Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การตรวจร่างกายระบบหายใจ หัวใจ และการไหลเวียนเลือด, นางสาวดวงฤทัย ชนะวงศ์ …

- - - - Barrel shape อกถังเบียร์ พบในผู้ป่วย COPD
      - Pigeon chest อกไก่
      - Funnel chest อกบุ๋ม
      - Kyphosis (Humpback) หลังโก่ง
      - Scoliosis หลังคด งอ
    - - ตราการหายใจในเด็กแรกเกิด - ขวบปีแรก
        อาจเร็วถึง 30-50 ครั้งต่อนาทีและจะค่อยๆ ช้าลงเมื่ออายุมากขึ้น ในผู้ใหญ่มีค่าปกติประมาณ 14-20 ครั้งต่อนาที
  - - - ผู้ป่วยนั่งหรือนอนก้มคอมาข้างหน้าเล็กน้อย เพื่อให้กล้ามเนื้อ Sternocleidomastoid หย่อน
        
        ผู้ตรวจใช้ปลายนิ้วชี้และนิ้วกลางกดไปบน suprasternal notch โดยให้นิ้วอยู่แต่ละข้างของหลอดลม เปรียบเทียบความรู้สึกว่าช่องว่างระหว่างหลอดลมกับ Sternocleidomastoid ทั้ง 2 ข้างเท่ากันหรือไม่
      - ผู้ป่วยนั่งหน้าตรงผู้ตรวจใช้นิ้วคลำหาจุดกึ่งกลางของ Suprasternal notch และเคลื่อนนิ้วเข้าหา Trachea สังเกตว่าสัมผัสได้ที่จุดกึ่งกลางหรือไม่
    - - สามารถตรวจได้ทั้งด้านหน้าและด้านหลังดังนี้ วางฝ่ามือทั้ง 2 ข้างทาบทรวงอกด้านหลังให้นิ้วหัวแม่มือวางขนานกับกระดูกซี่โครงคู่ที่ 10 ฝ่ามือโอบด้านข้างของทรวงอกปลายนิ้วหัวแม่มือ 2 ข้างอยู่ใกล้กันบริเวณแนวกระดูกสันหลังโดยมีระยะห่างเท่ากัน
        
        ให้ผู้ป่วยหายใจเข้าออกลึก ๆ สังเกตความแตกต่างของการเคลื่อนที่ของนิ้วหัวแม่มือ 2 ทั้ง 2 ข้าง
      - ตรวจด้านหน้าดูการเคลื่อนไหวของ upper และ middle lobe วิธีตรวจคล้ายกับที่ตรวจด้านหลังโดยวางมือบริเวณชายโครงตามแนวกระดูกซี่โครงที่ 6 โดยนิ้วหัวแม่มืออยู่ที่ Xiphoid process ฝ่ามือโอบด้านข้างของทรวงอกบอกให้ผู้ป่วยหายใจเข้าออกลึก ๆ
        
        สังเกตการเคลื่อนที่ออกจากจุดกึ่งกลางของนิ้วหัวแม่มือและการขยายของฝ่ามือทั้ง 2 ข้าง
    - - วิธีตรวจ: ใช้ฝ่ามือหรือสันมือวางบนผนังอกด้านหลังในตำแหน่งที่ตรงกันทั้ง 2 ข้างจากบนลงล่างหรือล่างขึ้นบนก็ได้แล้วให้ผู้ป่วยนับ 1-2-3 จะสัมผัสถึงความรู้สึกสั่นสะเทือนที่เกิดจากเสียงเปรียบเทียบกันทั้ง 2 ข้าง
        
        ถ้าคลำเสียงสะท้อนได้เบากว่าอีกข้างหนึ่งแสดงว่าปอดข้างนั้นแฟบหรือมีสิ่งอุดกั้นในหลอดลมข้างนั้นเช่นน้ำหนองหรือลมในโพรงเยื่อหุ้มปอดข้างนั้น
  - - - เคาะเปรียบเทียบกันข้างซ้ายและขวาไล่จากบนลงล่างขณะเคาะให้กดนิ้วนั้นให้แนบกับผิวหนังและยกนิ้วอื่นขึ้น
      - การเคาะจะสามารถบอกความผิดปกติที่ลึกไม่เกิน 5-7 ซม.
    - - โดยเริ่มจากกระดูกไหปลาร้าแต่ละข้าง ไล่ลงมาทีละช่องของกระดูกซี่โครงทั้ง 2 ข้าง
        
        ปกติจะได้ยินเสียงก้อง (Resonance)
      - ควรเคาะ 1-2 ครั้งในแต่ละตำแหน่ง เปรียบเทียบสองข้าง
        
        เสียงที่ทึบผิดปกติอาจเกิดจาก
        มีก้อนเนื้อของเหลว หรือ มีการแข็งของเนื้อปอด
        
        ในกรณีที่เสียงโปร่งอาจเกิดจาก
        มีลมในช่องอก(Pneumothorax) และภาวะถุงลมโป่งพอง (Pulmonary emphysema)
      - ลำดับการเคาะ
        
