Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

พืชสมุนไพรบทที่3 - Coggle Diagram

- - - - ภาวะคลื่นไส้อาเจียนจากเคมีบำบัด (chemotherapy induced nausea and vomiting)
      - โรคลมชักที่รักษายาก และโรคลมชักที่ดื้อต่อยารักษา (intractableepilepsy)
      - ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง (spasticity) ในผู้ป่ วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง(multiple sclerosis)
      - ภาวะปวดประสาท (neuropathic pain)
  - - - ยาน้ำมันสน่ันไตรภพ บรรเทาอาการเจ็บปวดท้องแข็งลามไปถึงยอดอก กินอาหารไม่ได้
      - ยาอัคคินีวคณะ แก้คลื่นเหียนอาเจียน เจริญอาหาร บำรุงกำลัง
      - ยาแก้ลมขึ้นเบื้องสูง บรรเทาอาการปวดศีรษะ ตาแดง หูตาฝ้าฟาง หูอื้อ อ่อนเพลีย สวิงสวาย
      - ยาศุขไสยาศน์ช่วยให้นอนหลับ เจริญอาหาร
      - ยาไฟอาวุธ แก้ลมจุกเสียด ปวดมวนท้อง
      - ยาแก้ลมเนาวนารีวาโย แก้อาการตึงบริเวณปลายมือปลายเท้า หันหรือเอี้ยวคอไม่ได้
      - ยาแก้สัณฑฆาต กล่อนแห้ง บรรเทาอาการท้องผูก ปวดเมื่อตามร่างกาย ขับลม
      - ยาแก้นอนไม่หลับ / ยาแก้ไขผอมเหลือง แก้นอนไม่หลับ แก้ไขผอมเหลือง มีอาการตัวสั่น เสียงสั่น อ่อนเพลีย ไม่มีก าลัง
      - ยาแก้โรคจิต ลดความกังวล ความเครียด ช่วยให้นอนหลับ (โรคจิต ตามตำราแพทย์แผนไทย)
      - ยาอัมฤตโอสถ บรรเทาอาการตึงกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น มือ เท้าชา ผอมแห้งแรงน้อย จากความเสื่อมของร่างกาย
      - ยาไพสาลีบรรเทาอาการจุกเสียด แน่นเฟ้อ ขับลม ช่วยให้หลับสบาย
      - ยาอไภยสาลีช่วยขับลม บรรเทาอาการจุกเสียด แน่นเฟ้อ
      - ยาท าลายพระสุเมรุ บรรเทาอาการแข็งแกร่งของกล้ามเนื้อ แขนขาอ่อนแรง และอาการชาในผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต
      - ยาแก้ลมแก้เส้น บรรเทาอาการปวดตึงกล้ามเนื้อ ลดอาการมือเท้า ชา อ่อนกำาลัง
      - ยาทัพยาธิคุณ แก้จุกเสียดท้องแข็งเป็นเถาดาน อาการอัมพฤกษ์ เสียงแหบแห้ง ปวดเมื่อยร่างกายนอนไม่หลับ
      - ยาทาริดสีดวงทวารหนักและโรคผิวหนัง ทารักษาริดสีดวงทวารหนัก และทารักษาโรคผิวหนัง
    - - ไม่มีขนาดยาเริ่มต้นที่แน่นอนในผลิตภัณฑ์กัญชาแต่ละชนิด ขนาดยาที่เหมาะสมขึ้นกับลักษณะของผู้ป่วยแต่ละคนและปรับตามแต่ละผลิตภัณฑ์
