การดูแลผู้คลอดเพื่อบรรเทาความเจ็บปวดในระยะคลอด (โดยไม่ใช้ยา) และการส่งเสริมสุขภาพในระยะคลอด

ความหมายของอาการปวด

ประสบการณ์ด้านการรับรู้และอารมณ์ที่ไม่พึงประสงค์อันเกิดเนื่องจากเนื้อเยื่อที่ได้รับบาดเจ็บ

อาการเจ็บครรภ์ในระยะคลอด

ความปวดที่เกิดขึ้นจะหายไปเมื่อกระบวนการคลอดสิ้นสุดลง

ทฤษฎีการเริ่มต้นการคลอด

ปฏิกิริยาและการตอบสนองต่อความเจ็บปวดผู้คลอดและทารกในครรภ์ในระยะคลอด

ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนระหว่างEstrogen progesterone

ทฤษฎีกระตุ้นฮอร์โมน Oxytocin

ทฤษฎีการยืดขยายของมดลูก

ทฤษฎีการหลั่งฮอร์โมนProstaglandin

การเจ็บครรภ์

ทฤษฎีควบคุมประตู (Gate control theory)

พลังประสาทของความเจ็บปวด จะถูกปรับสัญญาณในระดับไขสันหลังก่อนส่งขึ้นไปรับรู้ในระดับสมอง

แนวปฏิบัติในการบรรเทาการเจ็บครรภ์คลอดจากหลักฐานเชิงประจักษ์

การเตรียมความรู้ก่อนคลอด(Childbirth education)

การดูแลอย่างต่อเนื่อง(Labor Support)

โปรแกรมการให้ความรู้แก่เจ้าหน้าที่ในทีมสุขภาพ

การปรับท่าทางและการเคลื่อนไหวในระยะคลอด

การนวดและการสัมผัส(Touch and massage)

การบำบัดด้วยน้ำ (Hydrotherapy-warm or cool)

การผ่อนคลายหรือการหายใจ(Relaxation and breathing)

การปรับสภาพแวดล้อมในห้องรอคลอด

การส่งเสริมความเป็นส่วนตัวปิดม่านขณะทำกิจกรรม

การดูแลเพื่อบรรเทาความปวดในระยะคลอดโดยไม่ใช้ยา

การลดตัวกระตุ้นความปวด

การเคลื่อนไหว

การนั่งเก้าอี้โยก(rocking)

การนั่งเอียงไปมาบนลูกบอล (swaying

การนั่งเก้าอี้ที่กลับหลังและซบหน้าบนพนักพิงเก้าอี้

นั่งยอง การเดิน และการเต้นรำช้า ๆ

ท่า

ท่าศีรษะและลำตัวสูง(upright position)

ท่าคุกเข่า (all four or hands and knees position)

ท่าพีเอสยูแคท (PSU Cat)ลักษณะท่า คือ ให้ผู้คลอดหันหน้าไปทางหัวเตียงที่ยกสูง 45-60 องศา วางหน้าและอกผุ้คลอดบนหมอน เข่ายันพื้นแยกห่างกันพอประมาณ

นั่งยองๆแล้วแยกขาออกจากกันประมาณช่วงไหล่ ก้นลอยเหนือพื้น ทิ้งน้ าหนักตัวบนฝ่าเท้าทั้ง 2 ข้าง

ท่าคุกเข่าโน้มตัวไปข้างหน้าโอบแขนและพักบนลูกบอลที่มีความสูงระดับไหล่

การกระตุ้นประสาทส่วนปลาย

การบ้าบัดโดยใช้น้ำหรือวารีบ้าบัด

การสัมผัส การนวด และการกดจุด

การประคบร้อน และเย็น

การลูบถือเป็นการนวดเพียงเบา ๆ ใช้ปลายนิ้วมือลูบเป็นวงกลมด้วยจังหวะสม่ำเสมอ

การนวดร่างกายผู้คลอดบริเวณที่เจ็บปวด จะชบรรเทาความปวดตามทฤษฎีควบคุมประตู

การส่งเสริมการยับยั งการส่งกระแสประสาทจากไขสันหลังในระดับสมอง

สุคนธบำบัดเป็นการใช้น้ ามันหอมระเหยจากพืชหอม สกัดจากดอกไม้ ใบไม้ เปลือกไม้ เนื้อไม้ ราก และเมล็ด ส่วนใหญ่จะใช้ในรูปแบบการสูดดม

