Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่3/3 พืชที่มีพิษ, น.ส.สุทธิกมล หนองเหล็ก เลขที่ 91 รหัสนักศึกษา…
บทที่3/3
พืชที่มีพิษ
ได้มีการนำมาใช้เป็นประโยชน์ด้านต่าง ๆ
เช่น
ใช้ในการล่าสัตว์
เบื่อปลา
ใช้วางยาพิษ
การใช้
ถ้าใช้ในปริมาณน้อย ๆ ก็จะเป็นยารักษาโรคได้
เช่น
เมล็ดแสลงใจ
ถ้าใช้ในปริมาณมากจะเป็นพิษ
กระตุ้นระบบประสาท
การจำแนกกลุ่มของพืชพิษ
แบ่งพืชพิษออกได้ 5 กลุ่ม ได้แก่
พืชที่มีผลต่อระบบทางเดินอาหาร
แบ่งออกได้เป็น 4 กลุ่มย่อยดังนี้
1.1 กลุ่มที่มีผลระคายเคืองต่อเยื่อบุปากและลำคอ
ออกฤทธิ์ทันที
ทำให้เกิดอาการ
พูดผิดปกติไปด้วย
เจ็บปวดบริเวณปากและคอ
ตัวอย่างพืชกลุ่มนี้ ส่วนใหญ่พบได้ในวงศ์ Araceae
เช่น
กระดาด Alocasia spp
บุก Arisaema spp.
บอนสี Caladium spp.
พืชต้นนี้มีสารก่อเกิดพิษ
คือ
แคลเซียมออกซาเลท
เอนไซม์ที่สามารถย่อยโปรตีนได้ ชื่อ dumbain
การรักษา เช่น
ล้างปาก
ทานยาลดกรดครั้งละ 2 ช้อนโต๊ะ ทุก ๆ 2 ชั่วโมง
ใช้สมุนไพรที่มีฤทธิ์เป็นกรด
เช่น น้ำมะขาม
1.2 กลุ่มที่มีผลระคายเคืองต่อเยื่อบุผนังกระเพาะอาหาร
ทำให้เยื่อบุกระเพาะอาหารอักเสบ
เมื่อกินเข้าไป จะทำให้เกิดการ
ท้องเสีย
อาเจียน
มีสารพิษที่เป็นแอลคาลอยด์ชื่อ
lycorine
crinamine
lycoramine
พบได้ในวงศ์ Amaryllidaceae
เช่น
พืชในสกุลพลับพลึง (Crinum)
Narcissus
การรักษา
ไม่ควรกระตุ้นผู้ป่วยให้อาเจียน
ควรจะล้างท้อง
ใช้ถ่าน(activated charcoal) ในการดูดพิษแอลคาลอยด์
ให้เกลือแร่
1.3 กลุ่มที่มีผลระคายเคืองต่อเยื่อบุลำไส้
พืชกลุ่มนี้ถ้ากินเข้าไป
ไม่มีอาการคันคอ
ทำให้เกิดอาการหลังทานไป 1 ชั่วโมง
ปวดท้อง
ท้องเสีย
อาเจียน
สารพิษที่พบในพืชกลุ่มนี้
ได้แก่
โปรโทอะนีโมนีน
เรซิน
ซาโปนิน
ทำให้เกิด
2 more items...
มีการดูดซึมสารพิษเข้าสู่กระแสเลือด
1 more item...
พืชที่มีซาโปนิน เช่น
5 more items...
สารอื่นๆ
การรักษา
ถ้าอาการไม่รุนแรง
ให้ทานยาเคลือบกระเพาะอาหาร
ดื่มนม
กินไข่ขาว
1.4 กลุ่มที่มีผลทำให้กระเพาะและลำไส้อักเสบอย่างช้า ๆ
แบ่งออกได้ 4 กลุ่มย่อย ดังนี้
กลุ่มที่มีสารเลคติน
เกิดพิษทั่วร่างกาย
ผู้ป่วยจะมีอาการ
อาเจียน
ปวดท้อง ท้องเดิน
อ่อนเพลีย
จุกเสียด
กระหายน้ำ ปวดศีรษะ
คลื่นไส้
อาจถ่ายเป็นเลือด
ความดันเลือดต่ำ และอัมพาต
ตัวอย่างพืชพิษได้แก่
เมล็ดของ
3 more items...
การรักษา
ทำให้คนไข้อาเจียน
รับประทานยาเคลือบกระเพาะอาหาร
ดื่มนม
กินไข่ขาว
รีบส่งผู้ป่วยไปโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุดเพื่อล้างท้อง
ให้รับประทานยาถ่าย
กลุ่มที่มีสารสเตียรอยด์แอคคาลอยด์
ได้แก่ สารโซลานีน
เกิดพิษน้อยในผู้ใหญ่
โดยทั่วไป
3 more items...
พืชในกลุ่มนี้ คือ
วงศ์มะเขือSolanaceae
กลุ่มที่มีสารออกซาเลท หรือกรดออกซาลิก
ในปริมาณน้อยจะไม่เป็นพิษ
ในปริมาณมากจะคัน
มีฤทธิ์ระคายเคืองต่อผนังกระเพาะและลำไส้
ตัวอย่างพืชพิษกลุ่มนี้
เช่น
3 more items...
กลุ่มที่มีสารโคลชิซีน
เมื่อได้รับสารเข้าไปในปริมาณมาก (ประมาณ 3 มก.)
จะแสดงอาการหลังจากนั้น 2 ชั่วโมง
1 more item...
