Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 8 พลวัตรของภาษาและวัฒนธรรม ในสังคมไทย - Coggle Diagram
บทที่ 8
พลวัตรของภาษาและวัฒนธรรม
ในสังคมไทย
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
แนวคิด
การเปลี่ยนแปลงเป็นแบบเดียวกัน นักสังคมวิทยาสมัยรุ่นแรก ๆ ได้ให้ทัศนะว่าการเปลี่ยนแปลงทุกสังคมต้องผ่านขั้นตอนแบบเดียวกัน หมายความว่า สังคมที่กาลังมีการเปลี่ยนแปลงทุกสังคมในโลกจะมีการเปลี่ยนแปลงเหมือน ๆ กัน เพียงแต่ว่าบางสังคมเปลี่ยนแปลงได้เร็วกว่าบางสังคมเท่านั้น
การเปลี่ยนแปลงเป็นอยู่ตลอดเวลา การเปลี่ยนแปลงในลักษณะนี้ความหมายถึงว่า การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลานี้ ได้เกิดมาจากปัจจัยที่ผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลง มีลักษณะของการกระทำหนึ่ง ๆ เป็นสาเหตุผลักดันไปสู่การเปลี่ยนแปลง เช่น คนเรามีการเจริญเติบโตเนื่องจากการรับประทานอาหารและออกกาลังกาย อย่างสม่ำเสมอตลอดเวลา เมื่อเป็นเช่นนี้ทำให้เห็นว่าเด็กจะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ตลอดเวลาหรือผู้ใหญ่จะกลายเป็นคนชราในที่สุด
การเปลี่ยนแปลงเป็นเรื่องของกฎธรรมชาติ นักการศาสนามักจะอธิบายการเปลี่ยนแปลงของชีวิตของมนุษย์ว่า คนเรามีการเกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นเรื่องธรรมดาและเป็นเรื่องของธรรมชาติไม่มีใครที่จะบังคับให้หยุดการเปลี่ยนแปลงได้
การเปลี่ยนแปลงเป็นการต่อเนื่อง การเปลี่ยนแปลงที่ได้กล่าวถึง ที่ผ่านมานั้นมีขั้นตอนต่าง ๆ มองเป็นเรื่องของการต่อเนื่องเป็นสาเหตุสืบต่อกันมา เช่น สังคมมีการเปลี่ยนแปลงผ่านขั้นตอนต่าง ๆ จากอดีตจนถึง ยุคปัจจุบัน
การเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งจำเป็น การเปลี่ยนแปลงในความหมายนี้ได้พยายามกล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงในสังคมนั้นเป็นสิ่งจาเป็นที่จะต้องทาให้เกิดขึ้น เพื่อให้มนุษย์มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีความเท่าเทียมกันในสังคม
ปัจจัย
ปัจจัยทางชีววิทยา (Biological) หมายถึง องค์ประกอบต่าง ๆ ซึ่งเป็นตัวกาหนดสมาชิกตัวประกอบ การเลือก คุณภาพทางด้านพันธุกรรมที่ถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ
ปัจจัยทางประชากร (Population) การเปลี่ยนแปลงจำนวนประชากรและองค์ประกอบของประชากรนับว่ามีผลอย่างมากต่อการเปลี่ยนแปลง กล่าวคือชุมชนที่มีประชากรเพิ่มขึ้นอย่างมากนั้นจะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ของประชาชนหรือแม้กระทั่งอัตราการเกิด การตาย การย้ายถิ่นฐานและปริมาณของเพศ ก็ย่อมเป็นผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางสังคมอย่างยิ่งอีกด้วย
