Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การตรวจร่างกายระบบประสาท (Nervous System) - Coggle Diagram
การตรวจร่างกายระบบประสาท (Nervous System)
ระบบประสาทมีหน้าที่ 3 ประการ
รับความรู้สึก
นำข้อมูลที่ได้รับจากภายนอกเข้ามาแปลผล
ที่ระบบประสาท
สั่งงานและควบคุมการทำงานของร่างกาย
ระบบประสาทส่วนกลาง
สมอง (ฺฺBrain)
สมองใหญ่ (Cerebrum)
รับความรู้สึก ควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อ ระบบต่อมไร้ท่อ และระบบประสาทอัตโนมัติ
สมองน้อย (Cerebellum)
ควบคุมสมดุลการเคลื่อนไหว
ไขสันหลัง (Spinal cord)
เคลื่อนไหวและรับความรู้สึกต่างๆ
ระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral nervous system)
เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve) 12 คู่
เส้นประสาทไขสันหลัง (Spinal nerve) 31 คู่
ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nervous system)
การตรวจร่างกายระบบประสาท
1. การตรวจทั่วไป
เช่น การเดิน ลักษณะที่แสดงออก
2. การตรวจระดับความรู้สึกตัว
เช่น ระดับการรู้สติ การรับรู้วันเวลา ความจำ อารมณ์ การพูด การใช้ภาษา
ระดับความรู้สึก
- Alert
รู้สึกตัวปกติ
- Drawsiness
ซึมลง อยากหลับ แต่ยังพูดรู้เรื่อง
- Confuse
ซึมลงมาก พูดไม่รู้เรื่อง ไม่รู้จักเวลา สถานที่ บุคคล เรียกว่า Disorientation
- Delirium
หงุดหงิด ตอบคำถามไม่ได้ บางครั้งต้องจับมัด
- Stupor
ซึมมาก ต้องปลุกแรงๆ ตื่นแล้วหลับต่อ เรียกว่า Semicoma
- Coma
ไม่มีการตอบสนอง
บอกระดับความรู้สึกด้วยการตอบสนองต่อสิ่งเร้าโดยการใช้
3. การตรวจสภาวะทางจิตใจ
เช่น การประเมินสภาพทางกาย พฤติกรรมในการรับรู้ การเคลื่อนไหวร่างกาย สังเกตและบันทึกการแต่งกายแสดงออกทางสีหน้า
4. ความสามารถทางเชาวน์ปัญญา
เช่น ความจำเหตุการณ์ในอดีต เหตุการณ์ในปัจจุบัน โยบอกวัตถุ 3 สิ่ง ให้ผู้รับบริการจดจำไว้ เช่น ดอกไม้ ปากกา รถ และกลับมาถามอีกครั้ง
5. การตรวจประสาทสมอง (Cranial nerve)
- ประสาทสมองคู่ที่ 1 (Olfactory Nerve)
ให้ผู้ป่วยหลับตาแล้วบอกกลิ่น
- ประสาทสมองคู่ที่ 2 (Optic Nerve)
การตรวจวัดสายตา
ให้ผู้ป่วยอ่านหนังสือ หรืออ่าน Snellen'chart
การตรวจสานสายตา
ให้พยาบาลหันหน้าเข้าหาผู้ป่วยห่างกัน 3 ฟุต จ้องสมูกกัน ปิดตาด้สนตรงข้ามกัน พยาบาลค่อยๆกระดกนิ้วจากนอกลานสายตาด้านบน ล่าง ค่อยๆเคลื่อนนิ้ว หากไม่เห็นถือว่าลานสายตาผิดปกติ
การตรวจจอตา
พยาบาลใช้เครื่องตรวจตา (Ophthalmoscope) ควรตรวจในห้องมืด
- ประสาทสมองคู่ที่ 3 (Oculomotor Nerve) / ประสาทสมองคู่ที่ 4 (Trochlear Nerve) / ประสาทสมองคู่ที่ 6 (Abducens Nerve)
การตรวจ Accomodation เกี่ยวกับการเคลื่อนไหวลูกตา
- ประสาทสมองคู่ที่ 5 (Trigeminal Nerve)
ใช้สำลีแตะบริเวณหน้าและเปรียบเทียบกัน
- ประสาทสมองคู่ที่ 7 (Facial Nerve)
การตรวจกล้ามเนื้อ Frontalis
ให้ผู้ป่วยยักคิ้ว ดูหน้าผากย่น
การตรวจกล้ามเนื้อ Orbicularis Oculi
ให้ผู้ป่วยหลับตา ถ้าผิดปกติจะเห็นตาขาว
การตรวจกล้ามเนื้อ Zygomaticus
ดูการยกของมุมปาก
การตรวจกล้ามเนื้อ Orbicularis Oris
ให้ผู้ป่วยเป่าแก้มทั้งสอง ผิวปาก
การตรวจการรับรส
- ประสาทสมองคู่ที่ 8 (Acoustic Nerve)
weber's test
ใช้ tuning fork เคาะให้สั่นแล้วเอาปลายมาแตะกลางศีรษะ คนปกติจะได้ยินเสียงสะเทือน
rinne's test
ใช้ tuning fork เคาะให้สั่นแล้วเอาปลายมาแตะ mastiod process จนผู้ป่วยบอกไม่ได้ยินเสียงแล้ว จึงเอามาวางที่หน้าหู คนปกติจะได้ยินเสียงต่อไป
- ประสาทสมองคู่ที่ 9 (Glossopharyngal Nerve) / ประสาทสมองคู่ที่ 10 (Vagus Nerve)
