Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่13ระบบทางเดินปัสสาวะ, ED8DBBCA-9CA3-4AF4-9267-933499BF541D, F177476A…
บทที่13ระบบทางเดินปัสสาวะ
อวัยวะที่ทำหน้าที่ร่วมกันในการ เก็บน้ำปัสสาวะ ชั่วคราว และขับน้ำปัสสาวะ ออกมา
ไต (Kidney, Renal)
หน้าที่ของไต
ควบคุมสมดุลน้ำ(Water homeostasis)
ขับน้ำและ NaCl
ควบคุมสมดุลเกลือแร่ (Electrolyte balance)
ควบคุมสมดุลกรด-ด่าง (Acid-base regulation)
สร้างและหลั่งฮอร์โมน เช่น erythropoietin
ทำลายพิษ (Detoxification)
กระบวนการสร้างน้ำปัสสาวะ
Tubular ripsorbtion
การดูดซึมกลับที่ท่อไต
Active reabsorption
ดูดซึมของเหลวเข้าไปยัง Tubularepithelialcell แล้วฟุ้งกระจายไปยังเส้นเลือดฝอย
Reabsorption
Diffusion osmosisเป็นการดูกลับที่มีโมเลกุลใหญ่ๆ
Proximal convoluted tubule
มีการดูดกลับแบบใช้พลังงาน (Active transport)
ได้แก่ กลูโคส โปรตีนโมเลกุลเล็ก กรดอะมิโน วิตามิน Na+ K+ การดูดกลับแบบไม่ใช้พลังงาน (Passive transport) ได้แก่ยูเรียน้ำCl-HCO-3
Distal convoluted tubule
มีการดูดน้ำกลับแบบไม่ใช้พลังงานโดยการควบคุมของ ฮอร์โมน ADH (Antidiuretic hormone)
Henle’s loop
ท่อขาขึ้นจะมีการดูด NaCl กลับทั้งแบบไม่ใช้พลังงานและแบบใช้พลังงาน และผนังส่วน ขาขึ้นนี้มีคุณสมบัติไม่ยอมให้นำ้ผ่าน (Impermeable)
Collecting tubule
ดูดกลับของNa+แบบใช้พลังงานและยอมใหยู้เรียแพร่ออก โดยการดูดกลับ อยู่ภายใต้อิทธิพลของฮอร์โมน ADH
Tubular secretion
การขับออกที่ไต
ขบวนการขับ
สารที่เป็นพิษ หรือเกินความ ต้องการออก จากกระแสเลือด เข้าสู่ท่อ
Urea, uric acid, creatinine ไม่ สามารถซึมผ่าน tubule ได้ จึง ถูกขับออกมา เป็นน้ำปัสสาวะ
Glumerular filtration
การกรองglomerulus
เป็นการกรองแบบ Simple filtration เพื่อแยกสิ่งที่ไม่ต้องการออกจากเลือด
Glomerulus pressure เป็นความดันช่วยให้ plasma ผ่านรู ของ glomerulus ไปยัง bowman’s capsule ได้
มีองค์ประกอบคล้ายพลาสมา แต่จะไม่มีโปรตีนหรือเม็ดเลือด
ระบบประสาทที่มาควบคุมการทำงานของไต
Symparathetic
ที่ไม่มี myelin sheath (unmyelinated fiber)
Parasympathetic
มาจากเส้นประสาท vagus
การขับถ่ายปัสสาวะ
ท่อไต
ปัสสาวะที่ไตสร้างขึนออกจากกรวยไตผ่านท่อไตไปยังกระเพาะปัสสาวะ
เป็นส่วนที่ต่อจากกรวยไต มีสองข้าง มีการบีบตัวเป็นจังหวะ 1 ครั้ง ทุก 2-3 นาที
กระเพาะปัสสาวะ
Body เป็นบริเวณท่ีเก็บพักปัสสาวะ
Neck รูปร่างคล้ายกรวยยื่นออกมาจากตัวกระเพาะ ซึ่งจะต่อออกไปเป็นปัสสาวะ
กล้ามเนือเรียบ Detrusor muscle ที่บริเวณคอมีส่วนท่ีเป็นหูรูด
ท่อปัสสาวะ
ส่วนที่ต่อมาจากกระเพาะ ช่วยให้กระเพาะปัสสาวะ ปัสสาวะบีบตัวได้ดีขึ้น
ระบบประสาท
สมองส่วนหน้าของพอนส์ ทาหน้าที่กระตุ้นการขับถ่ายปัสสาวะ และ ที่ hypothalamus
Parasympathetic nerve กระตุ้นการหดตัวของกระเพาะปัสสาวะ
Sympathetic nerve กระตุ้นการยืดขยายของกระเพาะปัสสาวะ
กลไกการขับถ่ายปัสสาวะ
เมื่อปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะมีประมาณ 250 มิลลิลิตร จะทาให้กระเพาะปัสสาวะขยายใหญ่ เกิดการตึงตัว ของผนังกระเพาะปัสสาวะ
เส้นประสาทที่อยู่รอบๆ ส่งกระแสความรู้สึกไปยังไขสันหลังแล้วไปสู่สมองส่วนบน ทำให้เกิดความรู้สึกอยากถ่าย
กล้ามเนื้อเรียบของท่อปัสสาวะจะคลายตัวเนื่องจากปฏิกิริยาสะท้อน (Reflex) ที่ไขสันหลัง
กล้ามเนื้อหูรูดส่วนนอกคลายความตึง การทำงานอยู่ใต้อำนาจจิตใจ จึงควบคุมการปัสสาวะได้
ปฏิกิริยาสะท้อนนีอยู่ที่สมองส่วน pons ทำงานอยู่นอกอำนาจจิตใจ สมองส่วนก้านสมอง จะควบคุมกระเพาะ ปัสสาวะหดตัวจนกระทั้งปัสสาวะออกจากกระเพาะปัสสาวะหมด
น้ำปัสสาวะ
เป็นของเหลวท่ีถูกกรองมาจากไต ขับออกมาภายนอกร่างกาย
น้ำปัสสาวะที่ปกติเป็นนาใสสีเหลืองอ่อนมีกลิ่นเฉพาะตัว และมีสภาพเป็นกรดอ่อนๆ
ไตสามารถกรองของเหลวจากโลหิตได้ประมาณ 180 ลิตร แต่ถูกดูดซึมกลับไปโดยท่อไตเล็กๆ ประมาณ 99% ออกมาเป็นน้ำปัสสาวะประมาณ วันละ 1.5
ส่วนประกอบของน้ำปัสสาวะ
น้ำ(Water) 96%
สารอินทรีย์ (Organic substances)
ยูเรีย2%
ครีอาตนิน
กรดยูริก
แอมโมเนีย
สารอนินทรีย์ (Inorganic substances)
โซเดียม
แคลเซียม
แคลเซียม
คลอไรด์
ฟอสเฟส
ซัลเฟต
ฮอร์โมน (Hormone)
Chorionicgonadotropins(HCG)
ลักษณะปกติของนำ้ปัสสาวะ
มีความถ่วงจำเพาะ 1.010-1.030
มีปฏิกิริยาเป็นกรดอ่อนๆ pH ประมาณ 6.0 เนื่องจากมีกรดโซเดียมฟอสเฟต(NaH2PO4)
มีสีเหลืองอ่อนๆ ใส และมีกลิ่นฉุนของแอมโมเนีย (NH3) ความใสและสีของน้ำปัสสาวะ