      - ผู้ที่เริ่มต้นรักษา และได้รับผลิตภัณฑ์กัญชาเป็นครั้งแรกควรเริ่มต้นที่ขนาดต่ำมาก ๆ
    - - ผู้ที่มีประวัติแพ้ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการสกัดกัญชา ซึ่งอาจเกิดจากส่วนประกอบอื่น ๆ และ/ หรือสารที่เป็นตัวทำาละลาย (solvent) ที่ใช้ในการสกัด
      - ผู้ที่มีอาการรุนแรงของ unstable cardio-pulmonary disease (angina, peripheral vascular disease,cerebrovascular disease และ arrhythmia) หรือมีปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ
      - ผู้ที่เป็นโรคจิตมาก่อน หรือมีอาการของโรคอารมณ์แปรปรวน (concurrent active mood disorder) หรือโรควิตกกังวล (anxietydisorder)
      - หลีกเลี่ยงการใช้ในสตรีมีครรภ์ สตรีที่ให้นมบุตร รวมถึงสตรีวัยเจริญพันธุ์ที่ไม่ได้คุมกำเนิด หรือสตรีที่วางแผนจะตั้งครรภ
    - - การสั่งใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาที่มี THC เป็นส่วนประกอบในผู้ป่วยที่มีอายุต่ำกว่า 25 ปี เนื่องจากผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นส่งผลต่อสมองที่กำลังพัฒนา
      - ผู้ที่เป็นโรคตับ
      - ผู้ป่วยที่ติดสารเสพติดรวมถึงนิโคติน หรือเป็นผู้ดื่มสุราอย่างหนัก
      - ผู้ใช้ยาอื่น ๆ โดยเฉพาะยากลุ่ม opioids และยากล่อมประสาท อาทิ benzodiazepines
      - ผู้ป่วยเด็กและผู้ป่วยสูงอายุ
- - - - วัดการแพร่กระจายของสิว
      - ค่าเฉลี่ยรอยสิวทั้งหมดลดลง 58.33%
      - ค่าดัชนีรุนแรงทั้งหมดลดลง 39.02%
      - โลชั้น 2% ทาวันละ2ครั้ง6สัปดาห์
    - - ลดรอยของสิวที่ลดลงสัปดาห์ที่ 2 3และ8
      - มีแนวโน้มให้ผลการรักษาสิวเล็กน้อยถึงปานกลาง
    - - เจลสสารสกัดเอทานอล 1% w/w
      - ประสิทธิภาพถูกทำลายเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น
  - - - ยาเบญจโลกวิเชียรเป็นตำรับยำแผนโบรำณของไทยที่มีการใช้กันมานานแล้วโดยมีสรรพคุณในการใช้แก้ไข้ กระทุ้งพิษ หรือถอนพิษต่าง ๆได้แก่ คนท่า ย่านาง เท้ำยายม่อม มะเดื่ออุทุมพร ชิงชี่
      - ต้านเชื้อ P.acnes S.epidermidis S.aureus
      - ลดการอักเสบของสิวชนิดหัวแดงหรือเป็นหนอง ไม่มีผลข้างเคียงรุนแรง
    - - กลุ่มทดลอง อาการบวมแดงของสิวลดลงหลังใช้ 15 วัน
      - กลุ่มที่ได้รับยา erythromycin 30 วัน
      - โลชั่นวุ้นว่างหางจระเข้และน้ำมันกะเพรา(2%v/v)
        