สังเกตเสียงแหบหรือขึ้นจมูก
ให้ผู้ป่วยร้อง อา สังเกตการยกตัวของลิ้นไก่
ทดสอบ Gag reflex โดยใช้ไม้กดลิ้นแตะผนังคอหรือโคนลิ้น
- ประสาทสมองคู่ที่ 11 (Accessory Nerve)
ให้ผู้ป่วยหันหน้าไปด้านใดด้านหนึ่ง ดันคางกลับทางเดิม คนปกติจะต้านแรงผู้ตรวจได้
การตรวจกล้ามเนื้อ Traprzius ให้ผู้ป่วยนั่งหรือยืนตัวตรงๆ สังเกตระดับไหล
- ประสาทสมองคู่ที่ 12 (Hypoglossal Nerve)
ให้ผู้รับบริการอ้าปากแลบลิ้นเข้าออกเร็วๆ ตวัดลิ้นไปมา สังเกตขนาดลักษณะของลิ้น
6. การตรวจระบบประสาทมอเตอร์ (Motor System)
ดูได้จากการประเมินภาวะสุขภาพกระดูก ข้อ กล้ามเนื้อ
7. การตรวจระบบประสาทรับรู้สึก (Sensory System)
Pain Sensation / Touch Sensation
ทดสอบความจำแนกลักษณะ
Vibration Sensation
การรับรู้ความรู้สึกสะเทือน
Traced Figure Ldentification
การรับรู้สิ่งที่เขียนบนผิวหนัง
8. การตรวจรีเฟล็กซ์
แบ่งระดับความไวได้ดังนี้
4+ ไวมาก
3+ ไว
2+ ปกติ
1+ น้อยกว่าปกติ
0 ไม่มี
แบ่งได้ 2 ชนิด
การตรวจปฏิกิริยาตอบสนองชนิดลึก
การทดสอบ Biceps reflex
ตรวจการทำงานของเส้นประสาทคู่ที่ 5
การทดสอบ Triceps reflex
ตรวจการทำงานของเส้นประสาทคู่ที่ 6 / 7
การตรวจปฏิกิริยาตอบสนองชนิดตื้น
การทดสอบปฏิกิริยาของแก้วตา
ตรวจการทำงานของเส้นประสาทคู่ที่ 5
การทดสอบปฏิกิริยาตอบสนองของผนังหน้าท้อง
ตรวจการทำงานของเส้นประสาทคู่ที่ 8 / 12
11. การตรวจการทำงานประสานกัน
การทดสอบ Finger to nose
ให้ผู้ป่วยหลับตาและกางแขนออก นำนิ้วชี้ที่สัมผัสจมูกไปสัมผัสกับปลายนิ้วชี้ข้างที่กางออกซ้ำ 2-3 ครั้ง สลับทำอีกข้าง
การทดสอบ Finger to nose to finger
ให้ผู้ป่วยลืมตาใช้ปลายนิ้วสัมผัสจมูกตนเองและนำไปสัมผัวกับนิ้วพยาบาล
การทดสอบ Heel to Knee
ให้ผู้ป่วยนอน ยกขาข้างหนึ่งขึ้น วางส้นเท้าลงบนเข่าอีกข้าง ไถส้นเท้าไปตามหน้าแข้งและหลังเท้าจนถึงปลายเท้าด้วยความเร็วพอสมควร
Romberg test
ให้ผู้ป่วยยืนหลับตา เท้าชิดกัน หงายฝ่ามือ เหยียดแขนไปข้างหน้า
10. การทดสอบ Plantar reflex
ให้ผู้ป่วยนอนหงาย ไม่เกณ้ง ใช้วัดถุปลายทู่ขูดที่ฝ่าเท้าทางด้านนอกออกมา หากมีการเหยียดนิ้วเท้า ถือว่าผิดปกติ
12. การทดสอบอื่นๆที่จำเป็น
การตรวจสอบอาการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
การทดสอบอาการคอแข็ง Stiiff neck
ปกติสามารถยกศีรษะได้โดยไม่มีอาการเจ็บปวด ถ้ามีอาการเจ็บคอหรือเกร็งกล้ามเนื้ออาจหมายถึงมีพยาธิสภาพของเยื่อหุ้มสมอง
การทดสอบอาการ Kernig
ให้ผ้ป่วยงอเข่า 90 องศา ค่อยๆจับเข่ายืดออก ถ้ายือดไม่ได้ถือว่าผิดปกติ
9. การทดสอบหารหดตัวของถุงอัณฑะ
ให้ผู้ป่วยนอนหรือนั่ง ใช้วัตถุทู่ๆ ชีดลากที่ด้านในของต้นขาในแนวเฉียงลงล่างและเข้าใน จะเห็นถุงอัณฑะด้านที่ทดสอบหดตัว
13. การตรวจทางห้องปฎิบัติการและการตรวจพิเศษ
การเจาะหลัง เพื่อวิเคราะห์ความผิดปกติของระบบประสาท
การตรวจทางรังสี Computer timography (CT) การฉายภาพทางรังสีที่ช้คอมพิวเตอร์ตัดต่อ
Magetic imaging การตรวจโดยใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า
Cerebral angiogram การฉีดสารทึบแสงเข้าทางหลอดเลือด Femoral artery ดูการอุดตันที่หลอดเลือดสมอง
Electroenphalogphy การวัดคลื่นไฟฟ้า
การซักประวัติ
- อาการสำคัญ
เช่น อาการชัก ตาพร่ามัว การสูญเสียความรู้สึก ปวดศีรษะ สูญเสียการทรงตัว สูญเสียการรับรส ความจำเสื่อม
- ประวัติการเจ็บป่วยในปัจจุบัน
- ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต
- ประวัติครอบครัว
- ประวัติทางสังคม
เช่น การดื่มแอลกอฮอลล์ การสูบบุหรี่