        เคาะบริเวณยอดปอด โดยให้ผู้ป่วยนั่ง ผู้ตรวจหันหน้าเข้าหาผู้ป่วยเคาะลงบน Supraclavicular fossa ทั้งข้างซ้ายและขวา
        
        เคาะปอดด้านหลังเริ่มเคาะจากด้านบนลงมาด้านล่างที่ละช่องซี่โครง
        
        ปกติเสียง Resonance จะเริ่มสิ้นสุดราวระดับ Left rib 9th และ Right rib 8th
      - การแปลผล
        
        Flatness
        
        พบใน Hydrothorax, Pleural effusion ลักษณะเหมือนเสียงที่เกิดจากเคาะบริเวณต้นขา
        
        Dullness
        
        พบใน Pneumonia, Pul. TB, Atelectasis ลักษณะเหมือนเสียงที่เกิดจากการเคาะตับหรือเสียงทึบ
        
        Tympany
        
        พบใน Pneumothorax เป็นเสียงโปร่งเหมือนเสียงที่เกิดจากการเคาะหน้าท้องที่มีแก๊สมาก
        
        Resonance
        
        เป็นเสียงที่เกิดจากการเคาะปอดที่ปกติหรือเสียงก้อง
        
        Hyper-resonance
        
        เสียงก้องมาก พบในภาวะ Emphysema
    - - เคาะดูบริเวณทึบของตับ จะเริ่มมีเสียงทึบ (Dullness) ที่ ICS 4 th และทึบชัดเจนที่ ICS 6 th ในแนว Mid - clavicular line
  - - - การฟังเสียงหายใจปกติ (Normal breath Sound) ประกอบด้วย
        
        Tracheal / Bronchial breath sound บริเวณคอตำแหน่งของ Trachea และ bronchus (หายใจเข้าสั้น – ออกยาว)
        
        Bronchovesicular breath sound บริเวณรอบ manubrium 1st, 2nd Intercostal space ด้านหน้าและ interscapula area ด้านหลัง
        (หายใจเข้า – ออกเท่า ๆ กัน)
        
        Vesicular breath Sound บริเวณชายปอดทั้ง 2 ข้าง (หายใจเข้ายาว – ออกสั้น)
      - การฟังเสียงพูด
        
        ให้ผู้ป่วยนับ 1-2-3 สังเกตการเปลี่ยนแปลงของเสียงกรณีที่มีสิ่งมากั้นระหว่างเนื้อปอดกับผนังทรวงอก เช่น Pleural effusion, pneumothorax, pleural mass, atelectasis เสียงพูดจะเบาลง
      - การฟังเสียงผิดปกติ (Adventitious sound) แบ่งเป็น
        
        Crepitation or crackle เป็นเสียงที่ไม่ต่อเนื่อง เกิดจากลมหายใจผ่าน secretion ที่ Terminal bronchiole และ alveoli ได้ยินชัดช่วงหายใจเข้ามี 3 ระดับคือ Fine, medium, Coarse
        
        ความผิดปกติอื่นที่ตรวจพบ ได้แก่ เสียงหายใจเบากว่าปกติเรียกว่า Decrease breath Sound หรือ Deminished breath Sound พบในภาวะที่มีลมหรือของเหลวในช่องเยื่อหุ้มปอดเสียง Pleural friction rub เกิดจากการเสียดสีของเยื่อหุ้มปอดที่อักเสบ พบใน Pleuritis
        
        Stridor เป็นเสียงที่เกิดจากการตีบแคบของหลอดลมขนาดใหญ่ มีลักษณะเป็นเสียงหวีดที่ได้ยินชัดในช่วงหายใจเข้า มักจะได้ยินโดยไม่ต้องใช้ stethoscope
        
        Rhonchi เป็นเสียงที่มีลักษณะใหญ่และทุ่ม แสดงถึงหลอดลมขนาดใหญ่ในทรวงอกที่ตีบแคบ
        
        Wheezing เป็นเสียงที่มีลักษณะแหลมกว่า rhonchi ซึ่งความแหลมของเสียงขึ้นกับความเร็วของลมที่วิ่งผ่าน
  - - - เป็นตำแหน่งที่ตรงกับกระดูกซี่โครงที่ 7 ด้านหลังเมื่อ
        ผู้ป่วยนั่งตัวตรงปล่อยแขนข้างลำตัวตามสบาย
    - - ให้ผู้ป่วยก้มคอเต็มที่จะคลำได้ปุ่มนูนของกระดูก spine ที่โปนที่สุด 2 ปุ่มคือปุ่มบนคือ Spinous process ของ 7 และปุ่มล่างคือ spinous process ของ 1 ใช้สำหรับนับกระดูกซี่โครงและกระดูกสันหลัง
    - - เป็นเส้นที่ใช้เปรียบเทียบบอกตำแหน่งของสิ่งที่ตรวจพบบนทรวงอก ได้แก่
        
        Midclavicular line (MCL)
        