        ลดอาการอักเสบของสิว
        
        สูตรที่มีวุ้นว่านมากว่า 50% บรรเทาอาการอักเสบได้ดี
        
        มีประสิทธิภาพรักษาสิวอักเสบมากกว่าวุ้นว่านหางจระเข้อย่างเดียว
    - - ทาหน้าบริเวณที่มีสิว 2 ครั้ง 6 สัปดาห์
      - ลดการอักเสบของสิวแต่ไม่มีผลต่อสิวอุดตันที่ไม่อักเสบ
  - - - สมอ arjuna,แตงกวา,สมอไทย,วุ้นว่านหางจระเข้
    - - ขมิ้น,ขิง,ขา,ชา,บัวบก,บัวหลวง,ดาวเรือง,ใบฝรั่ง,ทับทิม,ถั่วเหลือง,สมอไทย
    - - กะเม็ง,ขมิ้นขัน,ชะเอม,มะขามป้อม,โหระพา
    - - ชา,มะขามป้อม,ถั่วเหลือง,ทับทิม
    - - ป้องกัน/ลดริ้วรอย
      - กระตุ้นการสร้างคอลลาเจน
      - เพิ่มความชุ่มชื้น/ลดภาวะหน้าแห้ง
      - ยับยั้งการสร้างเม็ดสี
    - - ลดเลือนริ้วรอย
      - ช่วยให้ผิวยืดหยุ่นและกระชับ
    - - ลดเลือนริ้วรอย
      - ฤทธิ์กระตุ้นการสร้างคอลลาเจน
    - - เพิ่มความชุ้มชื้นให้ผิว
      - ลดรอยเหี่ยวย่นและลดจุดด่างดำ
  - - - ขมิ้นชัน,ข้าว,งา,ชาเขียว,แตงกวา,บัวบก,ไพล,องุ่น,หม่อน,ว่านหางจระเข้,มังคุพ,มะพร้าว,มะขามป้อม,มะกรูด,มะขาม
  - - - ยับยั้งเชื้อราโดยสาร rhinacanthin-c มีฤทธิ์แรงที่สุด
  - - - มีสารพวก genistein
      - ทำให้มีการสร้าง collagen
      - ยับยั้งเอนไซม์ที่ทำลายเซลล์ผิวหนัง
    - - ประกอบด้วยสสาร lycopene ซึ่งเป็น antioxidant
      - เพิ่มการสร้าง collagen
      - ช่วยป้องกัน UV
    - - กรดโอเมก้าช่วยสร้างคอลลาเจน
      - ถั่วเมล็ดช่วยสร้างสาร hyaluronic acid
- - - - ชนิดผงและเม็ดผู้ใหญ่ทานครั้งละ 1 กรัมละลาย น้ำกระสายยาทุก 3-5 ชั่วโมงเมื่อมีอาการ
      - ชนิดผงและเม็ดอายุ 6-12 เดือนรับประทานอาหารครั้งละ300-400มิลลิกรัม
      - ชนิดผงและเม็ด6-12 ปีรับประทานครั้งละ800มิลลิกรัม-1กรัม ละลายน้ำกระสายยาทุก3-5ชั่วโมงเมื่อมีอาการ
      - ชนิดผงและเม็ดอายุ 1-5 ขวบรับประทานครั้งละ500-700มิลลิกรัม
      - ชนิดผงและเม็ดเด็กอายุ 3-5 เดือนรับประทานครั้งละ20มิลลิกรัม
      - น้ำกระสายที่ใช้ ใช้น้ำเปลือกลูกทับทิมหรือเปลือกแคต้มแทรกกับน้ำปูนใสเป็นน้ำกระสายยาสำหรับเด็กเล็กให้บดผสมกับน้ำกระสายยาใช้รับประทานหรือกวาดก็ได้
      - ใช้ได้ไม่เกินวันละ 1 วันหากอาการไ่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์
    - - ชนิดผงผู้ใญ่ควรรับประทานครั้งละ 1 กรัม
        ละลายน้ำกระสายยาวันละ 3 ครั้ง
        ก่อนอาหารเมื่อมีอาการ
