Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การคุมกำเนิดแบบใช้ฮอร์โมน - Coggle Diagram
การคุมกำเนิดแบบใช้ฮอร์โมน
การคุมกำเนิดแบบใช้ฮอร์โมนรวม
ยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดแบบฮอร์โมนรวม
ส่วนประกอบ
ประกอบด้วยฮอร์โมนestrogen/progestiIn
ชนิด.
มี3แบบหลักๆ :แบบทั่วไปและใช้กันมากคือชนิดแผงรับประทานต่อเนื่องจนหมดแผง
1.โมโนฟาสิค:แต่ละเม้ดมีปริมาณฮอร์โมนเท่ากัน(21เม็ด.)
2.ฟาสิค,ไบฟาสิค,ไตรฟาสิค:ปริมาณฮอร์โมนเปลี่ยนที่จุดต่างๆของรอบการกินยา(21เม็ด) .
3.แบบกินต่อเนื่องทุกวัน(28เม็ด)
การออกฤทธิ์
1.ยับยั้งการตกไข่โดย
2.ลดการสร้างเมือกและเพิ่มความหนืดของเมือกที่ผนังมดลูก
3.เพิ่มการบีบตัวของมดลูก
4.เยื่อบุมดลูกไม่พร้อมรับการฝังตัวของตัวอ่อน
ผลข้างเคียง
1.คลื่นไส้อาเจียน
2.ปวดศีรษะ
3.คัดตึงเต้านม
4.น้ำหนักเพิ่ม
5.อาจมีเลือดออกกะปริบกะปรอย
วิธีรับประทาน
ชนิดแผง21เม็ด
กินวันละ1เม็ด เวลาเดียวกันทุกวัน
หมดแผงแล้วหยุดกิน7วันก่อนเริ่มแผงใหม่
หลังหยุดประมาณ1-3วันจะเริ่มมีประจำเดือน
ชนิดแผงละ28เม็ด
วันละ1เม็ด เวลาเดียวกันทุกวัน
หมดแล้วขึ้นแผงใหม่ต่อเนื่องกันไป
ช่วงรับประทานเม็ดแป้ง1-3เม็ดจะเริ่มมีประจำเดือน
ตัวยา21เม็ด +ไม่มีตัายา(เม็ดแป้ง)7เม็ด
ชนิดฮอร์โมนเท่ากันทุกเม็ด
เริ่มเม็ดแรกช่วงวันที่1-5ของรอบเดือน
วันละ1เม็ด เวลาเดียวกันทุกวัน
ข้อควรระวัง
1.คนที่มีความเสี่ยงการเกิดการอุดตันในเส้นเลือด
2.คนที่เป็นมะเร็ง/คาดว่าจะเป็นมะเร็งเต้านม
3.สตรีตั้งครรภ์
4.ผู้ป่วยโรคตับ
5.ผู้ป่วยเบาหวาน
6.ผู้ป่วยไมเกรนที่มีออร่า(เสี่ยงต่อการstroke)
แผ่นแปะคุมกำเนิด
1 แผ่นออกฤทธิ์นาน 7 วัน
วิธีใช้
1กล่องมี3แผ่น ใช้ต่อเนื่องสัปดาห์ละ1แผ่นเป็นเวลา3สัปดาห์ หยุดใช้1สัปดาห์ที่มีประจำเดือนมา แล้วจึงเริ่มกล่องใหม่
แปะบริเวณที่เหมาะสมและผิวหนังต้องสะอาดแห้ง เช่น สะโพก หน้าท้อง ต้นแขนด้านนอก หรือแผ่นหลังช่วงบน หลีกเลี่ยงบริเวณที่มีการอักเสบ บาดแผล และบริเวณหน้าอก
ผลข้างเคียงเหมือนการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
วงแหวนคุมกำเนิด
1วงออกฤทธิ์นาน21วัน
วิธีใช้
1.เริ่มใส่1-5วันแรกของรอบเดือน
2.7วันแรกของการใช้ครั้งแรกจะยังไม่ป้องกันทันที
หากจะมีเพศสัมพันธ์ต้องคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นร้วมด้วย
3.หากเคยคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นมาก่อน
เริ่มในวันที่กำหนดเริ่มยาเดิมต่อได้เลย
ข้อควรระวัง
เหมือนการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
ยาฉีดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
ลดอาการผิดปกติของรอบเดือน
ทำให้มีประจำเดือนมาทุกเดือน
วิธีฉีด
กรณีเข็มแรก : เริ่มฉีดภายใน 5 วันแรกของประจำเดือน
จากนั้นฉีดตามนัดหมาย
ข้อควรระวัง
เหมือนการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
ฮอร์โมนที่ใช้ในการคุมกำเนิด
Estrogen
กลไก
ยับยั้งการตกไข่ผ่านการยับยั้งหารหลั่งFSH
ถ้าออกฤทธิ์คู่กับprogesteroneสามารถยับยั้งGnRHได้
ชนิด
Ethinyl estradiol (EE)
Mestranol(ME)
Estradiol valerate(EV)
Progesterone
กลไก
ยับยั้งการหลั่งของLH
ทำให้ท่อน้ำเคลื่อนไหวผิดปกติ
เยื่อบุโพรงมดลูกบางตัวลง
Progestin
Unclassified
Cyproterone acetate อยู่ในกลุ่ม 17-hydroxyprogesterone
19 nortestosterone
Gen2
norgestrel
levonorgestrel
Gen3
norgestimate
desogestrel gestodene
Gen1
norethindrone acetate
lynestrenol
ethynodiol diacetate
norethynodrel
ยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดแบบฉุกเฉิน
ชนิด
ชนิดฮอร์โมนเดี่ยว
โปรเจสโตเจน ปริมาณสูงในรูป levonorgestrel
วิธ๊รับประทาน
เม็ดแรกควรทานให้เร็วที่สุด ไม่เกิน 72 ชม. หลังการมีเพศสัมพันธ์
เม็ดที่สองควรทานหลังเม็ดแรก 12 ชม.
