Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบต่อมไร้ท่อและยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบสืบพันธุ์ - Coggle…

- - - - เกิดจากตับอ่อนไม่สร้างอินซูลิน
      - มีรูปร่างผอม
    - - เกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลินมีการหลั่งอินซูลินลดลง
      - มีรูปร่างอ้วนและมีประวัติโรคเบาหวานในครอบครัว
    - - สาเหตุทางพันธุกรรม
      - โรคของตับอ่อน
      - ฮอร์โมนผิดปกติ
      - ยาบางชนิดเช่นสเตียรอยด์
    - - เกิดจากการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนขณะตั้งครรภ์
      - มีโอกาสเป็นเบาหวานชนิดที่สองเมื่ออายุมากขึ้น
  - - - Sulfonylureas
        
        glibenclamide
        
        Chlorpropamide
        
        lipizide
        
        gliclazide
        
        glimepiride
        
        gliquidone
      - Non-sulfonylurea insulin secretagogues
        
        nateglinide
        
        Repaglinide
    - - Metformin
        
        ยับยังการสร้างกลูโคสจากตับเป็นหลัก
        
        ออกฤทธิ์ของอินซูลินที่กล้ามเนือดีขึน
      - Thiazolidinediones
        
        ออกฤทธิ์ที่เซลล์กล้ามเนื้อและเซลล์ไขมัน
        
        Rosiglitazone
        
        Pioglitazone
    - - ให้การดูดซึมกลูโคสจากทางเดินอาหารเกิดขึ้นช้าลง
        
        Voglibose
        
        Acarbose
    - - ยับยั้งเอนไซม์ที่ใช้ในการ ทำลายฮอร์โมนที่หลั่งจากลำไส้
        
        glucagon-like peptide -1 ( GLP-1) และ glucose-dependent insulinotropic polypeptide (GIP)
        
        Sitagliptin
        
        Vidagliptin
  - - - แบ่งเป็น 3 generations
        
        Second generation
        
        Glibenclamide และ Glipizide
        
        Third generation
        
        Glimepiride และ gliclazide
        
        First generation
        
        Chlorpropramide
      - ทำให้เกิดน้ำตาลในเลือดต่ำได้บ่อย คือ ยา Chlorpropamide และ glibenclamide
      - ควรหลีกเลี่ยงยานีในผู้ป่วย สูงอายุหรือผู้ที่มีการทำงานของไตบกพร่อง
    - - จ้าหน่ายในประเทศไทยมีแต่ Repaglinide
      - เหมาะส้าหรับผู้ที่รับประทานอาหารไม่เป็นเวลารวมทังผู้ที่มีไตบกพร่องเล็กน้อย
    - - ไม่ท้าให้ระดับน้าตาลในเลือดต่้า
      - ช่วยลดระดับไตรกลี เซอไรด์และ plasminogen activator inhibitor-1
      - แนะน้าให้ใช้เป็นยาชนิดแรกในการรักษา ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2
      - ผลข้างเคียง คลื่นไส้ ท้องเสีย เบื่ออาหาร ลินไม่รับรส Lactic acidosis
      - ไม่แนะน้าให้ใช้ในผู้ป่วยไตบกพร่องหรือมีภาวะเสี่ยงต่อการ เกิด Lactic acidosis
    - - ยาในกลุ่มนีได้แก่ Acarbose และ Voglibose
      - ผลข้างเคียง ท้องอืด แน่นท้อง ผายลมบ่อย ถ่ายเหลว ปวดท้อง
      - ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีปัญหาระบบทางเดินอาหารโดยเฉพาะผู้ที่อาจมีล้าไส้อุดตัน หรืออักเสบได้ง่าย
    - - ยาในกลุ่มนีได้แก่ rosiglitazone และ pioglitazone
      - อกฤทธิ์ลดระดับ น้าตาลโดยการลดภาวะดือต่ออินซูลิน
      - ผลข้างเคียง น้าหนักตัวเพิ่มขึน อาการบวม
    - - ลดระดับน้าตาล
      - GLP-1ยังมีผลต่อระบบประสาทส่วนกลางท้าให้รู้สึกอิ่มและลดการบีบตัวของ กระเพาะอาหาร
      - ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 พบว่าการ หลั่ง GLP-1 ลดลง
      - ยาในกลุ่มนีได้แก่ Sitagliptin และ vidagliptin
  - - - เป็นอินซูลินชนิดใสที่เริ่มออกฤทธิ์เร็วภายใน 15-30 นาที
      - สามารถให้ในหญิงตังครรภ์ และเด็กอายุมากกว่า 2 ปี
      - ลดภาวะ early postprandial hyperglycemia และ Late postprandial hypoglycemia
    - - regular insulin
        