การรักษา
ให้ยาเคลือบกระเพาะอาหาร
รีบส่งโรงพยาบาลทันทีเพื่อป้องกันการช็อค
พืชที่มีพิษต่อระบบหลอดเลือดและหัวใจ
แบ่งออกได้ 2 กลุ่ม ดังนี้
2.1 พืชที่มีสารกลุ่มคาร์ดิแอคกลัยโคไซด์
ส่วนใหญ่จะเกิดพิษกับเด็ก
ทำให้เกิดการ
ระคายเคืองต่อเยื่อบุปากและกระเพาะอาหาร
อาเจียน ท้องเดิน ปวดท้อง
ปวดศีรษะ
เป็นพืชในวงศ์ Apocynaceae
เช่น
ยี่โถ
รำเพย
บานบุรีสีเหลือง
การรักษา
พยายามทำให้อาเจียน
กินยาเม็ดถ่านเพื่อดูดซับพิษ
2.2 พืชที่มีสารไซยาโนจินิคกลัยโคไซด์
เกิดอาการ
หน้าเขียว
คลื่นไส้ อาเจียน
เดินโซเซ ควบคุมกล้ามเนื้อไม่ได้
หายใจลำบาก
กล้ามเนื้ออ่อนเปลี้ย กล้ามเนื้อกระตุก
มึนงง ไม่รู้สึกตัว
ชัก ก่อนที่จะหมดสติ
ตัวอย่างของพืชกลุ่มนี้
เช่น มันสำปะหลัง
พืชที่มีฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
การรักษา
ดื่มไข่ขาวเพื่อทำให้อาเจียน
กินยาเม็ดถ่านเพื่อดูดซับพิษ
ส่งโรงพยาบาลในทันที
แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม
3.1 กลุ่มที่มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง (CNS depressants)
พบได้ในพืชวงศ์
Solanaceae
soluble oxalate
อาจเป็นพิษต่ออวัยวะอื่น ๆ
3.2 กลุ่มที่มีฤทธิ์ทาให้ชัก (convulsants)
ตัวอย่างพืช ได้แก่
ผลเลี่ยน
หัวกลอย
เมล็ดแสลงใจ (โกศกะกลิ้ง)
3.3 กลุ่มที่มีฤทธิ์ทำให้ประสาทหลอน (hallucinogens)
ตัวอย่างพืช ได้แก่
กัญชา (ช่อดอกตัวเมียและใบ)
จันทน์เทศ (รกและเมล็ด)
ลำโพง (เมล็ดและใบ)
กลอย (หัว)
พืชที่มีผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ
ได้แก่
ลูเนียง
เมื่อกินเข้าไปจะเกิดอาการพิษภายใน 2 - 14 ชั่วโมง
เริ่มจากมีอาการ
ปวดขาหนีบ
ปวดเวลาปัสสาวะ
ปัสสาวะยาก แสบขัด
วิธีการลดพิษ
โดยการเพาะให้งอก
หั่นเป็นชิ้นบาง ๆ
ตากแดดเล็กน้อย
การรักษา
ดื่มน้ำมาก ๆ แล้วส่งโรงพยาบาลหากมีอาการรุนเเรง
พืชที่ระคายเคืองต่อผิวหนัง
สารพิษในกลุ่มนี้จะพบได้ใน
ใบ
เปลือกต้น
น้ำยาง
ลำต้น
ดอก
ผล
ขน
ละอองเกสร
พืชในกลุ่มนี้แบ่งออกได้ดังนี้
4.1 พืชที่มีหนามหรือขน และมีสารพิษ
พืชในวงศ์ Urticaceae
มีขนพิษ
ทำให้
แสบคันปวด
ผิวหนังบวมแดง
สารพิษเหล่านี้ได้แก่
histamine
acetylcholine
5-hydroxytryptamine
กรดมด
กรดน้ำส้ม
พืชเหล่านี้ได้แก่
หมามุ่ย
กะลังตังช้าง
ตำแยตัวเมีย
ตำแยช้าง
การรักษา
ต้องกำจัดขนพิษ
4.2 พืชที่มียาง
มีได้ 2 ลักษณะคือ
ยางขาว
พบได้ในวงศ์ Euphorbiaceae
โดยเฉพาะในสกุล Euphorbia
1 more item...
ยางใส
พบได้ในพืชสกุล Jatropha
ได้แก่
5 more items...
ถ้าสัมผัสอาจทำให้เกิดอาการ
แพ้
คัน
เป็นผื่นแดง
ผิวหนังบวม
อาจจะมีการติดเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราในเวลาต่อมาได้
การรักษา
สัมผัสกับน้ำยางใส
ล้างด้วยน้ำและสบู่
สัมผัสกับน้ำยางขาว
ล้างหรือเช็ดด้วยแอลกอฮอล์
ทาด้วยคาลาไมด์
ทานยาแก้แพ้
ประคบบริเวณที่มีอาการด้วยน้ำเย็นจัดประมาณครึ่งชั่วโมง
4.3 พืชที่มีเอนไซม์
ตัวอย่างเช่น
bromelain ที่พบในสับปะรด
ย่อยโปรตีนได้
เกิดการระคายเคืองผิวเล็กน้อย
4.4 พืชที่มี calcium oxalates
ได้แก่พืชวงศ์ Araceae
มีผลึกของแคลเซียมออกซาเลท
เป็นพิษก็ต่อเมื่อ
ถ้าทาน
เป็นพิษต่อระบบทางเดินอาหาร
ถ้าสัมผัส
เกิดการระคายเคือง
พืชเหล่านี้ ได้แก่
กระดาด Alocasia spp.
บุก Arisaema spp.
บอนสี Caladium spp.
บอน
เผือก Colocasia spp.
สาวน้อยประแป้ง
พลูฉีก Monstera spp.
น.ส.สุทธิกมล หนองเหล็ก เลขที่ 91
รหัสนักศึกษา 62111301094 ปี 2 รุ่นที่ 37