ปัจจัยทางกายภาพ (Physical) เป็นปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับสภาพทางภูมิศาสตร์ ดาราศาสตร์และด้านสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ มนุษย์มีความเชื่อว่าดวงดาวและดวงอาทิตย์มีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตทั้งทางดีและไม่ดี และสามารถกำหนดความเป็นไปแห่งชีวิตได้
ปัจจัยทางวัฒนธรรม (Cultural) จากการที่บุคคลติดต่อกันทั้งทางตรงและทางอ้อมส่งผลให้การขยายตัวของวัฒนธรรม การเลียนแบบและการหยิบยืมวัฒนธรรม รวมทั้งการผสมผสานทางวัฒนธรรม ทั้งที่เป็นวัฒนธรรมทางวัตถุและมิใช่วัตถุ สิ่งเหล่านี้ย่อมส่งผลซึ่งกันและกัน
ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี (Technological) การนาเอาเทคโนโลยีหรือการประดิษฐ์สิ่งใหม่มาใช้จะเป็นสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงในสถาบันและประเพณีบางอย่าง
ปัจจัยทางจิตวิทยา (Psychological) นักจิตวิทยาส่วนมากถือว่าปัจจัยนี้มีความสาคัญอย่างมากที่ทำให้สังคมเปลี่ยนแปลง มักจะกล่าวว่าสาเหตุแห่งการเปลี่ยนแปลงทางสังคมมาจากจิตใจของมนุษย์ เพราะมนุษย์โดยธรรมชาติชอบที่จะเปลี่ยนแปลง ค้นคว้าสิ่งใหม่ ๆ หาประสบการณ์ใหม่ ๆ
ปัจจัยด้านขบวนการสังคม (Social Movement) นักสังคมวิทยาบางกลุ่มพยายามอธิบายให้เห็นว่าขบวนการสังคมทำให้มีการเปลี่ยนแปลงทางสังคม ทั้งนี้เพราะขบวนการสังคมใด ๆ ก็ตามเมื่อดำเนินการได้สำเร็จหรือไม่สำเร็จก็ตาม จะมีผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างใดอย่างหนึ่งเสมอ เนื่องจากเป็นการกระทำร่วมกันของกลุ่มคนที่มีอุดมการณ์ตรงกัน เพื่อต้องการให้มีการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างของสังคม
ปัจจัยอื่น ๆ (Other) นอกเหนือปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมาแล้วนั้น ยังมีปัจจัยอื่น ๆ อีกด้วย เช่น ปัจจัยทางเศรษฐกิจ ปัจจัยทางการศึกษา ปัจจัยทางการเมืองและการทหาร ปัจจัยทางศาสนาและอุดมการณ์ ความคิด ความเชื่อก็สามารถทำให้ชุมชนสังคมเกิดการเปลี่ยนแปลงได้
ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลง
ปัญหาการต่อต้านการเปลี่ยนแปลง
ปัญหาอันเป็นผลต่อเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลง
ปัญหาความไม่สมดุลของการเปลี่ยนแปลง
ปัญหาค่าใช้จ่ายที่ต้องมีในการสร้างความเปลี่ยนแปลง
การเปลี่ยนแปลงทางภาษา
ภาษาไทยยุคใหม่กับโลกสมัยที่เปลี่ยนแปลง
ความเจริญทางเทคโนโลยีที่เข้ามา เช่น การพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ นับเป็นสื่ออันสำคัญที่ทำให้วัยรุ่น ได้รับข่าวสารเรื่องราวต่าง ๆ เกิดการเรียนรู้ ยอมรับและปรับเปลี่ยนภาษาไทยมากขึ้น โดยมุ่งความทันสมัย ไม่คำนึงถึงรากฐานวัฒนธรรมภาษาเดิม
การหลั่งไหลเข้ามาของวัฒนธรรมตะวันตกหรือวัฒนธรรมสมัยใหม่ซึ่งเป็นวัฒนธรรมที่เรียบง่าย ไม่สลับซับซ้อน