      - ชนิดผงเด็กอายุ 6-12 ปีรับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม
        ละลายน้ำกระสายยา วันละ3ครั้ง ก่อนอาหารเมื่อมีอาการ
      - น้ำกระสายยาที่ใช้กรณีบรรเทาอาการอุจจาระธาตุพิการ ท้องเสียชนิดที่ไม่เกิดจากการติดเชื้อใช้เปลือกแคหรือเปลือกสะเดาหรือเปลือกลูกทับทิมต้มแทรกกับน้ำปูนใสเป็นน้ำกระสาย
      - ห้้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์และผู้มีไข้
    - - รับประทานครั้งละ 500มิลลิกรัม - 2กรัม วันละ4ครั้ง
        หลังอาหารและก่อนนอน
      - ห้ามใช้กับผู้ที่มีอาการแพ้ฟ้าทะลายโจรและห้ามมใช้ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตรเนื่องจากอาจทำให้เกิดทารกผิดรูปได้
    - - ไม่ควรใช้ในคนที่ท้องผูก
      - ทานติดต่อกันนานๆอาจทำให้ท้องอืด
- - - - ควรใช้ผลมะเกลือสดสีเขียวเพราะผลแก่สีดำจะมีพิษ
      - เมื่อนำผลสดมาคั้นน้ำแล้วให้รับประทานโดยทันที
      - ห้ามปั่นกับน้ำปูนในเพราะจะทำให้สารสำคัญสลายได้
      - อย่าใช้มะเกลือมากเกินไปเพราะอาจมีอาการผิดปกติเกิดขึ้นกับร่างกาย
    - - คลื่นไส้ อาเจียน
      - ท้องเสีย
      - วิงเวียน
      - ปวดท้อง ปวดศีรษะ
      - หากมีอาการตามัวให้รีบพบแพทย์ทันที
- - - - 1.1 กลุ่มที่มีผลระคายเคืองต่อเยื่อบุปากและลำคอพืชเหล่านี้มักจะมีผลึกของแคลเซียมออกซาเลทอยู่ภายในเซลล์ในสภาพเป็นกลุ่มที่เรียกว่า raphidesซึ่งเมื่อถูกน้ำผลึกนี้จะแตกออกทำให้ปวดแสบปวดร้อนภายใปาก
      - 1.2 กลุ่มที่มีผลระคายเคืองต่อเยื่อบุผนังกระเพาะอาหารพืชพวกนี้เมื่อกินเข้าไป จะทำให้เกิดการอาเจียนและท้องเสียเล็กน้อย เพราะว่าพืชเหล่านี้มีสารพิษที่เป็นแอลคาลอยด์ชื่อ lycorine, crinamine, lycoramine ซึ่งมีผลไปกระตุ้นศูนย์การอาเจียนที่สมองทำให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน และท้องเสีย
      - 1.3 กลุ่มที่มีผลระคายเคืองต่อเยื่อบุลำไส้ชกลุ่มนี้ถ้ากินเข้าไป จะไม่มีอาการคันคอ แต่จะท าให้เกิดอาการปวดท้อง อาเจียน ท้องเสีย หลังจาก
        รับประทานเข้าไปภายใน 1 ชั่วโมง สารพิษที่พบในพืชกลุ่มนี้ได้แก่
        โปรโทอะนีโมนีน เรซิน ซาโปนิน และสารอื่น ๆ
      - 1.4 กลุ่มที่มีผลท าให้กระเพาะและลำพืชพิษกลุ่มนี้เมื่อรับประทานเข้าไประยะเวลาหนึ่งจึงจะท าให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดิน
        อาหาร พืชบางชนิดอาจใช้เวลา 1 - 2 ชั่วโมงไส้อักเสบอย่างช้า ๆ พืชพิษกลุ่มนี้แบ่งออกได้ 4 กลุ่มย่อย
        
