Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 9 ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบต่อมไร้ท่อเเละ ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบสืบพันธุ์…
บทที่ 9
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบต่อมไร้ท่อเเละ
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบสืบพันธุ์
โรคเบาหวาน
เป็นโรคที่เกิดจากภาวะที่ร่างกายมีน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ เนื่องจากขาดฮอร์โมนอินซูลิน ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถนำน้ำตาลในเลือดไปใช้ได้ตามปกติ ก่อให้เกิดระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ เป็นผลให้เกิดโรคแทรกซ้อนต่างๆตามมา ซึ่งสาเหตุของการเกิดโรคเบาหวานอันเนื่องมาจากวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป และพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ
โรคเบาหวานแบ่งออกเป็น 4 ประเภท
เบาหวานประเภทที่ 1
พบได้น้อย ประมาณร้อยละ 5 ของผู้ป่วยเบาหวานไทย ประเภทนี้เกิดจากตับอ่อนไม่สามารถสร้างอินซูลินได้ จึงต้องฉีดอินซูลินอย่างสม่ำเสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะขาดอินซูลิน และไม่ให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงจนเกิดไป เพราะอาจหมดสติ และเสียชีวิตได้อย่างเฉียบพลัน มักพบในเด็กและวัยรุ่น
เบาหวานประเภทที่ 2
พบได้มาก ประมาณร้อยละ 95 ของผู้ป่วยเบาหวานไทย และส่วนใหญ่จะเป็นในกลุ่มคนอายุ 45 ปีขึ้นไป เกิดจากตับอ่อนไม่สามารถสร้างอินซูลินไปใช้ได้อย่างเพียงพอ และร่างกายเกิดภาวะดื้ออินซูลิน ประเภทนี้มักไม่อาการอย่างเฉียบพลัน แต่หากขาดการควบคุม ก็สามารถนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนเรื้อรังที่เป็นอันตรายอย่างเฉียบพลันได้
เบาหวานประเภทที่ 3
เป็นเบาหวานระหว่างตั้งครรภ์ (เบาหวานวินิจฉัยระหว่างไตรมาสที่ 2 หรือ 3 ของการตั้งครรภ์ โดยที่ไม่ได้เป็นเบาหวานก่อนหน้า)
เบาหวานประเภทที่ 4
เป็นเบาหวานชนิดที่เกิดจากสาเหตุอื่นๆ
ยาเบาหวาน ( Antidiabetic drugs )
1.ยาที่กระตุ้นการหลั่งอินซูลินจากเบต้าเซลล์ของตับอ่อน
1.1 Sulfonylureas
1.2 Non-sulfonylurea insulin secretagogues
2. ยาที่ลดภาวะดื้อต่ออินซูลิน ( Insulin sensitizer)
2.1 Metformin
2.2 Thiazolidinediones
3. ยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ alpha-glucosidase
ที่ผนังลำไส้ ทำให้การดูดซึมกลูโคสจากทางเดินอาหารเกิดขึ้นช้าลง
4. Dipeptidyl Peptidase (DPP) IV inhibitors
เป็นยาที่ยับยั้งเอนไซม์ที่ใช้ในการทำลายฮอร์โมนที่หลั่งจากลำไส้
การใช้ยาฉีดอินซูลิน
Human insulin ถูกคิดค้นเพื่อนำมาใช้ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 และในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 บางราย ต่อมามีการผลิตอนุพันธ์ของอินซูลิน (insulin analogue)โดยเปลี่ยนโครงสร้างของอินซูลินให้ออกฤทธิ์ได้ดีขึ้น ใกล้เคียงกับอินซูลินที่หลั่งออกมาจากตับอ่อนและลดปัญหาภาวะน้ำตาลต่ำ