        เป็นอินซูลินชนิดใส ที่เริ่มออกฤทธิ์ ภายใน 30-60 นาที
        
        อินซูลินชนิดนีสามารถให้ทางหลอดเลือดด้าได้
    - - NPH (Neutral protamine Hagedorn หรือ Isophane insulin )
        
        ใช้ protamine เป็นสารที่ท้าให้อินซูลินออกฤทธิ์นานขึน
      - Lente insulin ใช้สังกะสี (Zinc)
        
        เป็นสารที่ท้าให้อินซูลินออกฤทธิ์นาน ขึน
    - - ได้แก่Ultralenteและอนุพันธ์ของอินซูลิน
      - ประกอบด้วย insulin glargine และ insulin detemir
      - เป็นอินซูลินชนิดใส ไม่มีสี ไม่สามารถผสมกับอินซูลินชนิดอื่น ได้ ใช้เป็น basal insulin
      - เลือกใช้ในผู้ป่วยที่มีปัญหาภาวะระดับน้าตาลในเลือดต่้าจากการ ใช้ NPH
    - - เกิดอุบัติการณ์ของการเกิดภาวะน้าตาลในเลือดต่้าโดยเฉพาะ nocturmal hypoglycemia ต่้า
  - - - Continuous subcutaneous insulin infusion (CSII)โดยอาศัยเครื่องมือที่ท้า หน้าที่ฉีดอินซูลินเข้าให้ผิวหนังตลอดเวลา
      - long acting insulin analogue: insulin glargine และ detemir ให้วันละ 1-2 ครัง
      - intermediate acting insulin : NPH หรือ Lente ตอนเช้าและก่อนนอน
- - - - เกิดจากฮอร์โมนไทรอยด์สูงในกระแสเลือด
      - อาการแสดง
        
        ระบบการเต้นของหัวใจ ผิดปกติ
        
        มี Atrial fibrillation หรือมี congestive heart failure ภาวะนีว่า Apathetic hyperthyroidism
        
        ทานมากแต่น้าหนักลด ขีหงุดหงิด เหงื่อออกมาก
        
        ใจสั่น มือสั่น เหนื่อย ง่าย
      - ผลการตรวจระดับฮอร์โมนไทรอยด์T3และหรือFT4สูงและค่าTSHต่้า
      - ต่อมไทรอยด์สร้างและหลั่งฮอร์โมน มากกว่าปกติและไปมีผลกดการสร้างและหลั่ง ฮอร์โมน Thyrotropin หรือ TSH จากต่อมใต้สมอง
      - Antithyroid Drugs
        
        ได้แก่ Propylthiouracil (PTU) และ Methimazole (MMI)
        
        ยับยังการสร้าง T3 T4
        
        PTU ยังมีผลการยับยัง peripheral deiodination ของ T4ไปเป็น T3 ที่ตับ
        
        ผลข้างเคียงAgranulocytosisผลต่อตับผลต่อการอักเสบของหลอด เลือด
      - ชนิดของยาและการเลือกใช้ยา
        
        MMIการลดลงของระดับฮอร์โมนเร็วกว่าPTU
        
        ในผู้ป่วยตังครรภ์หรือให้นมบุตร แนะน้าให้ใช้ PTU
      - Beta adrenergic blockers
        
        ได้แก่ยาPropranolol
        
        ลดอาการแสดงของโรคได้อย่างรวดเร็ว เช่น อาการใจสั่น มือสั่น หัวใจเต้นเร็ว และวิตกกังวล
    - - ต่อมไทรอยด์ท้างานน้อยท้าให้เกิดการสร้างและหลั่งฮอร์โมนสู่ กระแสเลือดน้อยลง
      - อาการแสดง
        
        อาการบวม น้าหนักเพิ่มขึน เชื่องช้า ท้องผูก ผิวแห้ง ขี หนาว อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เสียงแหบ
      - การตรวจระดับฮอร์โมนไทรอยด์ คือค่า FT4 T4 และ T3 จะ ลดลง โดยจะพบค่า FT4 และ T4จะต่้าก่อน T3 และตรวจระดับ TSH
      - ยารักษา Hypothyroid
        
        ให้SynthetichormoneของThyroxin(T4)
        