        กลุ่มที่มีสารเลคติน
        
        กลุ่มที่มีสารสเตียรอยด์แอคคาลอยด
        
        กลุ่มที่มีสารออกซาเลท หรือกรดออกซาลิก
        
        กลุ่มที่มีสารโคลชิซีน
    - - 2.1 พืชที่มีสารกลุ่มคาร์ดิแอคกลัยโคไซด์พืชกลุ่มนี้จะมีพิษเมื่อรับประทานเกินขนาด ส่วนใหญ่จะเกิดพิษกับเด็กเนื่องจากการรับประทานผลหรือดอกของพืชพิษเหล่านี้ ซึ่งมักจะมีสีสวย จะท าให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุปากและกระเพาะอาหารเกิดอาการอาเจียน ท้องเดิน ปวดศีรษะ และปวดท้อง หลังจากสารพิษถูกดูดซึมเข้าเส้นเลือดจะไปกระตุ้น
        หัวใจ ทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นและเต้นผิดปกติ อาการดังกล่าวอาจอยู่ได้นานถึง 2 - 3 อาทิตย์
      - 2.2 พืชที่มีสารไซยาโนจินิคกลัยโคไซด์พืชที่มีสารไซยาโนจินิคกลัยโคไซด์ เมื่อรับประทานเข้าไปจะถูกเอนไซม์ Hydrolyses ได้สารไซยาไนด์
        (cyanide) ซึ่งสารนี้จะเข้าไปแทนที่ออกซิเจนในเลือดท าให้ร่างกายขาดออกซิเจน เกิดอาการหน้าเขียวคลื่นไส้ อาเจียน เดินโซเซ ควบคุมกล้ามเนื้อไม่ได้หายใจล าบาก กล้ามเนื้ออ่อนเปลี้ย กล้ามเนื้อกระตุก มึน งง ไม่รู้สึกตัว ชัก ก่อนที่จะหมดสติ
    - - 3.1 กล่มุ ท่ีมีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง (CNS depressants) พ
      - 3.2 กล่มุที่มีฤทธิ์ทำให้ชัด (convulsants)
      - 3.3 กลุ่มที่มีฤทธิ์ทำใหประสาทหลอน (hallucinogens)
    - - 4.1 พืชที่มีหนามหรือขน และมีสารพิษ พืชในวงศ์ Urticaceae มีขนพิษ ซึ่งภายในขนจะมี protoplasmเวลาที่ผิวหนังสัมผัสกับพืชเหล่านี้ ปลายยอดของขนจะแตกออกและฉีดสารพิษออกมา ทำให้ผิวหนังบวม
        แดง แสบคัน และปวด
      - 4.2 พืชที่มียาง ยางที่เป็นพิษมีได้ 2 ลักษณะคือ ยางขาวและยางใส
- - - - อันตรกิริยาทางด้านพลศาสตร์ (Pharmacodynamic interactions)คือปฏิกิริยาที่มีผลเปลี่ยนแปลงฤทธิ์ของยาทั้งทางด้านชีวเคมีและสรีรวิทยา แต่ไม่มีผลต่อระดับความเข้มข้นของยาในร่างกาย ทั้งนี้อาจแบ่งอันตรกิริยาประเภทนี้ออกเป็น 2 ประเภท คือ การออกฤทธิ์ต้านกันAntagonist interactions) และการออกฤทธิ์เสริมกัน (Additive or Synergistic interactions)
        
        การออกฤทธิ์เสริมกัน (Synergistic) เช่นยารักษาเบาหวานซึ่งมีฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด หรืออินซูลิน (insulin) หากรับประทานร่วมกับสมุนไพรและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีผลลดระดับน้ำตาลในเลือด
        
        การออกฤทธิ์ต้านกัน (Antagonist) เช่นผู้ป่วยที่รับประทานยาวาร์ฟาริน จะต้องระมัดระวังการรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มี Vitamin K สูง ซึ่ง Vitamin K เปลี่นตัวกลางที่เกี่ยวข้องกับการแข็งตัวของเลือดและกลไกการออกฤทธิ์ของยาวาร์ฟารินส่งผลต้านการทำงานของยาวาร์ฟารินได
      - อันตรกิริยาทางด้านเภสัชจลศาสตร์ (Pharmacokinetic interactions)คือปฏิกิริยาที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงระดับยาในร่างกายไปจากปกติ ทั้งในเลือด เนื้อเยื่อ หรือตำแหน่งที่ยาออกฤทธิ์ โดยอันตรกิริยาสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกขั้นตอนของกระบวนการทางเภสัชจลนศาสตร์ตั้งแต่เริ่มบริหารยาเข้าสู่ร่างกายจนถึงกระบวนการกำจัดออก โดยสามารถแบ่งเปลี่ยนกระบวนการต่าง ๆ ดังนี้
        
