Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Pojęcie wolności w Fauście J.W. Goethego - Coggle Diagram
Pojęcie wolności w
Fauście
J.W. Goethego
Pojęcie wolności
Z biegiem lat straciło klarowność
Jedno z najważniejszych aspektów człowieczeństwa
Minęły czasy rozumienia go jako nieograniczonej, namacalnej swobody fizycznej
Konieczność wyodrębnienia i konkretyzacji poszczególnych jej obszarów
wolność słowa
wolność wyboru
wolność wyznania
Kontrowersyjność jej istoty
płynne granice rozumienia
mnogość istniejących definicji
Błędna interpretacja
Wykształcenie się totalitaryzmu
Dyktatura jednostki opierająca się na elitarności i nieomylności jednej postaci
Zagrożenie odrodzenia ideologi opartej na doktrynach nazistowskich lub bolszewickich
Herbert Spencer "Każdy człowiek dysponuje wolnością czynienia, co tylko chce, pod warunkiem, że nie narusza równej wolności innego człowieka"
Pojęcie wolności jednostki
Zależne od wielu czynników występujących w życiu człowieka
Nie zawsze wiąże się z przymusem czy posłuszeństwem wobec zwierzchniej władzy lub siły wyższej
Pragnienie wolności
Zawsze będzie dotyczyć sfery życia, w której jednostka czuje się ograniczona lub niesprawiedliwie potraktowana
Isaiah Berlin
"Dwie koncepcje wolności"
Człowiek może uważać się za ofiarę zniewolenia wyłącznie w przypadku uniemożliwienia mu spełnienia jego pragnień przez innych ludzi
Dramat doktora Fausta
Postać Fausta
Jedna z najbarwniejszych i najczęściej mitologizowanych postaci XIX wieku
Próba przedstawienia
Johann Spiess "Księga Fausta"
Christopher Marlowe "Tragiczna historia Doktora Fausta"
J. W. Goethe "Faust"
Złożoność jego osobowości
Obiekt dyskusji istot mistycznych
Przedmiot zakładu między Bogiem a diabłem
Dzieło o charakterze moralizatorskim
Zmodyfikowane zakończenie
Zbawienie bohatera zamiast jego wiecznego potęcienia
Mistrzowskie skonstruowanie głównej postaci
Mężczyzna pożądający prawdziwej miłości
Mistyczny alchemik
Władca, którego starania o stworzenie wolnego społeczeństwa prowadzą do cierpienia jednostek
Osoba rozczarowana jałowością zdobytej wiedzy naukowej
Prolog w niebie
Pierwszy element, stawiający pod znakiem zapytania wolność Fausta
Spłycenie zamysłu autora
Traktowanie postaci doktora jako "zabawki" sił wyższych
Kluczowe słowa Pana
"Człowiek za bardzo skłonny odpoczywać, Gnuśność w nim łatwo cny popęd ucisza, Dlatego rad mu daję towarzysza,
Który go drażniąc, zmusza oddziaływać"
Mefisofeles ma być jedynie bodźcem motywującym uczonego do poszukiwania przeznaczonej mu drogi
Wyrażenie zgody na poddanie Fausta kuszeniom
Pragnienie Stwórcy "wywiezienia go na światło"
Wątpliwości dręczące doktora
Reprezentant całej ludzkości, rozdartej między tym, co właściwe, a tym, co kuszące
Relacja bohatera z bogiem
Relacja dziecko - ojciec
Isaiah Berlin
"Dzieci, choć poddane przymusowi, nie są niewolnikami, ponieważ są posłuszne rozkazom dawanym w ich własnym interesie"
Doktor nie zdaje sobie sprawy z ingerencji Stwórcy
Poddaje się jego próbie, a raczej "metodom wychowawczym"
Decyduje się na zawarcie umowy z Mefistofelesem
"Powody tego, co ja robię dziś, ty zrozumiesz dopiero jutro"
Punkt sporny
Pytanie czego tak naprawdę chce Faust
Utożsamiany jest z pojęciem "pragnienia władzy"
Jednak "człowiek faustyczny" określa kogoś, kto za wszelką cenę łaknie zgłębić ludzie granice poznania świata