        Anterior axillary line
        
        Midsternal line
    - - เป็นส่วนต่อระหว่าง Manubrium sterni กับ sternum ซึ่งเป็นมุมที่คลำได้ชัดเจนมากและอยู่ตรงกับกระดูกซี่โครงที่ 2 ทางด้านหน้าเป็นประโยชน์ในการนับกระดูกซี่โครง (Rib) และช่องว่างระหว่างกระดูกซี่โครง (Intercostal space: ICS)
- - - - ถ้ามี bulging ด้านซ้ายของกระดูก sternum แสดงว่ามี Right ventricular hypertrophy
  - - - หรือเรียกอีกอย่างว่า คลำตำแหน่งของ PML.: ใช้ปลายนิ้วมือทั้ง 4 นิ้วตำแหน่งที่คลำพบว่าหัวใจเต้นแรงที่สุดจะมีแรงกระแทกถูกนิ้วมือเพียงจุดเดียวหรือเป็นบริเวณเล็ก ๆ ไม่เกิน 2-3 ซม.
        
        คนปกติจะอยู่ที่ช่องซี่โครงที่ 5 ตรงกับ MCL ซึ่งเป็นตำแหน่งของ Apex
    - - เปลี่ยนไปทางซ้ายเนื่องจาก : Rt. Pneumothorax,
        Lt. Atelectasis, Cardiac dilatation
      - เปลี่ยนไปทางขวาเนื่องจาก : Lt.Pneumothorax ,
        Rt. Atelectasis
      - แรงขึ้น เพราะ Left ventricular hypertrophy, contractility
    - - คลำ thrill เป็นความสั่นสะเทือนที่สัมผัสได้ด้วยมือที่วางทาบอยู่บนทรวงอกเหนือตำแหน่งของหัวใจเกิดจากความผิดปกติในการไหลเวียนของเลือดในหัวใจ หรือในเส้นเลือดใหญ่ คนปกติจะไม่สามารถคลำ thrill ได้
      - Thrill คือ ปรากฏการณ์ของ Murmurs ที่ดังมากจนเกิดการสั่นสะเทือนของ Chest wall จะรู้สึกเหมือนมีคลื่นมา
        กระทบ (Vibration sensation) ถูกที่ฝ่ามือ
        
        ต้องคลำให้ทั่วทั้ง Precordial area ได้แก่ บริเวณลิ้นหัวใจทั้ง 4 โดยวางฝ่ามือบริเวณที่จะตรวจ
        
        Systolic thrills
        
        Diastolic thrills
        
        Murmurs คือ การไหลเวียนของเลือดที่ผิดปกติ
  - - - ด้าน Belt-ฟังเสียงต่ำ (low pitch) โดยไม่ควรกดแน่น
      - ด้าน Diaphragm – ฟังเสียงสูง (high pitch) โดยกดให้แน่น
    - - ความสม่ำเสมอ จังหวะการเต้น
      - ความถี่ของเสียง : ช้าหรือเร็ว อัตราการเต้น นับเต็มนาที
      - ลักษณะของเสียง : เบา แรง พอดี
    - - S1 เป็นเสียงที่เกิดจากการปิดของ mitral & tricuspid valve เกิดในช่วงหัวใจบีบตัว จะได้ยินนำหน้า radial pulseเล็กน้อย หากเราใช้มือจับชีพจรบริเวณข้อมือไปด้วย เสียงที่ได้ยินตรงกับ the apical impulse หรือ ชีพจร
        ฟังชัดที่สุดบริเวณ Apex
      - S2 เป็นเสียงที่เกิดจากการปิดของ pulmonic & aortic valve เกิดในช่วงหัวใจคลายตัว
        ฟังชัดบริเวณ pulmonic & aortic valve เป็นเสียงที่ค่อยแต่สูงกว่าเสียงแรก
    - - เป็นเสียงที่เกิดจากการสั่นสะเทือนขณะมีการไหลของเลือดผ่านรูเปิดของลิ้นหัวใจ หรือเส้นเลือดที่มีความผิดปกติ
      - Systolic murmur : เกิดระหว่างเสียง S1 และเสียง S2 โดยเกิดพร้อมกับการเต้นของชีพจรที่คอ
      - Diastolic murmur : เกิดระหว่างเสียง S2 และเสียง S1 โดยเกิดหลังการเต้นของซีพจรที่คอ
      - ความดังของ murmur และตำแหน่งที่ได้ยินเสียงชัดที่สุด
        
        Grade 6: เสียงดังมากที่สุด อาจฟังได้โดยไม่ต้องใช้ Stethoscope
        
        Grade 5: เสียงดังมาก แตะหูฟังไม่สนิทก็ได้ยิน
        และคลำได้ thrill และ heaving
        
        Grade 3: เสียงดังปานกลาง แต่ยังคลำไม่ได้ thrill
        
        Grade 4: เสียงดังมากขึ้น และเริ่มคลำ thrill ได้
        
        Grade 1: เสียงเบามาก ฟังยาก ต้องตั้งใจฟัง อาจพลาดได้
        
        Grade 2: เสียงเบา แต่ฟังได้ยินทันทีที่แตะหูฟังบนผนังทรวงอก