        การดูดซึมยา (Absorption)เปลี่ยนกระบวนการดูดซึมผ่านของยาเข้ากระแสเลือด โดยกระบวนการนี้สมุนไพรและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสามารถเกิดอันตรกิริยาต่อยาได้ ซึ่งจะส่งผลต่อปัจจัยต่าง ๆ ที่รบกวนกระบวนการดูดซึมได้ เช่น
        
        เพิ่มการดูดซึม ยาที่สามารถละลายในไขมันได้ดี Cilostazol, Ketoconazole, Griseofulvin,Isotretinoin, Theophylline SR จะถูกดูดซึมได้ดีขึ้นเมื่อรับประทานร่วมกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่อยู่ในรูปไขมัน
        
        ลดการดูดซึม ยาบางชนิดเช่น Lithium, Digoxin อาจถูกรบกวนการดูดซึมยาเข้าสู่กระแสเลือดได้หากรับประทานร่วมกับสมุนไพรหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารประเภทกากใยสูง
        
        เกิดสารประกอบที่ซับซ้อน (complex) ยาบางชนิดอาจเกิดการจับกับสมุนไพรหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในระหว่างการบริหารยา ส่งผลให้เกิดเปลี่ยนสารประกอบที่ซับซ้อน (complex) ทำให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมสารประกอบนั้นได้
        
        เพิ่มการเคลื่อนที่ผ่านทางเดินอาหาร (Increase GI mobility) สมุนไพรที่ออกฤทธิ์เปลี่ยนยาระบายมีผลเพิ่มการบีบตัวของลำไสดังนั้นเมื่อรับประทานร่วมกับยาจะทำให้ยาอยู่ในทางเดินอาหารได้สั้นกว่าปกติ ส่งผลให้
        การดูดซึมยาในทางเดินอาหารลดลงได้
        
        เปลี่ยนแปลงระดับ pH
        
        การกระจายยา (Distribution)เปลี่ยนกระบวนการกระจายยาไปยังส่วนต่างๆของร่างกายหลังจากยาเข้าสู่กระแสเลือด ซึ่งจะเกี่ยวข้องกับการไหลเวียนของเลือดและการกระจายยาไปสู่เป้าหมายการออกฤทธิ์นี้อันตรกิริยาจะขึ้นกับปัจจัยต่าง ๆเช่น
        
        การจับตัวของยา (drug binding; protein binding) ยาที่มีค่า protein binding ที่สูงเมื่อถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดยาจะเข้าจับกับโปรตีน
        (อัลบูมิน) ได้ดี ส่งผลให้ยาอยู่ในร่างกายได้นาน แล้วจึง
        ค่อย ๆ ปลดปล่อยตัวยาอิสระ (Free drug) ออกมา
        
        การกระจายตัวยาจากเลือดผ่านเนื้อเยื่อ (Permeability across barrier; P-glycoprotein) Pglycoprotein (P-gp) เป็นโปรตีนในร่างกายที่ฝังตัวอยู่บนพื้นผิวของเซลล์ทางเดินอาหารและเนื้อเยื่อต่าง ๆของร่างกาย ทำหน้าที่ในการป้องกันอันตรายหรือขับ (efflux pump) ยา สารพิษ หรือสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาสู่เซลล์ในร่างกาย
        