Faust jest przykładem poszukiwania wolności nowożytnych
Doktor określa swoje stanowisko co do pogoni za wiedzą dostępną człowiekowi
"I widzę jawnie, że nie dla nas wiedza, że próżno się o nie marzy"
Fantazjuje na temat pozaziemskiego poznania świata
Słowa uczonego można interpretować na dwa sposoby
Pragnie on doświadczyć granicy ludzkiego poznania, co może być identyfikowane z pragnieniem wytyczenia granic rozumu
Wyrzeka się dążenia do wiedzy, uznają ją za jałową
Marcin Król
Prawda jest przedmiotem dociekań
Suwerenność ludzka jest narzędziem dotarcia do wiedzy, która pozwala człowiekowi na poznanie prawdy
Faust w pierwszej części lektury
Człowiek rozdarty - wewnętrzna walka
Dobrze sytuowany członek społeczeństwa
Podziwiany przez prosty lud
Nie czuje się wart otrzymanych pochwał
Daje dowód chęci respektowania wolności innych
Faust popisuje pakt z Mafistofelesem
Dąży do tzw. przyjemności wyższej
John Stuart Mill, charakteryzuje to jako przyjemność mającą charakter duchowy, moralny, estetyczny
"Nie mogę sobie nawet wyobrazić
Prawdy co by się do gruntu dociekła;
Nie mogę sobie w zbliżeniu wystawić
Środka, którym bym ludzi mógł poprawić"
Małgorzata
Nastoletnia dziewczyna
Obiekt pożądania Doktora
Odzwierciedlenie największych pragnień uczonego, jest jednocześnie jego całkowitym przeciwieństwem
Prostolinijna i pobożna
Jedyna osoba zdolna bronić jej czci zostaje usunięta z drogi przez Mefistofelesa - śmierć brata
Faust
Wciela się w rolę kusiciela
Oczarowuje dziewczynę
Doprowadza do upadku jej idyllicznego świata
Finalnie doprowadza do śmierci jej rodziny, jej nowonarodzonego dziecka i jej samej
Romans z dziewczyną
Naruszenie jej cnoty
Naruszenie jej zdrowia psychicznego
Doprowadzenie bezpośrednio do śmieci jej najbliższych
Eritis sicut Deus
O roli Mafistofelesa w dramacie
Zasady jakimi kieruje się demon
T. Hobbs
Mechanizm przymusu wobec prawa nie polega na strachu przed konsekwencjami odmowy kierowania się jego nakazami, ale na takim pokierowaniu rozumowaniem jednostki, by ostatecznie porzuciła ona chęć jego nieprzestrzegania
Zobowiązuje się do stałego towarzyszenia uczonemu
Podsuwa ofierze kolejne drogi zaspokojenia niegasnącego pragnienia doznań
Staje się symbolem złego pojęcia wolności
Pytanie kim jest
"Jam częścią tej siły,
Która zawsze na złe godzi,
A przecie wciąż dobro rodzi":
Wciąż pozostaje sługą bożym
Wnioski
Problem wolności można rozpatrywać na dwóch głównych płaszczyznach
Przed egzekucją Małgorzaty
Faust to człowiek mylący podstawowe wartości z ich spłyconymi wizjami
Porusza się on "po omacku" dążąc do celu, który również ulega zmianie z biegiem czasu
Kumuluje własne dążenia w żądzach i namiętnościach cielesnych, gubiąc po drodze fantasmagoryczną wizję dotarcia do granicy ludzkiego poznania
Wolność utożsamia z duchowym sprzeciwieniem się prawom natury i urzeczywistnieniem każdej zachcianki
Po egzekucji Małgorzaty
Faust korzysta ze swoich możliwości bardziej świadomie
Buduje związek z Heleną
Wspiera w walce cesarza
Rzadziej korzysta z podszeptów demona, częściej wydaje mu rozkazy
Stwarza wizję idealnego państwa, wpadając w pułapkę despotyzmu i stosowania przymusu wobec poddanych
Idea przyświecająca kwestii wolności
Możliwość buntu i doświadczenia na własnym przykładzie tego, co jest dla danej jednostki najlepsze
Kwestia kontrowersyjna
Boskie przyzwolenie na bunt niosący za sobą taką ilość ofiar