Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การตรวจทรวงอกและปอด Thorax / Chest & Lung - Coggle Diagram
การตรวจทรวงอกและปอด
Thorax / Chest & Lung
วิธีตรวจโดยการสังเกต
ขนาดและรูปร่างทรวงอก ปกติเส้นผ่าศูนย์กลางจากด้านหน้าไปด้านหลังจะแคบกว่าด้านข้าง ประมาณ 5 : 7
ลักษณะเต้านม หัวนม
ลักษณะผิวหนังทรวงอก มีผื่น แผล
มี spider nevi หรือ spider angioma หรือไม่
การเคลื่อนไหวของทรวงอก สังเกตอัตราการหายใจ ความลึก จังหวะ ใช้กล้ามเนื้อหน้าอกช่วยหายใจ
การคลำ
ตำแหน่งของหลอดลม
ผู้ตรวจใช้ปลายนิ้วชี้และนิ้วกลางกดไปบน suprasternal notch โดยให้นิ้วอยู่แต่ละข้างของหลอดลม เปรียบเทียบความรู้สึกว่าช่องว่างระหว่างหลอดลมกับSternocleidomastoid ทั้ง 2 ข้างเท่ากันหรือไม่
ผู้ป่วยนั่งหน้าตรง ผู้ตรวจใช้นิ้วคลำหาจุดกึ่งกลางของ
Suprasternal notch และเคลื่อนนิ้วเข้าหา Trachea สังเกตว่าสัมผัสได้ที่จุดกึ่งกลางหรือไม
การขยายตัวของปอด
วางฝ่ามือทั้ง 2 ข้างทาบทรวงอกด้านหลัง ให้นิ้วหัวแม่มือวางขนานกับกระดูกซี่โครงคู่ที่ 10
ฝ่ามือโอบด้านข้างของทรวงอก ปลายนิ้วหัวแม่มือ 2 ข้างอยู่ใกล้กันบริเวณแนวกระดูกสันหลัง โดยมีระยะห่างเท่ากัน
ให้ผู้ป่วยหายใจเข้าออกลึกๆ สังเกตความแตกต่างของการเคลื่อนที่ของนิ้วหัวแม่มือทั้ง 2 ข้าง
การคลำเสียงสะท้อน
ใช้ฝ่ามือหรือสันมือวางบนผนังอกด้านหลัง ใน
ตำแหน่งที่ตรงกันทั้ง 2 ข้าง จากบนลงล่างหรือล่างขึ้นบนก็ได้
ให้ผู้ป่วยนับ 123 จะสัมผัสถึงความรู้สึกสั่นสะเทือนที่เกิดจากเสียงเปรียบเทียบกันทั้ง 2 ข้าง
ถ้าคลำเสียงสะท้อนได้เบากว่าอีกข้างหนึ่ง แสดงว่า ปอดข้างนั้นแฟบหรือมีสิ่งอุดกั้นในหลอดลมข้างนั้น
การคลำตำแหน่งที่กดเจ็บ เช่น Costochondral junction และตำแหน่งอื่นๆ
การเคาะ
เคาะบริเวณยอดปอด โดยให้ผู้ป่วยนั่ง ผู้ตรวจหันหน้าเข้าหาผู้ป่วยเคาะลงบน Supraclavicular fossa ทั้งข้างซ้ายและขวา
เคาะปอดด้านหลัง เริ่มเคาะจากด้านบน ลงมาด้านล่างทีละช่องซี่โครง
การแปลผล
Flatness พบใน Hydrothorax, Pleural effusion
ลักษณะเหมือนเสียงที่เกิดจากเคาะบริเวณต้นขา
Dullness พบใน Pneumonia, Pul. TB, Atelectasis
ลักษณะเหมือนเสียงที่เกิดจากการเคาะตับ หรือเสียงทึบ
Tympany พบใน Pneumothorax เป็นเสียงโปร่ง
เหมือนเสียงที่เกิดจากการเคาะหน้าท้องที่มีแก๊สมาก
Resonance เป็นเสียงที่เกิดจากการเคาะปอดที่ปกติ หรือ เสียงก้อง
Hyper – resonanceเสียงก้องมาก พบในภาวะ Emphysema
เคาะปอด โดยเริ่มจากกระดูกไหปลาร้าแต่ละข้าง ไล่ลงมาทีละช่องของกระดูกซี่โครงทั้ง 2 ข้าง ปกติเสียงก้อง (Resonance)
การฟัง
การฟังเสียงหายใจปกติ
Tracheal / Bronchial breath sound บริเวณคอ
ตำแหน่งของ Trachea และ bronchus
(หายใจเข้าสั้น – ออกยาว)
Bronchovesicular breath sound บริเวณรอบ manubrium (หายใจเข้า – ออกเท่า ๆ กัน)
Vesicular breath sound บริเวณชายปอดทั้ง 2 ข้าง
(หายใจเข้ายาว – ออกสั้น)
การฟังเสียงพูด
ให้ผู้ป่วยนับ 1-2-3 สังเกตการเปลี่ยนแปลงของเสียง
กรณีที่มีสิ่งมากั้นระหว่างเนื้อปอดกับผนังทรวงอก
การฟังเสียงผิดปกติ
Crepitation or crackle เป็นเสียงที่ไม่ต่อเนื่อง เกิดจากลมหายใจผ่าน secretion ที่ Terminal bronchiole และ alveoli ได้ยินชัดช่วงหายใจเข้า
Rhonchi and Wheezing เป็นเสียงที่เกิดจากการสั่นของหลอดลม ในขณะที่มีลมวิ่งผ่านหลอดลมที่ตีบแคบพบใน Asthma,COPD, CHF
Rhonchi เป็นเสียงที่มีลักษณะใหญ่และทุ้ม แสดงถึงหลอดลมขนาดใหญ่ในทรวงอกที่ตีบแคบ
Wheezing เป็นเสียงที่มีลักษณะแหลมกว่า rhonchi ซึ่งความแหลมของเสียงขึ้นกับความเร็วของลมที่วิ่งผ่าน
Stridor เป็นเสียงที่เกิดจากการตีบแคบของหลอดลมขนาดใหญ่มีลักษณะเป็นเสียงหวืดที่ได้ยินชัดในช่วงหายใจเข้ามักจะได้ยินโดยไม่ต้องใช้ stethoscope
การตรวจหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิต
ตำแหน่งของลิ้นหัวใจ
A.V.A (Aortic valvular area) Rt. ICS 2 ชิดกับ sternum
P.V.A. (Pulmonic valvular area) Lt. ICS 2 ชิดกับ sternum
T.V.A. (Tricuspid valvular area) Lt. ICS 5 ชิดกับ sternum
M.V.A. (Mitral valvular area หรือ Apex) Lt. ICS 5 ตัดกับ MCL.