ชนืดฮอร์โมนรวม
ยาคุมกำเนิดขนาดปกติที่มี เอสโตรเจนและโปเจสโตเจน
วิธีรับประทาน
ครั้งแรกทาน 2 เม็ด ไม่เกอน 72 ชม.
ครั้งที่สองทาน 2เม็ด หลังครั้งแรก 12 ชม.
การทำงาน
ทำให้ของเหลวในช่องคลอดเหนียวตัว ชะลอการเคลื่อนที่อสุจิ
เปลี่ยนแปลงเยื่อบุมดลูกให้ยากในการฝังตัว
รบกวนการตกไข่ โดยยับยั้งการหลั่ง lteinizing จึงยับยั้งการเจริญของถุงไข่หรือการแตกของถุงไข่
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้อาเจียน
เจ็บคัดเต้านม
ปวดหัวปวดท้อง
ใช้ยาเป็นประจำอาจทำให้เกิดความผิดปกติของรังไข่เยื่อบุโพรงมดลูก
ประสิทธิภาพ
เริ่มทานเม็ดแรกตั้งแต่48-72ชั่วโมงป้องกันได้58%
เริ่มทานเม็ดแรกภายใน24ชม.ป้องกันได้95%
เริ่มทานเม็ดแรกตั้งแต่24-48ชม.ป้องกันได้85%
ข้อควรระวัง
1.ไม่อาจยุติการตั้งครรภ์ที่เกิดขึ้นแล้ว
2.ไม่ควรใช้แทนยาคุมกำเนิดชนิดรับประทานสม่ำเสมอ
เนื่องจากประสิทธิภาพต่ำกว่า
3.หากรับประทานไปแล้วภายใน2ชั่วโมงเกิดการอาเจียน ต้องทานชุดใหม่
ควรใช้ในสถานการณ์ฉุกเฉินเท่านั้น
ถุงยางรั่ว
กินยาคุมไม่ครบ
ถูกข่มขืน
ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยว
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกไม่เหมาะแก่การฝังตัวของตัวอ่อน
ทำให้มูกที่ปากมดลูกเหนียวข้น อสุจิผ่านได้ยาก
ยับยั้งการตกไข่ได้ประมาณ 50-60%
วิธีรับประทาน
หนึ่งแผงมี 28 เม็ด ทุกเม็ดเป็นฮอร์โมน
1.เริ่มทานเม็ดแรกภายใน5วันแรกของรอบประจำเดือน
2.จากนั้นทานวันละ1เม็ด ในเวลาเดียวกันจนหมดแผง
3.ทานแผงต่อไปทันที โดยไม่ต้องเว้น แม้จะมีประจำเดือน
ข้อควรระวัง
ต้องทานตรงเวลา
กรณีที่ทานช้าไป ให้ทานเม็ดที่ลืมในทันที และงดมีเพศสัมพันธ์หรือต้องใช้ถุงยางไปก่อน
ห้ามใช้ในผู้หญิงพึ่งคลอดบุตรหรือให้นมบุตรในช่วง6สัปดาห์แรก
ข้อดี
สามารถใช้ได้ในช่วงให้นมบุตร
มีประโยชน์สำหรับผู้หญิงที่ไม่สามารถใช้ฮอร์โมน estrogen ได้ (ซึ่งจะมีอยู่ในแผ่นแปะคุมกำเนิด,วงแหวนคุมกำเนิด)
สามารถใช้ได้ทุกช่วงอายุ
ช่วยลดอาการก่อนมีประจำเดือนและลดอาการปวดประจำเดือนได้
ลดความเสี่ยงท้องนอกมดลูก
ไม่รบกวนการมีเพศสัมพันธ์
ข้อเสีย
ประจำเดือนอาจจะมาไม่ปกติ แต่อาการนี้จะหายไปหลังจากใช้ไป6เดือน
ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้
ต้องจดจำเวลาในการใช้ยาให้คงเดิมในทุกวัน
• มีแค่ฮอร์โมน progesterone/progestin เป็นส่วนประกอบเท่านั้น
• ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดจะลดลง เมื่อเทียบกับชนิดฮอร์โมนรวม
• ผลข้างเคียง : เลือดออกกะปริบกะปรอย
ภาวะสุขภาพที่ไม่ควรใช้ยา
โรคตับชนิดร้ายแรง
โรค SLE
มะเร็งทรวงอก
โรคหัวใจขาดเลือด
มีประวัติเส้นเลือดในสมองตีบ/แตก
ลิ่มเลือดอุดตันระดับลึกเฉียบพลัน