Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ฮอร์โมน และยาต้านฮอร์โมน - Coggle Diagram

- - - - การคุมกำเนิดโดยใช้ฮอร์โมน
        
        ❑ยารับประทานคุมกาเนิด (oral contraceptive pills)
        
        ❑ยารับประทานคุมกาเนิดฉุกเฉิน (emergency contraceptive pills)
        
        ❑ยาฉีด (injectable contraceptive)
        
        ❑ยาฝังใตผ้วิหนงั(subdermalimplantcontraceptive)
        
        ❑ห่วงคุมกาเนิดแบบมีฮอร์โมน (levonogestrel intrauterine system)
        
        ❑แผน่แปะคุมกาเนิด(transdermalpatch)
      - กลไกการทางานของยาเม็ดคุมกำเนิด
        
        ▪ ยับยั้งการตกไข่
        
        ▪ ทำใหเ้ยอื่บุโพรงมดลูกบางและผ่อ
        
        ▪ ทาใหเ้กิดมูกที่ปากมดลูก
        
        Estrogen แบ่งออกได้เป็น 4 ประเภท
        
        Natural estrogen
        
        ฤทธ์ิแรงจากมากไปน้อยได้ก่อน
        estradiol> estrone > estriol
        
        2.Ester และ conjugate ของ estrogen
        ที่เกิดตามธรรมชาติ
        
        เช่น estradiol valerate, polyestradiol phosphate, conjugate estroge
        
        Synthetic estrogen มีโครงสร้างเป็น steroid
        
        เช่น ethinyl estradiol (EE), mestranol
        
        Synthetic estrogen มีโครงสร้างไม่ใช่ steroid
        
        เช่น diethylstilbestrol (DES), Dienestrol
- - - - 1st Generation
        
        Norethisterone
        
        Norethisterone acetate
        
        Ethylnodiol diacetate
        
        Lynoestranol
      - 2nd Generation
        
        Noregestrel
        
        Levonogestrel
      - 3rd Generation
        
        Desogestrel
        
        Gestodene
        
        Norgestimate
  - - - Exluton®
    - - ผู้มีประวัติ thrombosis
      - สตรีหลังคลอดบุตร
      - 3.สตรีเลี้ยงลูกด้วยนมมารดา
      - 35 ปี + สูบบุหรี่
      - ไวต่อการเกิดฝ้า ปวดศีรษะไมเกรน มี TG ในเลือดสูง
      - HT หรือโรคในระบบหัวใจและหลอดเลือด
      - อาการข้างเคียงของ Minipills
        
        เลือดออกกะปริดกะปรอย
        
        ขาดระดูเป็นช่วงๆ
        
        การเกิดถุงน้พของรังไข่
        
        สิว
      - อาการที่ควรพบแพทย์ทันที
        
        ปวดท้องน้อยเฉียบพลัน
        
        เลือดออกจากช่องคลอดมาก
- - - - แบบ 21 เม็ด
        
        ให้รับประทานจนหมด
        แผง หยุด 7 วันแล้วเริ่มแผงใหม่
      - แบบ 28 เม็ด
        
        ให้รับประทานจนหมดแผง แล้วเริ่มแผงใหม่ได้เลย
    - - Biphasic มีฮอร์โมน 2 ระดับ
        
        7 เม็ดแรก EE 0.040 mg + desogestrel 25 μg
        
        15 เม็ดถัดมา EE 0.030 mg + desogestrel 125 μg
    - - Triphasicมีฮอร์โมน 3 ระดับ
        
        6เมด็แรก EE0.030μg+levonogestrel50μg
        
        5เม็ดถัดมาEE0.040μg+levonogestrel75μg
        
        10 เม็ดถัดมา EE 0.030 μg + levonogestrel 150 μg
  - - - เริ่มรับประทานวันแรกหรือระหว่างวันที่ 1-5 ของการมีประจำเดือน
  - - - Marvelon
      - Mercilon
  - - - Carbamazepine
      - Ethosuximide
      - Gresiofulvin
      - Rifampin
      - Phenobarbital
      - Phenytoin
      - Troglitazone
      - Metronidazole
      - tetracyclines
      - Penicillins
- - - - Norplant capsule 6อัน Levonorgestrel 36 mgคุมได้ 5 ปี
        ฝังใต้ท้องแขน
      - Norplant II capsule 3อัน Levonorgestrel 75 mgคุมได้ 5 ปี ฝังใต้ท้องแขน
      - Etoplant® capsule 1อัน etonogestrel60 mgคุมได้ 3 ปี ฝังใต้ท้องแขน
      - วิธีการใช้
        
