Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่13ระบบทางเดินปัสสาวะ - Coggle Diagram
บทที่13ระบบทางเดินปัสสาวะ
ระบบประสาทที่มาควบคุมการทำงานของไต
Symparathetic
มาจากเส้นประสาทคู่ที่10 (vagus nerve)
Parasympathetic
ไม่มี myelin sheath (unmyelinated fiber)
การขับถ่ายปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะ
Neck รูปร่างคล้ายกรวยยื่นออกมาจากตัวกระเพาะ ซึ่งจะต่อออกไปเป็นปัสสาวะ
กล้ามเนือเรียบ Detrusor muscle ที่บริเวณคอมีส่วนที่เป็นหูรูด
Body เป็นบริเวณท่ีเก็บพักปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะ
ส่วนที่ต่อมาจากกระเพาะ ช่วยให้กระเพาะปัสสาวะ ปัสสาวะบีบตัวได้ดีขึ้น
ระบบประสาท
Parasympathetic nerve กระตุ้นการหดตัวของกระเพาะปัสสาวะ
สมองส่วนหน้าของพอนส์ ทาหน้าที่กระตุ้นการขับถ่ายปัสสาวะ และ ที่ hypothalamus
ท่อไต
ปัสสาวะที่ไตสร้างขึนออกจากกรวยไตผ่านท่อไตไปยังกระเพาะปัสสาวะ
ส่วนที่ต่อจากกรวยไต มีสองข้าง มีการบีบตัวเป็นจังหวะ 1 ครัง ทุก 2-3 นาที
น้ำปัสสาวะ
ของเหลวที่ถูกกรองมาจากไต ขับออกมาภายนอกร่างกาย
น้ำปัสสาวะที่ปกติเป็นนาใสสีเหลืองอ่อนมีกลิ่นเฉพาะตัว และมีสภาพเป็นกรดอ่อนๆ
ไตสามารถกรองของเหลวจากโลหิตได้ประมาณ 180 ลิตร แต่ถูกดูดซึมกลับไปโดยท่อไตเล็กๆ ประมาณ 99% ออกมาเป็นนาปัสสาวะประมาณ วันละ 1.5%
ส่วนประกอบของน้ำปัสสาวะ
สารอินทรีย์ (Organic substances)
กรดยูริก
ยูเรีย2%
ครีเอตินิน
แอมโมเนีย
น้ำ(Water) 96%
สารอนินทรีย์ (Inorganic substances)
ซัลเฟต
โซเดียม
แคลเซียม
โปแตสเซียม
คลอไรด์
ฟอสเฟต
ฮอร์โมน (Hormone)
Human Chorionic Gonadotropin ( HCG)
กลไกการขับถ่ายปัสสาวะ
เมื่อปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะมีประมาณ 250 มิลลิลิตร จะทำให้กระเพาะปัสสาวะขยายใหญ่ เกิดการตึงตัว ของผนังกระเพาะปัสสาวะ
เส้นประสาทที่อยู่รอบๆ ส่งกระแสความรู้สึกไปยังไขสันหลังแล้วไปสู่สมองส่วนบน ทาให้เกิดความรู้สึกอยากถ่าย
กล้ามเนือเรียบของท่อปัสสาวะจะคลายตัวเนื่องจากปฏิกิริยาสะท้อน (Reflex) ที่ไขสันหลัง
กล้ามเนือหูรูดส่วนนอกคลายความตึง การทำงานอยู่ใต้อำนาจจิตใจ จึงควบคุมการปัสสาวะได
ปฏิกิริยาสะท้อนนีอยู่ที่สมองส่วน pons ทางานอยู่นอกอานาจจิตใจ สมองส่วนก้านสมอง จะควบคุมกระเพาะ ปัสสาวะหดตัวจนกระทังปัสสาวะออกจากกระเพาะปัสสาวะหมด
ลักษณะปกติของน้ำปัสสาวะ
สีเหลืองอ่อนๆ ใส และมีกลิ่นฉุนของแอมโมเนีย (NH3) ความใสและสีของน้ำปัสสาวะ
ความถ่วงจาเพาะ 1.010-1.030
ปฏิกิริยาเป็นกรดอ่อนๆ pH ประมาณ 6.0 เนื่องจากมีกรดโซเดียมฟอสเฟต(NaH2PO4)
ไต (Kidney, Renal)
หน้าที่
ควบคุมสมดุลน้ำ(Water homeostasis)
ควบคุมสมดุลเกลือแร่ (Electrolyte balance)
ควบคุมสมดุลกรด-ด่าง (Acid-base regulation)
สร้างและหลั่งฮอร์โมน เช่น erythropoietin
ทำลายพิษ (Detoxification)
กระบวนการสร้างน้ำปัสสาวะ
Glumerular filtration
Glomerulus pressure เป็นความดันช่วยให้ plasma ผ่านรู ของ glomerulus ไปยัง bowman’s capsule ไต
การกรองglomerulus
การกรองแบบ Simple filtration เพื่อแยกสิ่งที่ไม่ต้องการออกจากเลือด
องค์ประกอบคล้ายพลาสมา แต่จะไม่มีโปรตีนหรือเม็ดเลือด
Tubular ripsorbtion
การดูดกลับแบบใช้พลังงาน (Active transport)ได้แก่ กลูโคส โปรตีนโมเลกุลเล็ก กรดอะมิโน วิตามิน Na+ K+ การดูดกลับแบบไม่ใช้พลังงาน (Passive transport) ได้แก่ยเูรียนาCl-HCO-3
ท่อขาขึ้นจะมีการดูด NaCl กลับทั้งแบบไม่ใช้พลังงานและแบบใช้พลังงาน และผนังส่วน ขาขึ้นนี้มีคุณสมบัติไม่ยอมให้นำ้ผ่าน (Impermeable)
การดูดนากลับแบบไม่ใช้พลังงานโดยการควบคุมของ ฮอร์โมน ADH (Antidiuretic hormone)
ดูดกลับของNa+แบบใช้พลังงานและยอมใหยู้เรียแพร่ออก โดยการดูดกลับ อยู่ภายใต้อิทธิพลของฮอร์โมน ADH
การดูดซึมกลับที่ท่อไต
Diffusion osmosisเป็นการดูกลับที่มีโมเลกุลใหญ่ๆ
ดูดซึมของเหลวเข้าไปยงั Tubularepithelialcell แล้วฟุ้งกระจายไปยังเส้นเลือดฝอย
Tubular secretion
การขับออกที่ไต
การขับสารที่เป็นพิษ หรือเกินความ ต้องการออก จากกระแสเลือด เข้าสู่ท่อ
Urea, uric acid, creatinine ไม่ สามารถซึมผ่าน tubule ได้ จึง ถูกขับออกมา เป็นนาปัสสาวะ