Bài tập kĩ năng định hướng di chuyển cho trẻ khiếm thị

Biện pháp định hướng không gian với đồ vật

Khái niệm

Biện pháp định hướng không gian bằng thính giác

Biện pháp kết hợp đa giác quan

Định hướng và việc xác định vị trí trong môi trường gần nhất. Kĩ năng định hướng là việc thu thập và xử lí thông tin từ môi trường bằng giác quan, qua đó xác định vị trí cá nhân của mình giúp cho di chuyển- vận dộng đúng mục đích

Đối với trẻ khiếm thị, định hướng, di chuyển- vận động càng đặc biệt quan trọng. Định hướng, di chuyển- vận động là một phần không thể thiếu của bất kì chương trình giáo dục và phục hồi chức năng nào. định hướng, di chuyển vận động còn có ý nghĩa đặc biệt là giúp trẻ khiếm thị đi lại độc lập, an toàn, đúng mục đích và duyên dáng lịch sự.

Dựa vào những vật chuẩn trong không gian để xác định vị trí của bản thân với môi trường xung quanh trong không gian hẹp.
Từ những vật chuẩn trên hướng dẫn trẻ định hướng không gian ba chiều từ bản thân trẻ : Trái - phải, Trên - dưới, Trước - sau

Rèn luyện kỹ năng định hướng trên bằng cách di chuyển đồ vật theo yêu cầu lăn quả bónh về bên trái, tung lên cao..., yêu cầu trẻ chuyển động tới các vật chuẩn đã được xác định.

Trước khi tiến hành hướng dẫn yêu cầu trẻ rèn luyện kỹ năng sau

Với cảm giác da, hướng dẫn cho trẻ cảm nhận trẻ đang ở đâu: trong nhà hay ngoài trời, trên trục lộ, khoảng không gian trước mặt trẻ ... dựa vào cảm giác về gió thổi, nhiệt độ

Kết hợp và phân định được chính xác các cảm giác trên và dựa vào các kinh nghiệm sẵn có của bản thân giúp trẻ định hướng tốt được vị trí cơ thể ở những môi trường lạ và không gian rộng lớn

Từ giác giác của giác vận động, rèn luyện cho cảm giác trẻ được chuyển - vận động trên mặt phẳng nào: bằng mặt phẳng, trẻ trượt, trơn, đi lên hay đi xuống.

Từ đó, xác định vị trí của thân bản và chuyển hướng của trẻ

Đó là sử dụng các phương thức vận chuyển cảm giác, cảm giác da và cảm giác "áp lực / sức ép" hay còn gọi là "giác quan thứ sáu".

Cảm giác áp lực / sức ép giúp trẻ xác định các vật cản trước mặt. Nếu thử bịt mắt lại rồi đi đến gần một bức tường, chúng ta sẽ cảm nhận được cảm giác sức ép hay tưng tức trước mặt. Cảm giác này rất phát triển ở trẻ khiếm thị.

Kỹ năng phân biệt âm thanh để giúp trẻ dựa vào âm thanh định hướng vị trí của cơ thể.

Kỹ năng định vị âm thanh với kỹ năng này trẻ phân biệt được nguồn gốc của âm thanh trạng thái đứng im hay di chuyển động của vật phát ra âm thanh

Kỹ năng phát hiện âm thanh trong đời sống hàng ngày.

Biện pháp tập cho trẻ khiếm thính tự đi

Rèn luyện kĩ năng đi từ nhà đến trường học

Một số bài tập bổ trợ

Bước 2 : Trước khi đi , yêu cầu nhắc lại nhiệm vụ đã thực hiện ở bước 1. Lần này người dẫn đường đi trước một đoạn , không cần chạm vào trẻ , thỉnh thoảng người dẫn vỗ tay hoặc ra hiệu : rẽ phải , rẽ trái , đi thẳng ...

Bước 3 : Người dẫn đi theo trẻ mù để theo dõi và chỉ giúp đỡ khi cần thiết . Cần dành nhiều thời gian để trẻ tự luyện tập . Có thể tính thời gian về đích , số lần sai phạm để đánh giá kết quả , động viên . Hướng dẫn trẻ tự đi ngoài đường phố Cần giải thích cho trẻ mù biết luật giao thông , luật đi bộ :

Bước 1 : Trẻ mù một tay nắm vào khuỷu tay hoặc bàn tay của người dẫn và đi sau độ nửa bước chân . Người dẫn đường vừa đi vừa thông báo cho trẻ biết từ nhà đến trường phải qua mấy chỗ có đặc điểm riêng : hướng đi , khoảng cách , nền đường và trên đường đi có đặc điểm gì cần chú ý . Khi đến trường , cần thông báo trường có đặc điểm gì . Để trẻ KT có thể hình dung được đoạn đường đã di , người hướng dẫn có thể nhắc lại tóm tắt nhiệm vụ vừa thực hiện xong . Sau đó dẫn trẻ về nơi xuất phát . Thực hiện bước 1 khoảng từ hai đến ba lần

Không đi dưới lòng đường mà đi trên vỉa hè

Những hiểu biết về đặc điểm của tuyến đường

Đi và tránh về phía tay phải của mình .

Luyện cho trẻ nghe âm thanh do các phương tiện giao thông phát ra .