        การเปลี่ยนแปลงยา (Metabolism)คือกระบวนการทางชีวเคมีของร่างกายในการเปลี่ยนแปลงโมเลกุลของยา โดยอาศัยเอนไซม์ในการเปลี่ยนแปลงยา ก่อนจะผ่านกระบวนการขับออกจากร่างกาย โดยส่วนใหญ่กระบวนการนี้จะเกิดขึ้นที่ตับ โดยเอนไซม์หลักที่มักจะเปลี่ยนที่รู้จักในการเกิดอันตรกิริยาของยาคือ Cytochrome P450
        
        Cytochrome P450 (CYP450) เป็นนระบบของเอนไซม์สำคัญ
        ของร่างกายที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการเปลี่ยนแปลงยาที่เปลี่ยนซับสเตรต (substrate) เป็นจำนวนมาก โดยพบว่ายารวมถึงสมุนไพรและผลิตภัณฑ์เสริมหรือยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ (enzymatic
        inhibition) ซึ่งจะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลง (metabolism) ยาที่เป็นซับสเรตได้อาหารหลายชนิดมีผลกระตุ้น (enzymatic induction)
        
        การขับยาออกจากร่างกาย (Excretion) คือกระบวนการกำจัดยาออกจากร่างกายผ่านช่องทางต่าง ๆ ซึ่งยาส่วนใหญ่จะถูกขับออกทางไตในรูป
        ของสารที่สามารถละลายน้ำได้ ดังนั้นหากสมุนไพรหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารมีผลรบกวนกระบวนการขับยาออกจากร่างกายก็จะทำให้
        เกิดอันตรกิริยากับยาได้
        
        เช่นการเปลี่ยนแปลง pH ของปัสสาวะซึ่งจะมีผล
        เปลี่ยนแปลงการดูดกลับของยาเข้าสู่ร่างกาย
        หรือส่งผลต่อการทำงานของไต
        
        ตัวอย่างสมุนไพรที่มีรายงานการเกิดอันตรกิริยากับยาผ่านกลไกของการขับยาออกจากร่างกาย เช่น6ผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่ม K-sparing diuretic เช่น Spironolactoneเมื่อรับประทานร่วมกับยาสมุนไพร
        ในกลุ่มยาขับปัสสาวจะมีผลทำให้ระดับของโพแทสเซียมในร่างกาย
        เพิ่มสูงขึ้น และอาจก่อให้เกิดพิษได้เมื่อมีการใช้ร่วมกัน
- - - - ใบเตยหอม ให้สีเขียว
      - การเตรียม: หั่นขวางใบให้เป็นฝอย โขลกพอแหลก เติมน้ำเล็กน้อยแล้วคันกรองด้วยผ้าขาวบาง
      - อาหารที่ใช้:ขนมชัน ซ่าหริ่ม ขนมเปียกปูน ฯลฯ
    - - กระเจี๊ยบแดง ให้สีแดง
      - การเตรียม: ใช้ส่วนกลีบเลี้ยงที่หุ้มฝัก แกะฝักทิ้ง แล้วต้มให้เดือด
      - อาหารที่ใช้: น้ำกระเจี๊ยบ ฯลฯ
      - ฝาง ให้สีชมพูอ่อน
      - ข้าวแดง ให้สีแดงคล้ำ
      - อาหารที่ใช้: น้ำยาอุทัย ขนมชั น ขนมขี้หนู ข้าวเหนียวแก้ว ฯลฯ
      - การเตรียม: ใช้ส่วนที่เป็นแก่น ต้มกับน้ำ
      - อาหารที่ใช้: หมูแดง เต้าหู้ยี้ ปลาจ่อม ขนมต่าง ๆ ฯลฯ
      - การเตรียม: น้ำเมล็ดข้าวมาบดละเอียด
      - หัวบีทรูท ให้สีแดงทับทิม
      - การเตรียม: ล้างให้สะอาดแล้วปอกเปลือก ฝานเป็นแว่นบาง ๆ สับหรือโขลกให้ละเอียด ตักใส่ผ้าขาวบางคั้นเอาแต่น้ำ
      - อาหารที่ใช้:ขนมบัวลอย ขนมชั ้น ซ่าหริ่ม มะพร้าวแก้ว หรืออาหารที่ท าให้สุกด้วยการนึ่ง กวน หรือต้ม ฯลฯ
    - - โกโก้ให้สีน้ำตาล
        