        เริ่มฝัง 5-7 วันแรกของการมีประจำเดือน กรณีหลังคลอดฝังได้ 3 สัปดาห์หลังคลอด ช้ากว่านั้นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นร่วมด้วย 7 วัน
  - - - ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดค่อนข้างดี ไม่ต้องกินยา ไม่ต้องฉีด ฝัง หรือใส่ห่วงยาคุมกำเนิด
    - - ระคายเคืองบริเวณที่แปะ คัน หรือรู้สึกไม่สบายตัว กังวลว่าจะจะลอกหรอคัดตึงเต้านม
  - - - กินเม็ดที่ 1 ทันทีหรือไม่เกิน 72 ชั่วโมง และเม็ดท่ี 2 ในอีก 12 ชั่วโมงต่อมา
    - - กินเม็ดท่ี 1 ไม่เกิน 72 ชั่วโมง
  - - - ทำให้โพรงมดลูกไม่เหมาะกับการฝังตัวอ่อน)
      - -ทำให้ท่อนำไข่เกิดการเปลี่ยนแปลง
      - ยับยั้งการตกไข่
    - - N/V
      - ประจกเดือนผิดปกติ เช่น เลือดออกกะปริดกะปรอย หรือมาไม่ตรงเวลา เลื่อนไป หากประจาเดือนเลยกาหนดมา1สปั ดาห์ควรตรวจการต้งัครรภ์
      - -ไม่ควรใช้เป็นประจำ
  - - - การรับประทาน
        
        ต้องรับประทานล่วงหน้า 3 วัน ก่อนมีประจำเดือนครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง เช้าเย็น รับประทานต่อเนื่องทุกวัน เมื่อหยุดยา ประจำเดือนจะมาถ่ายใน 2-4 วัน
- - - - -การดูแลตนเองดา้นสุขภาพ
      - เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา
      - ออกกำลังกาย
    - - -การใช้ฮอร์โมนทดแทน
        
        Estrogen
        
        ตัดมดลูกและรังไข่
        
        หลักการเลือกใช้ estrogen
        
        •เลือก estrogen ที่คล้ายธรรมชาติมากกว่าสังเคราะห์
        
        • นิยมใช้เป็นยาเม็ดรับประทาน
        
        • หากมีอาการข้างเคียงจากยากิน อาขจใช้แบบเป็นยาเฉพาะที่
        
        ข้อห้ามใช้
        
        มีก้อนที่เต้านมและมดลูก
        
        Progesterone
        
        Progesterone เพียงอย่างเดียว
        
        มักใช้ในกรณีป้องกันเยื่อบุมดลูกในรายทีlสตรีสร้าง Estrogen ได้ กรณีที่สตรียังมีมดลูกอยู่ โดยใช้ร่วมกับ Estrogen
        
        Primolut-N® 5 mg/tab
        
        Provera® 2.5, 5, 10 mg/tab
        
        Duphaston® 10 mg/tab
        
        ❖ Estrogen + progesterone
        
        กรณียังไม่ได้ตัดมดลูกและรังไข่
        
        ▪ Cyclic HRT
        
        ▪ Continuous Combined HRT : post menopause
        
        การให้ Estrogen + progesterone แบบ cyclic HRT
        
        (1) Cycloprogynova® 21 tab (เว้น 7 วัน)
        
        (2) Climen® 28 tab (ทานทุกวันไม่ต้องหยุดยา)
        
        (3) Premelle ® 28 tab
        
        Conjugated estrogen 0.625 mg
        
        Conjugated estrogen 0.625 mg + MDPA 5 mg
        
        4) Femoston ® 28 tab
        
        Estradiol 1 mg (14 tab สีขาว)
        
        Estradiol 1mg + dydrogesterone 10 mg (14 tab สีเทา)
        
        การให้ Estrogen + progesterone แบบ continuous combined HRT
        
        1 แผง มี 28 เม็ด ทุกเม็ดจะมี E+P ในอัตราส่งนที่เท่ากัน นิยมใช้กรณีสตรียังมีมดลูกอยู่
        
        (1) Activelle®
        : Estradiol (1 mg) + Norethisterone acetate (0.5 mg)
        
        (2) Premelle ® 2.5, 5, lite : conjugated equine estrogen (CEE) 0.625 mg + MDPA
        2.5 mg
        
        (3) Angeliq® : 17ß-estradiol (1 mg) + Drospirenone (2 mg) low dose HRT
        
        (4) Livial ® : Tibolone (5 mg)
        
        (5) Femoston conti®
        : 17ß-estradiol (1 mg) + Dydrogesterone (5 mg)
        
        อาการข้างเคียงจาก HRT
        
        N/Vปวดศรีษะ ปวดคัดตึงเต้านม ปวดท้องน้อย ปวดไมเกรน มี
        เลือดออกกะปริดกะปรอย (breakthrough bleeding) ตัวบวม น้ำหนักตัวเพิ่ม
        
        ผู้ที่ห้ามใช้ HRT
        
        undiagnosed vaginal bleeding
        
        Pregnancy and lactation
        
        โรค้ส้นเลือดอุกตันลิ่มเลือด
        
        โรคตับ
  - - - • Propanolol
      - ข้อบ่งใช้
        
        ยังยั้งการทำงานของ ß-receptor ดการใจสั้น หัวใจเต้นเร็ว (tachycardia) สั่น (tremor)
      - Levothyroxine
        
        • เป็ น synthetic thyroid hormone (T4)
        
        • สามารถเปลี่ยนไปเป็ น T3 (~35%)
        
        ค่าครึ่งชีวิตยาว อาจให้แค่วันละครั้ง
      - Monitoring
        
        ตรวจวัดระดับฮอร์โมน TSH (thyroid stimulating Hormone ) ้องลดลง
        ระดับ T4 (steady state)
      - DI : Al(OH)3 , cholestyramine, ferrous sulfate, sucrafate