Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ฮอร์โมน และยาต้านฮอร์โมน - Coggle Diagram
ฮอร์โมน และยาต้านฮอร์โมน
ยาเม็ดคุมกำเนิด
กลไกการทำงานของยาเม็ดคุมกำเนิด
ยับยั้งการตกไข่
ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางและฝ่อ
ทำให้เกิดมูกที่ปากมดลูก (อสุจิเข้ายาก)
Estrogen แบ่งออกเป็น 4 ประเภท
Natural estrogen
Ester และ Conjjugate ของ Estergen ที่่เกิดตามธรรมชาติ
Synthetic estrogen มีโครงสร้างเป็น steroid
Synthetic estrogen มีโครงสร้างไม่ใช่ steroid
Progesterone
19-nortestosterone 3 กลุ่ม มีผลคือทำให้ สิว หน้ามัน ขนดก มีฤทธิ์เพศชายสูง
1st Gen : Lynoestranol
2nd Gen : Levonogestrel
3rd Gen : Desogestral , Gestodene
17-hydroxyprogesterone ไม่มีอากาหน้ามัน สิว ขนดก
Cyproterone acetate , medroxyprogesterone acetate
17α-spirolactone (อนุพันธ์ของยาขับปัสสาวะ) ราคาสูง
ไม่มีอาการหน้ามัน สิว ขนดก สามารถลดการคั่งน้ำในร่างกาย เช่น Drospirenone
Estrogen+Progesterone
Monophasic : มี E+P เท่ากัน มี ADRเวียนศรีษะ เลือกออกกระปริบประปรอยเพราะฮอร์โมนสูง นิยมกัน
21 เม็ด
28 เม็ด 7 เม็ดเป็นแป้งหรือวิตามิน EX: Anna(ไม่มีขนดก หน้ามัน ) , Anamai ไม่ค่อยมี ADR
Biphasic : ฮอร์โมนที่แตกต่างกันสองระดับ ไม่ค่อยนิยม
Triphasic : ฮอร์โมนที่แตกต่างกันสามระดับ
วิธีการรับประทานยาคุมกำเนิด
การเริ่มทานยาในภาวะปกติ (ก่อนเริ่มใช้ยา ให้แน่ใจว่าไม่ตั้งครรภ์) เริ่มทานวันแรกของการมีประจำเดือน
รับประทานวันละ 1 เม็ดเวลาเดียวกันทุกวัน (ไม่ควรต่างกัน 12 ชม. ) และติดต่อกันทุกวัน
หากรับประทานหลังวันที่ 5 ใช้ควรถุงยางร่วมด้วย
ยา 21 เม็ด ให้รับประทานจนหมดแผง แล้วหยุด 7 วันแล้วจึงเริ่มแผงใหม่
ยา 28 เม็ด ให้รับประทานจนนหมดแผงแล้วแผงใหม่ได้เลย
ปัญหาที่พบระหว่างทานยาเม็ดคุมกำเนิด
คลื่นไส้ อาเจียน : มักเกืดช่อง 2-3 แผงแรก ให้เปลี่ยนเวลากินตอนเย็นหรือก่อนนอน
เลือดออกปะปริบปะปรอย : อาจจะเลือกยาคุมชนิด EE
น้ำหนักเพิ่ม
ความดันโลหิตสูง
ตกกระหน้าเป็นฝ้า
ผลข้างเคียง Estrogen
estrogen ต้อง metabolism ผ่านตับ การรับประทานนาน ๆ อาจส่งผลต่อตับได้ เช่น อาการ ตัวเหลือ ตาเหลือง
มีผลต่อ metabolism ของคาร์โบไฮเดรตและไขมัน เกิดการสะสม
มีผลต่อการควบคุมความดัน เกิดความดันโลหิตศุง
มีผลต่อการรับการแข็งตัวของเลือด ทำให้เกิดลิ่มเลือดได้ง่าย
Minipilll เหมาะกับ ?