        การเตรียม: น าเมล็ดโกโก้มาคั่ว เอาเปลือกหุ้มเมล็ดออก บดละเอียด บีบนน้ำมันออก เนื้อโกโก้จะเกาะกันเป็นแท่ง ๆนำมาบดให้แตกเป็นผงอีกครังใส่รวมกับแป้ง หรือใช้โกโก้ผงที่ชงเครื่องดื่มน้ำมาผสมกับแป้งทำขนม
        
        อาหารที่ใช้:ขนมเค้ก คุกกี ้ ขนมสัมปันนี ฯลฯ
    - - ดอกกรรณิกา ให้สีเหลืองทอง
      - การเตรียม: เด็ดเอาแต่เฉพาะหลอดดอก ใส่ผ้าขาวบาง หยดน้ำใส่นิดหน่อย แล้วคั้นเอาแต่น้ำ
      - อาหารที่ใช้:อาหารที่ต้องการสีเหลืองทอง เช่น มะพร้าวแก้ว ขนมเรไร วุ้น ฯลฯ
      - ขมิ้น ให้สีเหลือง
      - การเตรียม: ปอกเปลือกออกให้หมด โขลกให้ละเอียด เติมน้ำนิดหน่อย เทใส่ผ้าขาวบาง คั้นเอาแต่น้ำ
      - อาหารที่ใช้:ข้าวเหนียวมูน ขนมเบื ้อง ข้าวหมก แกงกะหรี่ แกงเหลือง ฯลฯ
      - ดอกคำฝอย ให้สีเหลืองส้ม
      - การเตรียม: แกะเอาแต่กลีบดอก ตากให้แห้ง เมื่อเวลาจะใช้ใส่น้ำพอท่วม แล้วต้มให้เดือด นานประมาณ 5นาที กรองเอากากทิ้ง ใช้แต่น้ำ
      - อาหารที่ใช้:อาหารที่ต้องการสีเหลือง เช่น ขนมน ้าดอกไม้ มะพร้าวแก้ว ขนมถ้วยฟู ฯลฯ
    - - ส้มเขียวหวาน ให้สีเหลืองส้ม
      - การเตรียม: ล้างส้มให้สะอาด ผ่าครึ่งซีก คั้นเอาแต่น้ำ
      - อาหารที่ใช้:ขนมเค้ก ขนมปัง ซอสส้ม ฯลฯ
      - แครอท ให้สีส้ม
      - การเตรียม: ล้างแครอทให้สะอาด ใส่ลงในเครื่องปั่น ปั่นจนละเอียด กรองด้วยผ้าขาวบาง คั้นเอาเฉพาะน้ำ
    - - ดอกอัญชัน ให้สีน้ำเงิน หรือสีม่วงถ้าเติมน้ำมะนาว
      - การเตรียม: เด็ดส่วนโคนที่เป็นสีเขียวออก ใช้เฉพาะส่วนสีน้ำเงิน ใส่ถ้วย เติมน้ำนิดหน่อย แล้วบีบให้ช้ำ เทใส่ผ้าขาวบาง คั้นเอาแต่น้ำ
      - อาหารที่ใช้:ช่อม่วง ขนมชั น ซ่าหริ่ม ขนมน้ำดอกไม้ ขนมเค้ก ขนมเรไร ข้าวมันกะทิสีดอกอัญชัน บัวลอย
    - - ถั่วดำ ให้สีดำ
      - การเตรียม: นำถั่วดำมาต้มจนได้น้ำสีดำอกมา กรองเอากากออก