Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ - Coggle Diagram
ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ
การทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ
ระบบประสาทซิมพาเทติก
ต่อสู้หรือถอยหนี เพิ่มการใช้พลังงานทำให้หัวใจเต้นเร็วเพิ่มCardiac output หลอดลมขยาย
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
เปรียบเสมือนการชะลอหรือห้ามระบบ"เพื่อให้พักผ่อนหรือย่อยอาหาร" เพื่อให้พักผ่อนหรือย่อยอาหาร ลดอัตราการเต้นของหัวใจหลอดลมตีบแคบลง
สารสื่อประสาท
ระบบประสาทซิมพาเทติก เรียกว่า Adrenergic agents
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก เรียกว่า Cholinergic agents
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัติโนมัติ
ยาโคลิเนอร์จิค
Cholinergic agonist
Acetylcholine (Ach) จัดเป็นยาต้นแบบของยากลุ่มนี้แต่ไม่สามารถนำมาใช้ในการรักษาเนื่องจากฤทธิ์กระจายมากและออกฤทธิ์สั้นเนื่องจากยาถูกทำลายอย่างรวดเร็วด้วย AChE จึงเกิดการสังเคราะห์ Choline ester อื่นๆ
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์กระตุ้นที่รีเซปเตอร์โดยตรง
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ระบบไหลเวียนเลือด ลดความดันโลหิต ลดการเต้นของหัวใจ
ระบบหายใจ ทำให้กล้ามเนื้อเรียบหลอดลมหดตัว
ระบบทางเดินปัสสาวะ ทำให้กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะหดตัว
ระบบทางเดินอาหาร หลั่งสารคัดหลั่ง
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้รักษาระบบทางเดินปัสสาวะ Bethanechol ใช้รักษาอาการปัสสาวะไม่ออกจากหัตถกรรมผ่าตัดจากการคลอดบุตร
ใช้รักษาต้อหิน ยา Pilocarpine ชนิดยอดรักษาต้อหินเฉียบพลัน ลดความดันลูกตา
ใช้รักษาอาการท้องอืด ไม่ถ่าย
อาการข้างเคียง
ปวดปัสสาวะ ปวดมวนท้อง ระคายเคือง คันตา ตาแดง น้ำตาไหล
ข้อห้ามใช้
ผู้เป็นโรคหืด เนื่องจากจะทำให้หลอดลมหดตัว
โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ เนื่องจากยากระตุ้นการหลั่งกรด
ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน นิ่วทางเดินปัสสาวะ
Anticholinesterase agent
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Acetylcholinesterase(AChE) สารจับกับเอนไซม์ถ้าเป็นชั่วคราว จัดอยู่ในกลุ่ม reversidle สารที่จับกับเอนไซม์อย่างถาวร เรียกกลุ่ม irreversble
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ผลต่อระบบไหลเวียนอาจทำให้หัวใจเต้นช้า ลด Cardiac output ความดันโลหิตลดลง
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้ในการรักษาอาการลำไส้ กระเพาะปัสสาวะไม่บีบตัว
ใช้ในการรักษาโรค Myashenia gravis
ใช้ในการยุติฤทธิ์ของยาคลายกล้ามเนื้อ
รักษา Alzheimer
ยาต้านมัสคารินิค
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ระบบตา ม่านตาขยายไม่สามารถควบคุมเลนส์ให้มองภาพได้ชัด
ระบบทางเดินอาหาร การลดทั้งความแรงลดการขับเคลื่อนของกระเพาะอาหารและลำไส้
กล้ามเนื้อหายใจ มีฤทธิ์ขยายหลอดลม
กล้ามเนื้อเรียบอื่นๆ ลดความตึงตัวและความแรงในการบีบตัวของท่อปัสสาวะ
ต่อมเหงื่อ ทำให้ร่างกายชับเหงื่อได้น้อยลง
การนำไปใช้
Antisecretory ฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งกรดและนำย่อยในกระเพาะอาหาร
ใช้เป็นAntispasmodics ยาลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบในช่องท้อง