การเปลี่ยนแปลงในภาษาไทยสมัยใหม่ภาษาเปลี่ยนแปลงในลักษณะของการออกเสียง คำศัพท์ รูปแบบ และลักษณะอื่นอื่นตามกาลเวลาที่เปลี่ยนไป
ภาษาอุบัติหมายถึงภาษาที่เกิดขึ้นมาใหม่ตอบสนองวัฒนธรรมย่อย เช่นเดียวกับภาษาเฉพาะวงการที่เป็นศัพท์สแลง คำว่า “วิบัติ” มาจากภาษาบาลี มีความหมายถึง พินาศฉิบหาย หรือความเคลื่อนทำให้เสียหาย
ผลกระทบจากการใช้ภาษาวิบัติ
การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม มีผลสะท้อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระบบความสัมพันธ์ของบุคคลและภาษาที่นำมาใช้สื่อสารแตกต่างกันไปตามวัฒนธรรมภาษาของแต่ละท้องถิ่น
ปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของภาษา
ปัจจัยภายใน
ความประหยัด หมายถึงการที่ภาษาจะไม่อนุญาตให้คำที่มีรูปเหมือนกัน 2 รูป มีความหมายเหมือนกันทุกประการ เมื่อมีการยืมคำเข้ามาในภาษาและคำนั้นมีความหมายเหมือนกับคำที่มีอยู่ในภาษาเดิม จะต้องมีคำใดคำหนึ่งเปลี่ยนแปลงความหมายเพื่อให้คงอยู่ในภาษาได้ทั้งคู่ เช่น ในภาษากรุงเทพฯ คำว่า “ย่าง” เดิมหมายถึง “เดิน” เมื่อรับคำว่า “เดิน” มาจากภาษาเขมร ความหมายของ “ย่าง” จึงเปลี่ยนเป็น เคลื่อนเข้าสู่ เป็นต้น
ความสมมาตร (Symmetry) ในภาษาซึ่งเห็นได้ในระบบเสียง เช่น ถ้ามีเสียงสระหน้าย่อมมีเสียงสระหลัง มีพยัญชนะก้องย่อมมีพยัญชนะไม่ก้อง ฯลฯ
ปัจจัยภายนอก
อิทธิพลของภาษาต่างประเทศ ภาษาต่างประเทศมีส่วนทำให้ภาษาเปลี่ยนแปลงไปมาก ดังจะเห็นได้จากการมีเสียงหรือคำในภาษาเพิ่มมากขึ้น ทั้งคำทับศัพท์หรือคำที่บัญญัติเพื่อแทนคำภาษาต่างประเทศที่เข้ามาในภาษาไทย จนเรามีลักษณะภาษาที่หลากหลายขึ้นกว่าเดิม
การปฏิรูปการศึกษา สังคม การเมือง และเศรษฐกิจ สมัยรัชกาลที่ 5
ระบบการสื่อสารและเทคโนโลยีการพิมพ์
ลักษณะการเปลี่ยนแปลงของภาษา
การเปลี่ยนแปลงของภาษาเดียวกันในช่วงเวลาที่ต่างกัน
การเปลี่ยนแปลงของภาษาเดียวกันในช่วงเวลาเดียวกัน
ความอยู่รอดของภาษาไทยในยุคดิจิตอล
ปลุกจิตสำนึกในการหวงแหนภาษาไทยและรู้กาลเทศะการใช้ภาษาไทยที่ถูกต้องการให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้ภาษาไทยที่ถูกต้องและเหมาะสม
เปลี่ยนแปลงตัวเอง
ปลูกฝังวัฒนธรรมรักการอ่าน
ภาษาไทยในยุค 4.0
การเปลี่ยนแปลงรูปแบบเศรษฐกิจที่ประเทศไทยจะต้องอาศัยเทคโนโลยีใหม่ ๆ เพื่อความอยู่รอดในโลกปัจจุบันหน่วยงานหรือกิจกรรมใดที่คิดว่าตนเองก็มีส่วนร่วมผลักดันหรือเป็นส่วนหนึ่งของ “ประเทศไทย 4.0” หรือมีความทันสมัยไม่ตกยุค
พลวัตรการเปลี่ยนแปลงของภาษาและวัฒนธรรมไทย
ส่วนสำคัญในเรื่องการเปลี่ยนแปลงของภาษา คือ การพิจารณาความถูกผิดในภาษานั้น ควรกระทำโดยคำนึงถึงความเหมาะสมกับผู้ใช้และบริบท จึงจะเป็นการยุติธรรมแก่ผู้ใช้ภาษาไทยทุกคน