ผู้มีประวัติ Thrombosis
สตรีหลังคลอดบุตร
สตรีเลี้ยงลูกด้วยนมมารดา
มากกว่า 35 ปี และสูบบุหรี่
ไวต่อการเกิดฝ้า ปวดศรีษะไมเรน มี TG ในเลือดสูง
โรคในระบบหัวใจและหลอดเลือด
ข้อห้ามใช้ยาคุมกำเนิด
มี Thrombophehelbitis
โรคตับ
มีเลือดออกจากช่องคลอดผิดปกติ
ตั้งครรภ์หรือสงสัยว่าตั้งครรภ์
มะเร็งเต้านม
ยาที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิด
Carbamazepine , Ethosuximide , Gresiofulyin , Rifampin , Phenobarbital , Phenytoin , Troglitazone , Metronidedazole , Tetracycline , Penicillins
ยาคุมรูปแบบอื่น ๆ
ยาฉีดคุมกำเนิด
ยาฉีดคุมที่ฮอร์โมน Progesterone อย่างเดียว
Depo-medroxyprogesterone (DMPA)
Norethisterone enanthate (NET-EN)
ยาฝังคุมกำเนิด
ฝังใต้ท้องแทน
แผ่นแปะคุมกำเนิด
แปะบริเวณสะโพกท้องน้อยต้นแขนหรือแผ่นหลังส่วนบน ข้อดีคือ ประสิทธิภาพคุมกำเนิดค่อนข้างดี ไม่ต้องกินยา ฉีด ฝัง หรือใส่ห่วงคุมฉุกเฉิน ผลข้างเคียง ระคายเคิอง ไม่สบายยตัว กลัวหลุดออก คัดตึงเต้านม
ยาเม็ดคุมฉุกเฉิน
Levonorgestrel 1.5 mg 1 เม็ด ไม่เกิน 72 ชม.
Levonorgestrel 0.75 mg 2 เม็ด กิน 1 เม็ดทันทีภายใน 72 ชั่วโมง และเม็ดที่ 2 ใน 12 ชม. ต่อมา
ไม่ควรใช้เป็นประจำ ไม่ควรใช้เกินเดือนลละ 4 เม็ด คุมได้ 85 percent ผลข้างเคียงคล้าย ยาคุมกำเนิดแบบ 21 และ 28 เม็ด แต่อันตรายกว่า
ยาเลื่อนประจำเดือน
Noretisterone รับประทานก่อนล่วงหน้า 3 วันก่อนมีประจำเดือน ครั้งละ 1 เม็ดวันละ 2 ครั้งเช้า เย็น รับประทานต่อเนื่องกันทุกวัน เมื่อหยุดยา ประจำ
เดือนจะมาภายใน 2-4 วัน และไม่ควรเลื่อนประจำเดือนเกิน 10 วัน
Hormone replacement therapy ฮอร์โมนทดแทน
Estrogen : ตัดมดลูกและรังไข่
ห้ามใช้ีก้อนที่เต้านมหรือมดลูก หรือระวังในการใช้ เคยมีผนังมดลูกผิดปกติ , ประวัติ thromboembolic dissease , โรคตับ , DM , นิ่วในถุงน้ำดี
Progesterone
Estrogen + Progesterone กรณีที่ยังไม่ได้ตัดมดลูกหรือรังไข่ :
Cyclic HRT : Premenopause , perimenopause ลดการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ป้องกันการเกิดกระดูกพรุน
ข้อเสียคือ P ไปลดผลที่ดีของ E , อาจพเกิด withdrawal bleeding
1.Cycloprogunova เว้น 7 วัน
2.Climen ทานทุกวันไม่ตกหยุดยา
3.Premelle
Femoston
Continuos Conbined HRT : post menopause ผลข้างเคียงคือเวียนหัว อาเจียน ปวดศรีษะ ปวดตึงเต้านม ปวดท้องน้อย ปวดไมเกรน มีเลือดออกกะปริบปะปรอย ควรระวังคือ ผู้ที่มีประวัติ thrombosis , เป็นเส้นเลือดขอด , เป็นโรคตับ
1.Activelle
2.Premelle
3.Angeliq
4.Livial
5.Femoston conti
เ
พศชาย ข้อห้ามการใช้ฮอร์โมนเพศชายทดแทน
เป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก , ต่อมลูกหมากโต , หัวใจล้มเหลว , มีอาการข้างเคียงที่รุนแรง
ยารักษาไทรอยด์
B-adrenergic blocker : Propanolol
1.Thioamindes : Methimazole , Propylthiouracil
2.Radioactive
Levothyroxine
ยารักษาเบาหวาน
Thiazolidinediones : Pioglitazone ผู้ป่วยโรคตับ หญิงตั้งครรภ์ ให้นมบุตร ห้ามใช้
Insulin hormomones : Regular insulin , Lente insulin , Humalin 70/30
α-glucosidase inhibitors : Acarbose Miglitol