Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Pharyngitis/Tonsillitis (คอหอยและต่อมทอนซิลอักเสบ) - Coggle Diagram
Pharyngitis/Tonsillitis (คอหอยและต่อมทอนซิลอักเสบ)
ความหมาย/คำจำกัดความ
ภาวะอักเสบ ณ ตำแหน่งพาลาทีน ทอนซิลและคอหอย ซึ่งเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น การแพ้ การเกิดบาดแผล บริเวณช่องปากและลำคอ การได้รับสารพิษ การเกิดเนื้อ งอก การติดเชื้อ เช่น ไวรัส แบคทีเรีย เป็นต้น
สาเหตุและปัจจัยการเกิดโรค
เกิดจากสาเหตุหลายประการ
การใช้เสียงดังมากติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน
การกระทบกระเทือนทางกายภาพ
การแพ้
การเกิดบาดแผล บริเวณช่องปากและลำคอ
การได้รับสารพิษ
การติดเชื้อไวรัสหรือการติดเชื้อ แบคทีเรีย
การรักษา/การป้องกันโรค
แนวทางการรักษาโรคคอหอยอักเสบและทอนซิลอักเสบเฉียบพลันที่เป็นสากล เช่น
the Infectious Diseases Society of America (IDSA) , the European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ESCMID)
ระบุให้แยกโรคโดยการซักประวัติ ประเมินรอยโรค และ อาการร่วม
โดยใช้เครื่องมือทำนายโอกาสการติดเชื้อ GAS
เช่น centor score ในกรณีที่ได้คะแนนประเมินไม่มากแต่ ยังคงสงสัยว่ามีการติดเชื้อ GAS ให้พิจารณาทำrapid antigen detection test (RADT) เพื่อยืนยันการติดเชื้อต่อไป
การวินิจฉัย/การตรวจร่างกาย/การประเมิน
การวินิจฉัยโรค AP และ AT ที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย แนะนำให้ประเมินโดยใช้ 2 ขั้นตอนหลัก
1) การใช้เครื่องมือทำนายโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อ group A beta-hemolytic Streptococci; GAS (clinical scoring tools) ซึ่งเป็นการประเมินจากข้อมูลของผู้ป่วยเฉพาะราย
เช่น อายุ อาการแสดง เช่น ไข้มากกว่า 38 องศาเซลเซียส ไม่ไอ มีต่อม น้ำเหลืองบริเวณหน้าคอโต และมีต่อมทอนซิลบวมโตมี หนอง
2) การตรวจทางห้องปฏิบัติการ จากการเพาะเชื้อสิ่งส่งตรวจในช่องปากและลำคอของผู้ป่วย (throat culture) ซึ่งในปัจจุบันได้มีการพัฒนาวิธีการตรวจทาง ห้องปฏิบัติการให้ใช้งานได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว มีความไวและความจำเพาะในการแยกโรคได้มากขึ้น เรียกว่า rapid antigen detection test (RADT)
อาการและอาการแสดง
หากมีสาเหตุ มาจากการติดเชื้อไวรัส
ลักษณะรอยโรค คือ คอแดง ทอนซิลบวมแดง
ส่วนมากผู้ป่วยคอหอยอักเสบและทอนซิลอักเสบเฉียบพลันมักมีอาการแสดงต่าง ๆ เช่น เจ็บคอ ไอ ระคายเคืองในลำคอ บางรายอาจมีไข้ร่วมด้วย โดยอาการจะเริ่ม จากน้อยไปหามาก
สาเหตุมาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
มีลักษณะรอยโรค คือ คอแดง ลิ้นไก่บวม แดง มีจุดหนองที่ต่อมทอนซิล ทอนซิลบวมแดง และมีฝ้าที่ลิ้นเป็นบริเวณกว้าง
พยาธิสภาพของการเกิดโรค
การเกิดโรคคอหอยอักเสบและต่อมทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส รองลงมาคือ เชื้อแบคทีเรียกลุ่ม Group A β-hemolytic Streptococcus (GAS) เชื้อไวรัสจะเพิ่มจำนวนและทำให้เกิดพยาธิสภาพที่ mucosal cells ณ คอหอยหลังโพรงจมูก ส่งผลทำให้เซลล์ ณ บริเวณ ดังกล่าวถูกทำลาย สำหรับเชื้อแบคทีเรียพบว่าสามารถผ่าน เข้าสู่ร่างกายทางการหายใจ จากนั้นจะเกิดการฟักตัวและ การติดเชื้อเกิดขึ้นภายใน 24-72 ชั่วโมง แบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอน
1) เพิ่มการสร้างโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับการติด เชื้อที่บริเวณคอหอย
2) ปลดปล่อยสาร streptococcal phospholipase A2 เข้าไปในเซลล์
เพื่อเพิ่มความสามารถ ในการยึดติดของเชื้อกับ pharyngeal epithelium
3) เพิ่ม Review article โดยใช้สารอาหารจากกระบวนการย่อยโดยเอนไซม์ ของน้ำลาย
4) สร้างโปรตีนเพื่อขัดขวางการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันโดยมีผลยับยั้ง กระบวนการ phagocytosis ของ neutrophil โดยยับยั้งหลายกระบวนการ ที่เกี่ยวข้องดังนี้
ยับยั้งกระบวนการ neutrophil chemotaxis
ยับยั้งการสร้างสาร antimicrobial peptides
การทำลาย neutrophil extracellular trap
นอกจากนี้ GAS ยัง สามารถกระตุ้นเซลล์ที่เกี่ยวข้องของระบบภูมิคุ้มกันให้หลั่ง สารสื่ออักเสบ (inflammatory cytokines) ออกมาเป็นจำนวนมาก
ส่งผลทำให้เกิดการติดเชื้อและเกิดการ อักเสบในระดับเซลล์ในที่สุด