Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาระบบทางเดินหายใจ, นางสาวสิรินทิพย์ สืบด้วง 621401078 เลขที่ 75 - Coggle…
ยาระบบทางเดินหายใจ
ยาที่ใช้รักษาอาการไอ (Cough preparations)
สาเหตุ
สารก่อการระคายเคือง เช่น ฝุ่นละออง มลภาวะ ควันบุหรี่
สารเคมี หรือยาบางกลุ่ม
เชื้อโรค
สารเมือกในทางเดินหายใจ
การแบ่งลักษณะการไอ
แบ่งตามลักษณะการไอ
ไอแห้ง (Non-productive/Dry Cough)
ไอมีเสมหะ (Productive Cough)
แบ่งตามระยะเวลา
ไอเฉียบพลัน (น้อยกว่าหรือเท่ากับ 3 สัปดาห์)
ไอเรื้อรัง (มากกว่า 3 สัปดาห์)
คือ
การไอ เป็นกลไกการป้องกันร่างกายตามธรรมชาติ
ไอเพื่อขับสิ่งแปลกปลอมออกจากทางเดินหายใจ
ยารักษาอาการไอ
ยาขับเสมหะ (Expectorants)
มีส่วนผสมของเมือก (mucus) และน้ำ ประกอบกัน
อาจมีเศษเซลล์ ที่หลุดออกจากการอักเสบ
เสมหะเป็น Polymer ขนาดใหญ่จาก glycoprotein ต่อกันด้วยพันธะ disulfide bond
ออกฤทธิ์กระตุ้นการหลั่งน้ำคัดหลั่งจากทางเดินหายใจมากขึ้น
ได้แก่ Guaifenesin (Glyceryl guaiacolate) / Ammonium carbonate
อาการไม่พึงประสงค์ : ระคายเคืองต่อทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง
ยาละลายเสมหะ (Mucolytics)
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้เสมมหะมีความข้นเหนียวลดลง
เสมหะถูกขับออกมาง่ายขึ้น
เปลี่ยนแปลงโครงสร้างของเสมหะ โดยทำลาย disulfide bond
ยา
Carbocysteine
Ambroxol (Mucocolvan)
Bromhexin (ฺBisovon)
Acetylcysteine
ยากดยาไอ (Antitussives)
Central anti-tussives
Non-Narcotic antitussives
Dextromethorphan (Romilar)
เป็น opioid synthetic antitussive
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้ง cough center ใน medulla
ข้อดี : ไม่ทำให้ติดยา ไม่มีฤทธิ์ลดปวด
ข้อด้อย : ระงับไอได้น้อยกว่า Codeine
อาการไม่พึงประสงค์ : ง่วงนอน
Butamirate (Sinecod)
ออกฤทธิ์กดศูนย์การไอที่ medulla
ลดการอักเสบ และการหดตัวของหลอดลม
อาการไม่พึงประสงค์ : มึนเวียนศีรษะ (dizziness)
Narcotic antitussives
ได้แก่ Codeine อนุพันธุ์จากฝิ่น (Qpium) เช่นทิงเจอร์ฝิ่น
กลไกการออฤทธิ์ : ยับยั้ง cough reflex โดยการยับยั้งที่ cough center ในmedulla
ระงับไอได้ดี ใช้ในกรณีไอรุนแรง และไอแห้ง
Codeine สามารถถูกเปลี่ยนเป็น morphine ได้ในร่างกาย ทำให้มีฤทธิ์ลดปวด
อาการไม่พึงประสงค์ : ง่วงซึม คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก กดการหายใจ
ข้อควรระวัง : อาจทำให้ติดยา ระวังในผู้ป่วยโรคหืด
Peripheral anti-tissives
อาการไม่พึงประสงค์
ง่วงซึม
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการไอที่ถูกกระตุ้นด้วยสารเคมี และสารก่อการภูมิแพ้
ยับยั้งการไอที่ระดับ peripheral โดยการยับยั้งการส่งสัญญาณประสาทส่วน afferent nerves
ทำให้ลดการส่งสัยญาณประสาทไปกระตุ้นที่ศูนย์การไอ
มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลางน้อย
ยาบรรเทาอาการคัดจมูก (Nasal decongestant)
กลไกการออกฤทธิ์
มีฤทธิ์ทำให้หลอดเลือดในโพรงจมูกหดตัว
ลดการคั่งของเลือดในหลอดเลือดทำให้ลดการบวมของเนื้อเยื่อ
เป็นเเอลฟา1-adrennergic receptor agonists