Khi muốn sang đường , cần chú ý nghe tiếng động cơ xe máy , có cử chỉ biểu hiện và muốn xin sang đường để người điều khiển phương tiện giao thông biết và điều chỉnh .

Dạy trẻ nhảy lò cò , nhảy bằng hai chân : Cho tre dùng tay “ xem ” cách nhảy , hướng dẫn cho trẻ làm theo động tác . Luyện tập cho trẻ trong các trò chơi vận động cùng các bạn !

Dạy trẻ trèo thang , đi lên đi xuống cầu thang : cho trẻ làm quen với cấu tạo của cầu thang và thang leo trèo , hướng dẫn trẻ cách ước lượng chiều cao của các bậc , cách sử dụng tay vịn , phối hợp chân – tay khi di chuyển . Luyện cho trẻ đi lên , xuống cầu thang , bậc lên xuống . Tổ chức cho trẻ chơi trò chơi leo thang ;

Giữ thăng bằng : Trẻ sờ chân cô hoặc các bạn học đứng bằng một chân , phối hợp động tác chân - tay . Dạy cho trẻ các cách đỡ khi ngã sấp , ngã ngửa . Củng cố các kĩ năng trên cho trẻ thông qua thi đứng bằng một chân ( như con cò ) , đội bao cát ..

Dạy trẻ các thế di chuyển an toàn không dùng gậy . Thế an toàn dưới , an toàn giữa và an toàn trên : tay trẻ để trước và cách bụng , ngực , trán khoảng một gang ( không để lòng bàn tay hướng ra ngoài ) khi đi trong các địa hình có nhiều vật cản .

Rèn luyện cho trẻ thông qua các trò chơi vận động : đá bóng , mèo đuổi chuột , bịt mắt bắt dê , thỏ về chuồng , thi đi nhanh , tung bóng , chuyển trứng , đua ngựa , chuyền bóng ...

Biện pháp di chuyển cùng gậy

Cách xuất phát

Hướng dẫn kỹ năng cầm gậy dò đường đi trong phòng

Luyện tập gậy (Nên cho trẻ KT đứng tại chỗ luyện tập gậy)

Hướng dẫn kỹ năng định hướng từ phòng học ra cổng trường

Tư thế trước khi xuất phát: Hai chân đứng song song, thẳng đứng, người ngay ngắn, mặt hướng về phía trước, cánh tay của tay cầm gậy buông xuôi tự nhiên, áp nhẹ vào thân. Cẳng tay co lên ngay thắt lưng sao cho bàn tay ở phía trước một gang tay (20cm). Nắm chuôi gậy trong lòng bàn tay bằng ba ngón tay (ngón út, ngón đeo nhẫn, ngón giữa). Ngón cái đặt theo trục gậy nhưng ở phía trên.

Hướng dẫn kỹ năng di chuyển trên đường phố. Trẻ cần thực hiện và thực hiện đúng

Hướng dẫn kỹ năng tự đi sang đường đi sang đường ở thành phố

Đến ngã tư của hai đường cách nhau : chú ý phân biệt tiếng động cơ xe máy để phát hiện các loại xe máy đã dừng ;

Trước khi sang đường , cần giơ gậy lên phía trước ngang thắt lưng để báo cho mọi người : biết mình cần qua đường đi khoảng 3, 4 bước ;

Sau đó hạ gây xuống đi theo gậy dò đường hình quả Jắc ;

Khi phát hiện gần qua đường ( phát hiện theo những dấu hiệu khác nhau , chủ yếu là qua âm thanh loại tiếng ồn , có thể dự đoán được ) , sử dụng đầu gậy theo kiểu âm thanh quét để tìm vỉa hè rồi bước lên .

Luật đi đường của người đi bộ

Đi và tránh về phía phải

Đi bộ trên vỉa hè (hoặc sát cảnh phải) không đi xuống lòng đường

Tư thế cầm gậy dò đường khi đi trên đường

Trẻ biết giữ tư thế an toàn

Nắm chuôi gậy bằng 3 ngón

Đầu gậy luôn luôn cách nền 5 -10 cm , thân gậy hoi chếch chéo phía trước cơ thể nhằm sớm phát hiện và tránh vật cản hoặc tránh va trạm vào người khác

Tư thế trước khi xuất phát : chân trái bước trước thì đầu gậy chuyển sang phải , khi chân phải bước đi thì đầu gậy chuyển sang trái ;
Cần rèn luyện cho trẻ đi đúng nhịp đập xuống đất của đầu gậy

Dùng gậy theo hình quả lắc đảm bảo tốc độ nhanh , bám sát vật chuẩn phía trước và ở bên dưới Nếu nền đường ghồ ghề , khi đi cần chuyển đầu gậy theo kiểu thanh quét

Đầu gậy chuyển động theo đầu quả lắc : đầu gậy chạm đất ở hai bên đường đi ( khoảng cách hai bên đầu gậy chạm đất là một bên vai )

Đầu gây theo kiểu thanh quét : đầu gậy không chạm đất mà đầu gậy luôn luôn cách mặt đất chừng 10 cm .

Đầu gậy chuyển động theo đầu quả lắc : đầu gậy chạm đất ở hai bên đường đi ( khoảng cách hai bên đầu gậy chạm đất là một bên vai ) ; Đầu gây theo kiểu thanh quét : đầu gậy không chạm đất mà đầu gậy luôn luôn cách mặt đất chừng 10 cm