis an cillscannán + déantar cóip de. Eiríonn an chill níos faide + scarann na 2 cóipeanna de DNA.
Fásann an chillbhalla sa dóigh go mbristear an chill ina 2 chuid.
Déantar atáirgeadh go héighnéasach trí próiseas ar a dtugtar déscoilteadh
Foirmítear 2 mac-cealla comhionnanacha
Déscaoileadh
Is féidir le sócháin bua scaipeadh go gasta
Seo an dóigh a féidir le baictéir a bheith frithseasmhach in éadán antaibheathaithe
Tá saolré an-ghairid acu (cuid acu déanann siad atáirgeadh achan 20 bom)
Struchtúr
Lascnaid- Gluaiseacht
Capsúl- Cosaint
Cillbhalla- Struchtúr + tacaíocht
Cíteaplasma- Ríbeasóim ann, níl miteachoindre nó cloraplastaí
Ábhar núicleach- Slabhra amháin DNA
Plasmaid- Fáinne DNA a mbíonn na géin fa choinne frithseasmhachas
Fás
Fás maith- caithfidh go leor bhia a behith ann
Coinníollacha atá éifeacht aige ar fhás bhaictéir: Teocht, Tiuchán ocsaigine, pH, Brú, Uisce etc...
Teocht- idir 20 + 30 céim do fhás mhaith. Teocht ísle- moill ar fhás bhaictéir. Barraíocht pH= Dínadúrú einsimí. Baictéir aeróbacha- ocsaigin de dhíth do riospráid. Anaeróbacha- níl ocsaigin de dhíth do riospráid
Baictéir Sochrach/Dochrach
Dochrach- Pataigín (microrgánaigh a chúisíonn galar). Baictéir pataigíneach i ndaoine, ainmhí agus plandaí.
Is feidir le bhaictéir bia a loit.
Is féidir leis na fiacla a bhriseadh síos.
Sochrach- Lactobacillus (déantús cáis/iogairt).
Déantar antaibheathaigh ó cuid microrgánaigh.
Vitiminí ó bhaictéir sa stéig mhór.
Baictéir athraithe go ghinéiteach- déantús insilin, einsimí, drugaí eile.
Baictéir a glacann páirt sa timthrial carbóin/nitrigin.
Antaibheathaigh
Substaint táirgthe ag microrgánaigh a chuireann moill as fhás micro. eile, gan drochéifeacht ar bith don duine.
Is féidir leo smacht a choinnéal ar bhaictéir.
Níl aon éifeacht orthu ar víreas.
Alexander Flemming- céad antaibheathach
Uaireanta, tarlaíonn sócháin ar ghéin bhaictéir + éiríonn an bhaictéir frithsheasmhach leis an antaibheathach. Maraítear an bhaictéir gan an sóchán agus fágtar an bhaictéir frithsheasmach.
Mí-úsáid: Níos mó baictéir frithsheasmhach agus ní n-oibríonn na antai. i gceart.
Muna gcríochnaítear an chúrsa,tugann sé seans don bhaictéir ath-fhás agus scaipeadh.
Ionspór
Déantar ionspór i descaoilteadh- Fanann an mac-chill suanach + doirmíonn capsúl crua thart ar ab DNA. Bristear an máthairchill síos. Fánann an ionspór suanach (ina choladh) go dtí a bhfuil coinníollacha maith ann.
Is féidir le bhaictéir maireachtáil i droch coinníolacha (fuacht, teas, easpa uisce,easpa ocsaigin etc...)
Beathú Bhaictéir
Uatrófach + Heictreatrófach
Uatrófach- Baictéir fotaisintéiseach nó ceimisintéiseach. Fota= solas chun bia a dhéanamh (baictéir sulfar chorcra) Ceim= ceimicí chun bia a dhéanamh (baictéir fosú nitrigin).
Heictrea- Baictéir Sapraifíteach (bia marbh) Seandánach (bia ó óstach beo)