        ชื่อยาLevothyroxinซึ่งเป็นไทรอยด์ฮอร์โมนสังเคราะห์
        
        ผลข้างเคียง น้าหนักลด ปวดหัว คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย นอนไม่หลับ
    - - ภาวะที่ต่อม พาราไทรอยด์ที่อยู่บริเวณคอผลิตฮอร์โมนพาราไทรอยด์ออกมามากกว่าปกติ
      - อาการ
        
        มีภาวะขาดน้า ซึ่งอาจท้าให้เกิดอาการ เช่น กระหายน้า ปัสสาวะน้อยกว่าปกติและมีสีเข้ม วิงเวียน อ่อนเพลีย ผิวแห้ง ตาแห้ง ปากแห้ง
        
        คลื่นไส้และอาเจียน
      - สาเหตุ
        
        เมื่อมีระดับแคลเซียมในเลือดต่้า ร่างกาย จะหลั่งฮอร์โมนพาราไทรอยด์ออกมามากขึน
      - การใช้ยา
        
        ยากลุ่ม Calcimimetics
        
        Cinacalcet
        
        ยับยังการผลิตและการหลั่งฮอร์โมนพาราไทรอยด์
        
        ผลข้างเคียงเป็นอาการปวดข้อและปวดกล้ามเนือ ท้องเสีย คลื่นไส้ และติดเชือในระบบทางเดินหายใจ
        
        ยากลุ่ม Bisphosphonate
        
        Ibandronate Zoledronate
        
        ป้องกันการสูญเสียแคลเซียมใน กระดูกและช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคกระดูกพรุนจากภาวะ Hyperparathyroidism
        
        ผลข้างเคียงอย่างความดันโลหิตต่้า มีไข้ และอาเจียน
        
        ฮอร์โมนทดแทน
        
        รักษาภาวะขาดแคลเซียมในกระดูกของผู้หญิงวัยหมดประจ้าเดือนที่มีอาการของ โรคกระดูกพรุน
        
        อาจเสี่ยงเกิดโรคมะเร็งและลิ่มเลือด อีกทังอาจมีผลข้างเคียงอย่างอาการปวดเต้านม วิงเวียน และปวด ศีรษะด้วย
        
        วิตามินดีและแคลเซียมเสริม
        
        ส้าหรับผู้ป่วยที่ขาดแคลเซียมและวิตามินดี อย่างผู้ป่วยโรคไตวายเรือรัง แพทย์อาจแนะน้าให้ใช้วิตามินดีและแคลเซียมเสริมร่วมกับการใช้ยาและการฟอกไต
        
        Calcitonin
        
        ยาไปลด bone resorption และลด renal calcium reabsorption
- - - - ความหมาย
        
        ยาที่กินเพอื่ ป้องกันการตังครรภ์โดย ใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสโตเจน
      - ยาคุมก่าเนิดแบบธรรมดา
        
        ยาคุมก่าเนิดชนิดฮอร์โมนรวม (Combined oral contraception)
        
        ยาคุมที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสโตเจนเท่ากัน
        
        Monophasic or Fixed dose pill
        
        Low dose
        
        ใชก้ นั มากที่สุด
        
        Ultralow dose
        
        ขอ้ดีอาการขา้งเคียงจากestrogenมีนอ้ย ขอ้ เสียตอ้ งกินสม่าเสมอหา้ มขาด
        
        High dose
        
        รักษาอาการคนไขท้ างนรีเวชเท่านั้น
        
        Multiphasic pills
        
        Triquilar
        
        Oilezz
        
        ยาคุมกาเนิดชนิดท่ีมีแต่โปรเจสโตรเจน (micro oral contraception)
        
        ม่มีผลต่อแม่ลูกอ่อน ต่อ ระบบหวั ใจ และหลอดเหลือ แต่จะมีประสิทธิภาพใน การคุมกาเนิดต่า ยบั ย้งั ไข่ตกไดไ้ มด่ ี เช่น Exluton
        
        วธิ ีการกนิ ยาคุมกาเนิด
        
        ชนิด Low dose ควรเริ่มทานยาเมด็ แรกหลงั วนั แรกของการมีประจาเดือน 5 วนั
        
        ชนิดUltralowdoseควรเริ่มทานยาเมด็ แรกในวนั ที่มี ประจาเดือน
        
        การเลือกกนิ ยาคุมกาเนิดให้เหมาะสมกบั ตัวเอง
        
        ประเภทปกติ
        
        รอบเดือนมาสม่าเสมอ ออกไม่มาก น้าหนกั กตวั อยใู่ นเกณฑม์ าตรฐาน
        
        ประเภทProgestogenic
        
        รอบเดือนออกนอ้ ยแต่ระยะ รอบเดือนยาวรูปร่างออกไปทางผชู้ายเตา้เลก็ มีขนตามตวั มาก ตอ้ งกินยาคุมที่มี estrogen มาก
        