การใช้เทคนิคการหายใจ(breathingtechnique)

การเพ่งและเบี่ยงเบนความสนใจ (attention-focusing and distraction)

การเบ่งคลอด(pushing)

การใช้ดนตรี

หายใจแบบเร็วตื้นและเบา

การหายใจแบบช้า (slow-deep chest breathing)

ทุกครั้งที่มดลูกหดรัดตัว ให้ผู้คลอดหายใจยาวและลึกเพื่อล้างปอด1 ครั้ง

หายใจแบบหอบสลับเป่าปาก

ด้านมารดา

มดลูกไวต่อความเจ็บปวด

กล้ามเนื้อลายและหลอดเลือดหดตัว

กระตุ้นระบบประสาทซิมพาเธติคPR RR BPสูงขึ้น

อารมณ์เปลี่ยนแปลงบ่อย

น้ำเสียงเปลี่ยนไป กระสับกระส่าย

ด้านทารก

ภาวะlate deceleration

สมองของทารกอาจได้รับความกระทบกระเทือนจากการหดรัดตัวของมดลูก

ขณะเจ็บครรภ์เกิดfetal distress

ให้เน้นบริเวณไหล่ หลัง กระเบนเหน็บ และต้นขา

ตำแหน่งเอสพี6 (SP6) อยู่เหนือข้อเท้าแอลไอ4 (LI4) ระหว่างนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ส่วนแรก และบีแอล 67 (BL67)

45-50 เดซิเบล

Cxเปิด8-10 ซม. ให้หายใจลึกๆ เพ่งมองที่จุดหนึ่งจุดใดอย่างแน่วแน

Cxเปิด4-6 ซม.
ให้ตั้งใจจดจ่อนับลมหายใจเข้าออก

CX เปิด1-4 ซม. ให้เดินพูดคุยหรืออ่านหนังสือ

การเบ่งคลอดแบบวัลซัลวา(valsalvapushing) หรือกลั้นหายใจนานมากกว่า 6 วินาทีขณะเบ่งคลอด

การเบ่งคลอดแบบเปิดกล่องเสียง(opened glottis pushing)ให้ผู้คลอดออกเสียงเบาๆ หรือมีลมเล็ดลอดขณะเบ่งได้ และใช้เวลาเบ่งแต่ละครั้งนาน 4–8วินาที

การดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคล

ให้ผู้คลอดบ้วนปากบ่อยๆ

เช็ดตัวเปลี่ยนเสื้อผ้า

การดูแลสิ่งแวดล้อม

จัดให้มีความเป็นส่วนตัว

มีผ้ารองเลือดหรือน้ำคร่ำใต้ก้นผู้คลอด

อนุญาตให้ญาติเฝ้าคลอดได้

การจัดการความเจ็บปวดในระยะคลอดโดยการใช้ยา

ให้ยา Pethidine / Fentanyl ตามแนวปฏิบัติในการบริหารยา

ให้ยาแก้ปวด Pethidine หรือยา Fentanyl ในกรณีที่ผู้คลอดเป็นหอบหืด

ความรู้สึกไม่สุขสบายที่จากบาดเจ็บของเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อมดลูก และการยืดขยายและหดรัดตัว เนื้อเยื่อบริเวณรอบๆเกิดการขาดเลือดชั่วขณะ

แนวทางการจัดการยา

สั่งยา Pethidineเป็น mg และวิธีการให้ยาชัดเจน เช่น การ dilute ฉีดช้าๆ doseที่ใช้คือ pethidine 50 mgIV

สังเกต / ซักถามอาการของผู้คลอดขณะให้ยาตลอดเวลาและติดตามอาการข้างเคียง

เตรียมยา Narcan(Naloxone) ให้พร้อมใช้ทันที

แนวทางการจัดการยา

ขนาดยาที่ใช้คือ 1 mcg/kg จัดเตรียมยาโดยเจือจางsterile water for injection

ติดตามอาการข้างเคียงเช่น ภาวะกดการหายใจ กล้ามเนื้อกระตุก อาการหน้ามืด เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน

ห้ามให้ผู้ป่วยที่แพ้มอร์ฟินหรือสารที่ออกฤทธิ์เหมือนมอร์ฟิ

ให้ผู้ป่วยหลับตาขณะ pushยา เพื่อลดอาการเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน

ให้ยาแบบIV push ช้า ๆ

เตียมยา Narcan(Naloxone) ซึ่งเป็นAntidoseของ Fentanyl