Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาระบบทางเดินหายใจ - Coggle Diagram

- - - - แบ่งตามลักษณะอาการแสดง ได้แก่
        
        ไอแห้ง (Non-productive/ Dry
        Cough)
        
        ไอมีเสมหะ (Productive Cough)
      - แบ่งตามระยะเวลา ได้แก่
        
        ไอเรื้อรัง (> 3 สัปดาห์)
        
        ไอเฉียบพลัน (< 3 สัปดาห์)
    - - ยาขับเสมหะ (Expectorants)
        
        มีส่วนผสมของเมือก (mucus) และน้ำ ประกิบกัน
        
        อาจมีเศษเซลลืที่หลุดออกจากการอักเสบ และอาจมีจุลินทรีย์ร่วมด้วยเกิดเป็น mucoprotein complex เป็นเสมหะที่ข้นเหนียว
        
        เสมหะ (Sputum or Phlegm) เป็น polymer ขนาด
        ใหญ่จาก glycoprotein ต่อกันด้วยพันธะ disulfide bond
        
        ออกฤทธิ์กระตุ้นการกลั่งน้ำคัดหลั่งจากการเดินหายใจมากขึ้น โดย
        
        กระตุ้น receptor ของระบบประสาท
        Cholinergic ท าให้เสมหะลดความข้นเหนียวและใสขึ้น
        ทำให้ขับออกจากทางเดินหายใจง่ายขึ้น
        
        มีฤทธิ์ระคายเคืองต่อเยื่อบุทางเดินอาหาร ทำให้มี reflex ไปตาม vagus nerve ไป กระตุ้นการหลั่งน้ำคัดหลั่งจากการทางเดินหายใจมากขึ้น
        
        กระตุ้นการทำงานของ secretory cell ของระบบทางเดินหายใจโดยตรง
        
        อาการไม่พึงประสงค์ – ระคายเคืองต่อทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง
        
        – Guaifenesin (Glyceryl guaiacolate)
        – Ammonium carbonate
        
        อื่น ๐ เช่น น้ำมันหอมระเหย (volatile oil) เช่น Eucalyptus oil,
        ชะเอม (liquorice)
      - ยาละลายเสมหะ (Mucolytics)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เปลี่ยนแปลงโครงสร้างของเสมหะ โดยทำลาย disulfide bond
        
        ทำให้เสมหะมีความข้นเหนียวลดลง
        
        เสมหะถูกขับออกง่ายขึ้น
        
        ยา
        
        Bromhexin (Bisolvon®)
        
        Carbocysteine
        
        Acetylcysteine
        
        Ambroxol (Mucocolvan®)
      - ยากดการไอ (Antitussives)
  - - - 1) Narcotic antitussive ได้แก่ Codeine และอนุพันธ์จากฝิ่น (Opium)
        
        ระงับไอได้ดีมาก ใช้กรณีไอรุนแรง และไอแห้ง
        
        Codeine สามารถถูกเปลี่ยนเป็น morphine ได้ในร่างกาย ทำให้มีฤทธิ์ลดปวด
        
        กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้ง cough reflex โดยการยับยั้งที่ cough center
        ใน medulla
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ทำให้ง่วงซึม คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก
        
        กดการหายใจ
        
        ข้อควรระวัง
        
        อาจทำติดยา (dependence)
        
        ระวังในผู้โรคหืด และ COPD (Chronic obstructive pulmonary
        disease )
      - 2) Non-narcotic antitussive ได้แก่ Dextromethorphan และ Butamirate
        
        Dextromethorphan (Romilar®)
        เป็น opioid synthetic antitussive
        
        ข้อดี และไม่ทำให้ติดยา ไม่มีฤทธิ์ลดปวด
        
        ข้อด้อย - ระงับไอได้น้อยกว่า Codeine
        
        กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้ง cough reflex โดยการยับยั้งที่ cough center ใน medulla
        
        อาการไม่พึงประสงค์ - ง่วงนอน
        
        Butamirate (Sinecod®)
        
        ลดการอักเสบ และการหดตัวของหลอดลม
        
        อาการไม่พึงประสงค์ - มึนเวียนศีรษะ (dizziness)
        
        ออกฤทธิ์กดศูนย์การไอที่ medulla
    - - กลไกการออกฤทธิ์ ทำให้ลดการส่งสัญญาณประสาทไปกระตุ้นที่ศูนย์การไอ ได้แก่
        
        – local anesthetics เช่น ลูกอม หรือยาพ่นที่มีส่วนผสมของยา หรือสารที่ทำให้ชาหรือเย็น
        
        – demulcent เช่น • licorice lozenges, honey (สารที่มีคุณสมบัติข้นหนืด เคลือบเยื่อบุทางเดินกายใจ เพิ่มความชุ่มชื้นในลำคอและลดการสัมผัสสารระคายเคือง จึงลดการระคายคอ )
      - Levodopropizine (Levopront®)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการไอที่ถูกกระตุ้นด้วยสารเคมี และสารก่อภูมิแพ้
        
        ยับยั้งระดับการไอที่ระดับ peripheral โดยการยับยั้ง การส่งสัญญาณประสาทส่วน afferent nerves
        
        มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลางน้อย
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        ง่วงซึม
- - - - Diphenhydramine
      - Hydroxyzine (Atarax ®)
      - Chlorpheniramine (CPM)
      - imenhydrinate
      - Brompheniramine (BPM)
    - - แก้แพ้ ลดน้ำมูก → Chlorpheniramine (CPM) → Brompheniramine (BPM)
      - ลดผลผื่นคัน mild tranquilizer for anxiety → Hydroxyzine
      - ลดอาการไอ → Diphenhydramine (Benadryl®)
      - แก้อาการเมารถ (motion sickness) → Dimenhydrinate
    - - ปัสสาวะลำบาก ท้องผูก
      - ง่วงซึม ใจสั่น
      - ปากแห้งคอแห้ง (Dry mouth or throat)
  - - - Levocetirizine
      - Fexofenadine
      - Loratadine
      - Levocetirizine
      - Cetirizine
    - - แก้แพ้ ลดน้ำมูก ลดผดผื่นคัน ภูมิแพ้ allergic rhinitis
- - - - อาการไม่พึงประสงค์ และ ข้อควรระวัง
        
        -เพิ่มความดันในตา → ระวังในผู้ป่วยต้อหิน
        
        -ทำให้ใจสั่น หัวใจเต้น → ระวังในผู้ป ่วยความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ hyperthyroid
    - - เป็นยาชนิดยาพ่นจมูกและชนิดยาหยอดจมูก
        
        – Phenylephrine
        
        – Xylometazoline
        
        – Oxymetazoline
        
        – Naphazoline
        
        – Ephedrine,
        
        – Tetrahydrozoline
      - อาการไม่พึงประสงค์ และ ข้อควรระวัง
        
        – การใช้เป็นระยะเวลานานจะเกิด Rebound congestion
        หากใช้มากกว่า 5 วัน ควรใช้ยารับประทาน
        
        -อาจทำให้ระคายเคืองเยื่อบุจมูก
      - การดูแลเมื่อมีอาการคัดจมูก การล้างจมูก 10 ขั้นตอน
      - ยาพ่นจมูกแบบ steroid ลดการอักเสบ ภูมิแพ้
- - - - 1.ออกฤทธิ์ผ่าน adenosine receptor
        antagonist
      - ออกฤทธ์เป็น non selective
        Phosphodiesterase (PDE) inhibitor
    - - Theophylline (Theo-Dur®)
      - (Narrow therapeutic index)
      - Aminophylline