ทำให้รูเปิดของโพรงอากาศในจมูกเปิดกว้าง และหายใจสะดวกขึ้น
รูปแบบยา
ชนิดรับประทาน (Systemic nasal decongestants) (ไม่ได้ออกฤทธิ์ที่เส้นเลือดโพรงจมูกอย่างเดียว)
ยา
Pseudoephedrine
Phenylephrine
อาการไม่พึงประสงค์
ทำให้ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว --> ระวังในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ hyperthyroid
เพิ่มความดันในตาสูง --> ระวังในผู้ป่วยต้อหิน
ชนิดใช้เฉพาะที่ในจมูก (Topical nasal decongestants) ยาชนิดพ่นและชนิดหยอดจมูกE
Oxymetazoline
Phenylephrine
Ephedrine
Xylometazoline
Naphazoline
Tetrahydrozoline
อาการ
เลือดมาเลี้ยงที่โพรงจมูกมากขึ้น
โพรงจมูกมีเลือดคั่ง และบวม
หลอดเลือดที่โพรงจมูกขยายตัว
เกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจ
ยาต้านฮิสตามีน (antihistamine)
First-generation
ลักษณะ
ยาออกฤทธิ์ภายใน 15-30 นาที หลังรับประทาน
มีฤทธิ์อยู่ได้นาน 4-6 ชั่วโมง
ข้อบ่งใช้
แก้แพ้ ลดน้ำมูก --> Chlorpheniramine (CPM) --> Brompheniramine (BPM)
ลดผดผื่นคัน --> Hydroxyzine
ลดอาการไอ (Benadryl)
แก้อาการเมารถ (Dimenhydrinate)
อาการไม่พึงประสงค์
ง่วงซึม/ปากแห้งคอแห้ง/ปัสสาวะลำบาก/ท้องผูก/ใจสั่น
ยา
Diphenhydramine
Hydroxyzine (Atarax)
Chlorpheniramine (CMP)
Dimenhydrinate
ฺBrompheniramine (BPM)
Second-generation
ลักษณะ
เป็น 'Non-sedating' antihistamines คือไม่ทำให้ง่วง
ไม่กดระบบประสาทส่วนกลาง --> ไม่ทำให้ง่วง
มีความเจาะจงต่อ Histamine receptor สูง --> ผลข้างเคียงน้อย
ยาออกฤทธิ์ยาวนาน 12 ชั่วโมง ควรกินวันละ 1-2 ครั้ง
ออกฤทธิ์ช้ากว่า First Generation (1-2 วัน)
ข้อบ่งใช้
แก้แพ้ ลดน้ำมูก ลดผดผื่นคัน ภูมิแพ้ allergic rhinitis
ยา
Desloratadine (Aerius)
Levocetirizine (Xyzal)
Loratadine (Clarityne)
Cetirizine (Zyrtec)
Fexofenadine (Telfast)
คือ
พบใน mass cells and Basophils
ก่อให้เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ (Allergy)
Histamine เป็น Autacoid (lacal hormones)
ยาขยายหลอดลม (Bronchodilators)
Anticholinergic
ทำให้หลอดลมคลายตัว
อาการไม่พึงประสงค์ : ปากแห้ง ง่วงซึม ปัสสาวะลำบาก
โดยยับยั้งการทำงานของ M3 receptor
Xanthine derivatives
เป็นสารแอลคาลอยด์ ได้จากพืช
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ผ่าน adenosine receptor antagonist
ออกฤทธิ์เป็น non selective Phosphodiesterase (PDE) inhibitor
ยา
(Narrow therapeutic index)
Aminophylline
Theophylline (Theo-Dur)
อาการไม่พึงประสงค์
ใจสั่น ท้องเสีย คลื่นไส้ ปวดหัว เกิด drugs interaction กับยาหลายชนิด
เบต้า2 agonists
Short-acting เบตา2 adrenergic receptor agonist : SABA
ได้แก่ Salbutamol Albuterol Terbutaline Procaterol
ใช้สำหรับ บรรเทาอาการหลอดลมหดเกร็งเฉียบพลัน
Long-acting เบตา2 adrenergic receptor agonist : LABA
ใช้เป็นประจำเพื่อควบคุมอาการหลอดลมตีบเกร็ง
ได้แก่ Salmeterol Formoteroll
อาการไม่พึงประสงค์
ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว อาการสั่น น้ำตาลในเลือดสูง
นางสาวสิรินทิพย์ สืบด้วง 621401078 เลขที่ 75