การเก็บรักษาอินซูลิน
อินซูลินที่เก็บไว้ใช้นานๆ ควรเก็บในตู้เย็นที่อุณหภูมิ 2 – 8 องศา
อินซูลินที่เปิดฝาแล้วสำหรับใช้ฉีดทุกวัน
ถ้าเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง (30 องศาเซลเซียส)
จะอยู่ได้นาน 1 เดือนจะเก็บในตู้เย็น
ที่อุณหภูมิ 2- 8 องศาเซลเซียส
อยู่ได้นาน 3 เดือน
เมื่อต้องเดินทางไกล ไม่จำเป็นต้องแช่ขวดอินซูลินในกระติกน้ำแข็ง
เพียงระวังไม่ให้ถูกแสงแดด
หรือความร้อนอบอ้าวหรือทิ้งไว้ในรถที่มีอุณหภูมิสูง
เมื่อถึงที่พักควรนำขวดอินซูลินเก็บไว้ในที่เย็นหรือแช่ในตู้เย็นถ้ามี
ก่อนใช้ควรตรวจสอบป้ายแสดง วัน เวลา ยาหมดอายุข้างขวดควรจดบันทึกไว้ต่างหากเนื่องจากสลากยาอาจหลุดลอกไปได้
โรคทางต่อมไทรอยด์
แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
1.กลุ่มที่เกิดจากความผิดปกติของการทำงานของต่อมไทรอยด์ (Thyroid dysfunction) ได้แก่ ภาวะ hyperthyroidism และภาวะ hypothyroidism
โรคก้อนของต่อมไทรอยด์ (Nodular thyroid disease) ได้แก่ solitary thyroid nodules และ multiple nodular goiter
Hyperthyroidism ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ
เกิดจากฮอร์โมนไทรอยด์สูงในกระแสเลือด อาการแสดง ได้แก่ ใจสั่น มือสั่น เหนื่อยง่าย ทานมากแต่น้ำหนักลด ขี้หงุดหงิด เหงื่อออกมาก ระบบการเต้นของหัวใจผิดปกติ มี Atrial fibrillation หรือมี congestive heart failure ได้เรียกภาวะนี้ว่า Apathetic hyperthyroidism
ยาที่ใช้ในการรักษาโรคไทรอยด์เป็นพิษ(Thionamides) ในไทยมี 2 ชนิด ได้แก่ Propylthiouracil (PTU) และ Methimazole (MMI) กลไกการออกฤทธิ์ คือ ยับยั้งการสร้าง T3 T4
Hypothyroidism ภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำ
คือภาวะที่ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยทำให้เกิดการสร้างและหลั่งฮอร์โมนสู่กระแสเลือดน้อยลง
ยารักษา Hypothyroid
ชื่อยา Levothyroxin ซึ่งเป็นไทรอยด์ฮอร์โมนสังเคราะห์
ผลข้างเคียง น้ำหนักลด ปวดหัว คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย นอนไม่หลับ
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบสืบพันธ์สตรี
ยาคุมกำเนิดแบบธรรมดาแบ่งได้ 2 ชนิด ดังนี้
ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
(Combined oral contraceptions)
ยาคุมกำเนิดชนิดที่มีแต่โปรเจสโตรเจน
(micro oral contraception)
มีฮอร์โมนโปรเจสโตเจนเท่านั้น ไม่มีเอสโตรเจน ยาชนิดนี้ไม่มีผลต่อแม่ลูกอ่อน
ยาคุมฉุกเฉิน
แบ่งได้ 2 ประเภท
ฮอร์โมนผสม ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจน
และโปรเจสตินผสมกัน (Combined Pill Regimens)
ฮอร์โมนเดี่ยว มีฮอร์โมนโปรเจสตินเพียงอย่างเดียว
(Progestin-Only Pill Regimens)
วิธีการใช้ชุดตรวจสอบการตั้งครรภ์
หลัการการที่ใช้ คือ ตรวจหาฮอร์โมน Humen ChorionicGonadotrapin (hCG) ที่ร่างกายสร้างในระดับ 25-50 mlU/ml ตามวิธี immonochromatography ทำให้สามารถตรวจสอบเมื่อประจำเดือนขาดหายไป 1 วัน เวลาที่ใช้ในการตรวจสอบนาน 1-5 นาที และมีความแม่นยำ 99%