การดู
ดูลักษณะผนังทรวงอกว่าเหมือนกันทั้ง 2 ข้าง หรือมีการโป่งนูน (Bulging) ของผนังทรวงอกหรือไม่ ถ้ามี bulging ด้านซ้ายของกระดูก sternum แสดงว่ามี Right ventricular hypertrophy
ดู Apical impulse หรือ Apical beat คือตำแหน่งที่มีการเต้นของหัวใจแรงที่สุด เรียกว่า Point of maximum impulse : PMI
Abnormal pulsation อื่น ๆ ในบริเวณ Precordial area และบริเวณคอทั้ง 2 ข้างเช่น Impulse จาก Aneurysm
การคลำ
คลำตำแหน่งของ PMI.ใช้ปลายนิ้วมือทั้ง 4 นิ้ว ตำแหน่งที่คลำพบว่าหัวใจเต้นแรงที่สุด คนปกติจะอยู่ที่ช่องซี่โครงที่ 5 ตรงกับ MCL ซึ่งเป็นตำแหน่งของ Apex
การคลำเพื่อตรวจอาการแสดงของหัวใจโต เรียกว่า
Ventricular heave
แรงขึ้น เพราะ Left ventricular hypertrophy , contractility
เปลี่ยนไปทางซ้ายเนื่องจาก : Rt. Pneumothorax , Lt.
Atelectasis , Cardiac dilatation
เปลี่ยนไปทางขวาเนื่องจาก : Lt.Pneumothorax ,
Rt. Atelectasis
การคลำThrill
Thrill คือปรากฏการณ์ของ Murmurs ที่ดังมาก จนเกิดการสั่นสะเทือน ของ Chest wall จะรู้สึกเหมือนมีคลื่นมา กระทบ (Vibration sensation) ถูกที่ฝ่ามือ ต้องคลำให้ทั่วทั้ง Precordial area ได้แก่ บริเวณลิ้นหัวใจทั้ง 4 โดยวางฝ่ามือบริเวณที่จะตรวจ Systolic thrillsDiastolic thrills
การฟัง
ใช้ Stethoscope ด้าน Bell – ฟังเสียงต่ำ (low pitch) โดยไม่ควรกดแน่น
ด้าน Diaphragm – ฟังเสียงสูง (high pitch) โดยกดให้แน่น
ขณะฟังเสียงหัวใจต้องสังเกต
ลักษณะของเสียง : เบา แรง พอด
ความสม่ำเสมอ จังหวะการเต้น
ความถี่ของเสียง : ช้าหรือเร็ว อัตราการเต้น นับเต็มนาท
การฟังเสียงหัวใจปกติ
S1 เป็นเสียงที่เกิดจากการปิดของ mitral & tricuspid valve เกิดในช่วงหัวใจบีบตัว ฟังชัดที่สุดบริเวณ Apex
S2 เป็นเสียงที่เกิดจากการปิดของ pulmonic & aortic valve เกิดในช่วงหัวใจคลายตัว ฟังชัดบริเวณ pulmonic & aortic valve
การฟังเสียงฟู่ (Cardiac murmur)
Systolic murmur : เกิดระหว่างเสียง S1
และเสียง S2 โดยเกิดพร้อมกับการเต้นของชีพจรที่คอ
Diastolic murmur : เกิดระหว่างเสียง S2
และเสียง S1 โดยเกิดหลังการเต้นของชีพจรที่คอ
ความดังของ murmur
Grade 1 : เสียงเบามากฟังยาก ต้องตั้งใจฟังอาจพลาดได้
Grade 2 : เสียงเบา แต่ฟังได้ยินทันทีที่แตะหูฟังบนผนังทรวงอก
Grade 3 : เสียงดังปานกลาง แต่ยังคลำไม่ได้ thrill
Grade 4 : เสียงดังมากขึ้น และเริ่มคลำ thrill ได
Grade 5 : เสียงดังมาก แตะหูฟังไม่สนิทก็ได้ยิน
และคลำได้ thrill และ heaving
Grade 6 : เสียงดังมากที่สุด อาจฟังได้ โดยไม่ต้องใช้ Stethoscope