ใช้รักษากระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวมากเกินไป ที่เป็นสาเหตุจากกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ใช้หยอดตาเพื่อขยายม่านตาเพื่อตรวจสะดวก
ใช้เป็นยารักษาโรคพาร์กินสัน
ใช้ป้องกันและรักษาอาการเมารถ
อาการข้างเคียง
ปากแห้ง
คอแห้ง
ตาพร่ามัว
ใจสั่น
ยากระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก
กลุ่มCatecholamimetics
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ ทำให้หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงกล้ามเนื้อลายขยายทำให้เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อหลอด
ผลกระตุ้นหัวใจ กระตุ้นเพิ่มอัตราการเต้นและแรงบีบของกล้ามเนื้อ
ผลต่อตาทำให้รูม่านตาขยาย
Epinephrine
กลไกการออกฤทธิ์
กระตุ้นทั้งแอลฟาและเบต้า
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เพิ่มทั้งอัตราการเต้นและแรงบีบตัวของหัวใจ
การนำไปใช้ทางคลินิก
ภาวะหัวใจหยุดเต้น
ภาวะแอนาฟิแล็กซิส เป็นปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรงอย่างเฉียบพลัน ทีเกิดจากการแพ้ยา แพ้สารต่างๆ
ใช้เพื่อห้ามเลือด
ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่
Norepinephrine
ออกฤทธิ์เหมือนEpinephrine
Dopamine
เพิ่มการขับโซเดียมทางปัสสาวะประโยชน์ใช้รักษาภาวะช็อกจากหัวใจ
Dobutamine
มีฤทธิ์เอลฟา1และเบต้า agonistออกฤทธิ์กระตุ้นเบต้า1ฤทธิ์ต่อแอลฟารัเซปเตอร์มีน้อย เป็นยากระตุ้นการบีบตัวของหัวใจ
Alpha-adrenergic agonist
Alpha-1 agonist
Phenylephrine เป็นยาออกฤทธิ์จำเพาะต่อแอลฟา1รีเซปเตอร์ เพิ่มแรงต้านในหลอดเลือดและเพิ่มความดันโลหิต ยารูปแบบรับประทานหรือแบบพ่นจมูก
Midodrine ทำให้หลอดเลือดหดตัวใช้ในอาการหน้ามืดจากความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอริยาบท
Alpa-2 agonist
ออกฤทธิ์กระตุ้นที่สมองและหลอดเลือดทำให้ลดการหดตัวลดความต้านทานของหลอดเลือด ทำให้โลหิตลดลง
Beta-adrenergic agonist
ยากลุ่มนี้ใช้ขยายหลอดลมใช้สำหรับการแก้หลอดลมตีบ
Beta2-adrenergic agonist
ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น
ใช้ในอาการหลอดลมหดเกร็งแบบเฉียบพลัน
ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์ยาว
ช่วยบรรเทาอาการหอบ
Beta3-adrenergic agonist
มีผลทำให้กระเพาะปัสสาวะคลายตัวใช้รักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้
Indirect-acting and mixed-type adrenergic agonist
Ephedrine&pseudoephedrine
Ephedrineไม่ได้ใช้ทางคลินิกแล้วส่วนpseudoephedrineเป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทมีใช้อย่างจำกัดในโรงพยาบาล ใช้เป็นยาลดน้ำมูกและคัดจมูกอาการข้างเคียงมีมากในผู้ป่วยโรคหัวใจ
Amdhetamine
เป็นยาเสพติดประเภท1ออกฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลางที่มีความแรงสูง
ยาปิดกั้นอะดริเนอร์จิครีเซพเตอร์
แอลฟาอะดรีเนอร์จิ แอนตาโกนิส
Prazosin
ทำให้เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อเรียบลดความต้านทานของหลอดเลือดแดงทำให้ลดความดันโลหิตได้ดีและรวดเร็วรวมถึงทำให้กล้ามเนื้อเรียบที่ต่อมลูกหมากและท่อปัสสาวะคลายตัว
เบต้าอะดรีเนอร์จิ แอนตาโกนิส
Non-selective เบต้าบล็อกเกอร์ยับยั้งทั้งเบต้า1และเบต้า2รีเซพเตอร์ ลดอาการใจสั่น และมือสั่นในผู้ป่วยที่ต่อมไทรอยด์ทำงานมากกว่าปกติ
Selective เบต้าบล็อกเกอร์ ใช้รักษาความดันโลหิตสูงหัวใจเต้นผิดจังหวะ ลดความเสี่ยงต่อหัวใจล้มเหลว