        ประเภท Estrogenic
        
        รอบเดือนออกมากแต่ระยะรอบเดือนสนั อว้นไม่มีขนตอ้งกินยาคุมที่มีprogestogenมาก ้
      - ยาคุมฉุกเฉิน
        
        ความหมาย
        
        ตอ้ งกินยาเมด็ แรกหลงั การมีเพศสมั พนั ธ์ผา่ นมาแลว้ 72 ชวั่ โมง และเมด็ ที่สองหลงั จาก 12ชวัโมง
        
        ใช้ในการคุมกาเนิดถุงยางแตกหรือรั่ว
        
        เป็นยา ที่มีโปรเจสโตเจนสูงปริมาณ 0.75 มิลลิกรัม
        
        แบ่งได้ 2 ประเภท
        
        ฮอร์โมนผสม
        
        ฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสตินผสมกนั (CombinedPillRegimens)
        
        ฮอร์โมนเดี่ยว
        
        ฮอร์โมนโปรเจสตินเพียงอยา่ งเดียว (Progestin-Only Pill Regimens)
        
        ้ านขายยาทั่วไปจะเป็ นแบบฮอร์ โมนเดี่ยว เช่ น Postinor และ Madonna
        
        การออกฤทธ์ิของยาคุมฉุกเฉิน
        
        ย บั ย ้ งั ไ ข ่ ต ก
        
        เปล่ียนแปลงสภาพเยอื่ บุโพรงมดลูกใหไ้ ม่เหมาะสมต่อการ ฝังตวั ของไข่
        
        ผลของการกนิ ยาคุมฉุกเฉิน
        
        เปลี่ยนแปลงสภาพของมูกท่ีปากมดลูกใหเ้ป็นด่างและ เหนียวขน้ ข้ึน ทาใหอ้ สุจิผา่ นเขา้ ไปในมดลูกไดย้ าก
        
        เปล่ียนแปลงการเคลื่อนไหวของท่อนาไข่ ทาใหไ้ ข่ที่ผสม
        แลว้ เดินทางเร็ว ไปถึงมดลูกเร็วเกินไปจนไม่สามารถฝังตวั ได้
        
        อาการข้างเคยี งของการกนิ ยาคุมกาเนิด
        
        การคลื่นไสอ้ าเจียนเกิดจากฮอร์โมนเอสโตรเจน
        
        หากมีเลือดออกกระปริบกระปรอยใหก้ ารกินยาเวลา ใกลเ้คียงกนัที่สุดของทุกวนั
        
        ้าหนกั ตวั ที่เพิม่ ข้ึน ใหใ้ ชย้ าคุมท่ีมีปริมาณเอสโตรเจนต่า กวา่ เดิม
        
        ความดนั โลหิตมีภาวะที่สูงข้ึนใหก้ ินยาคุมที่มีปริมาณ
        เอสโตรเจนต่าจากเดิมและควรวดั ความดนั โลหิตบ่อยครังข้ึน ้
      - อนั ตรายจากการกนิ ยาคุมกาเนิดร่วมกบั ยาชนิดอื่น
        
        ยาชนิดที่กินแลว้ จะทาใหป้ ระสิทธิภาพของยาคุมกาเนิด ลดลง
        
        Amoxicillin, Ampicillin, Tetracycline หรือ Salicylate
        
        ยาชนิดท่ีกินร่วมกบั ยาคุมเนิดแลว้ ทาใหย้ าเหล่าน้ีเขม้ ขน้ ข้ึน
        
        Benzodiazepines, Caffeine หรือ Theophylline
    - - ชนิดตลบั
      - ชนิดปัสสาวะผา่ น
      - ชนิดจุ่ม
    - - ฉ ี ด ใ น ข น า ด 1 5 0 mg.เขา้กลา้มทกุ3เดือนDMPAจะออกฤทธิ์ยบัยงั้การตกไข
  - - - เตา้นมชาหรอืปวดบรเิวณแขนหรอืขาปวด บรเิ วณหนา้ อก ขาหนีบหรอื ขา ปวดศีรษะมาก ปวดทอ้ ง หายใจไมอ่ อก
      - เลือดออกทาง ชอ่งคลอดขนขนึ้บรเิวณใบหนา้มีการค่งัของนา้และบวมปวดศีรษะมีเหง่ือออกมาก