Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ - Coggle Diagram

- - - - ผิดปกติ ขาวหรือคล้ายดินเหนียว
      - สาเหตุไม่มมีน้ำดี
    - - ผิดปกติสีแดง ซีดและเป็นมันเยิ้ม
      - สาเหตุ มีเลือดออกในทางเดินอาหาร มีริดสีดวงทวาร หรือบริโภคผัก พร่องหน้าที่การดูดซึมของไขมัน
  - - - มีกลิ่นเฉพาะ:จากอาหาร ตกค้าง
    - - กลิ่นเปลี่ยนเหม็นมาก
    - - การติดเชื้อจากเลือดในอุจจาระ
  - - - ผิดปกติ มากกว่า วันละ 6 ครั้งหรือ 1-2 วัน ครั้งเดียว
      - สาเหตุ มีกิจกรรมการเคลื่อนไหวมากเกินไปหรือน้อยเกินไป
    - - ผิดปกติ มากกว่า 3 ครั้ง หรือสัปดาห์ละครั้ง
      - สาเหตุ มีกิจกรรมการเคลื่อนไหวมากเกินไปหรือน้อยเกินไป
- - - - ภาวะท้องผูกแบบปฐมภูมิ
        
        มีความสัมพันธ์กับการ รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย ภาวะขาดน้ำ การเคลื่อนไหวลดลงแรงตึงตัวของกล้ามเนื้อลดลง
      - ภาวะท้องผูกแบบทุติยภูมิ
        
        ความผิดปกติในการทําหน้าที่ของไขสันหลัง อันเป็นผลของการไม่ เคลื่อนไหว
        
        ภาวะท้องผูกจากการลดลงของการเคลื่อนไหวของลําไส้
        
        การอุดกั้นของระบบทางเดินอาหาร จากการล่าช้าของการขับถ่ายทําให้ อุจจาระแข็ง และเกิดก้อนเนื้อของลําไส้
        
        การทําหน้าที่ผิดปกติของกล้ามเนื้อพื้นเชิงกราน จากการหดรัดตัวที่ผิด ปกติของกล้ามเนื้อและหูรูดระหว่างการขับถ่าย
        
        ฝิ่น หรือยาระงับปวดที่เป็นอนุพันธ์ของฝืนที่ส่งผลต่อแรงตึงตัวของ กล้ามเนื้อเรียบของลําไส้ ยับยั้งการเคลื่อนไหวของลําไส้
        
        ภาวะผิดปกติของลําไส้ มีความสัมพันธ์กับภาวะท้องผูก ซึ่งอาจเกี่ยวข้อง กับความไวต่อการกระตุ้นของอวัยวะภายในและการเคลื่อนไหวของลําไส้ผิดปกติ
    - - เกิดอาการแน่นท้อง ท้องอืด ปวดท้อง ไม่สุขสบายเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะวิงเวียน
      - แบคทีเรียในลําไส้ จะเปลี่ยนยูเรียจากกากอาหาร เป็นแอมโมเนีย ดูดซึมเข้า กระแสเลือด
      - เกิดอาการปากแตก ลิ้นแตก ลมหายใจเหม็น อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
      - เป็นโรคริดสีดวงทวาร (Hemorrhoid) เกิดจากอุจจาระที่แห้งแข็งกดหลอด เลือดดํารอบๆ ทวารหนัก
      - ถ้าทิ้งไว้นานอุจจาระอาจอัดกันเป็นก้อนแข็ง หรือผนังลําไส้หย่อนตัวเป็นถุง สะสมอุจจาระไว้ พบในผู้ป่วยสูงอายุ หรือผู้ป่วยอัมพาต
      - การกลั้นอุจจาระไม่ได้ (Incontinence) เนื่องจากก้อนอุจจาระไปกดปลาย ประสาทของกล้ามเนื้อหูรูดที่ควบคุมการขับถ่ายสูญเสียหน้าที่
    - - แนะนําให้ความรู้และเน้นความสําคัญของการดูแลสุขภาพส่วนบุคคล
      - แนะนําและกระตุ้นให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารให้มากเพียงพอ โดยเฉพาะ อย่างยิ่งอาหารที่มีเส้นใยและกากมาก ๆ
      - แนะนํา กระตุ้น และช่วยให้ผู้ป่วยได้รับน้ำให้เพียงพอ ควรดื่มน้ำอย่างน้อยวัน ละ 2,000-2,500 cc.
      - แนะนําและช่วยเหลือเกี่ยวกับการถ่ายอุจจาระ และควรฝึกระบบขับถ่าย อุจจาระให้เป็นเวลา การถ่ายอุจจาระเมื่อปวดถ่ายโดยไม่กลั้นหรือปล่อยทิ้งไว้
      - จัดสรรเวลาในตอนเช้าเพื่อฝึกให้เคยชินกับการถ่ายอุจจาระตรงเวลาทุกวัน
      - แนะนําให้ออกกําลังกาย การเคลื่อนไหวของร่างกายจะมีผลต่อการบีบตัวของ ลําไส้
      - สังเกตความถี่การใช้ยาระบายหรือยาถ่าย พยายามลดการใช้จนสามารถเลิก ใช้ยาระบาย หรือใช้ในกรณีที่จําเป็น
      - แนะนําสมุนไพรซึ่งเป็นอาหารหรือนํามาปรุงอาหารจะช่วยการขับถ่ายอุจจาระ ใช้เป็นยาระบายอ่อน ๆ
  - - - ไม่ได้ถ่ายอุจจาระติดต่อกันนานแล้ว
      - อยากถ่ายตลอดเวลาแต่ถ่ายไม่ออก
      - อาจมีอาการอื่นร่วมด้วยคือ บั้นเอว ท้องอืด แน่น คลื่นไส้ อาเจียน หายใจตื้นๆ ความดันโลหิตสูงขึ้น
    - - การช่วยเหลือเอาก้อนอุจจาระออกจากร่างกาย โดยการล้วงอุจจาระ (Evacuation) และอาจใช้ยาระบายเพื่อทําให้ก้อนอุจจาระอ่อนนุ่มและหล่อลื่น หรือการสวนอุจจาระในกรณีที่ใช้ยาไม่ได้ผล
    - - การล้วงอุจจาระออกโดยตรง เป็นการ ช่วยเหลือผู้ป่วยในกรณีที่ผู้ป่วยถ่ายอุจจาระออกเองไม่ได้ อุจจาระจับเป็นก้อนและไม่ถูกขับออกมา ตามปกติ ประมาณ 4-5 วัน หรือมีอาการท้องอืด
    - - ถุงมือสะอาด 2 คู่ และหน้ากากอนามัย (Mask)
      - สารหล่อเลื่อน เจล หล่อลื่น ถ้าไม่มีใช้วาสลิน หรือสบู่เหลว
      - ผ้ายางรองก้นและกระดาษชําระ
      - หม้อนอนหรือ ถุงพลาสติกสําหรับใช่อุจจาระ
    - - แนะนําตัว และบอกวัตถุประสงค์ให้ผู้ป่วยทราบ
      - ให้ผู้ป่วยนอนตะแคงซ้ายถึงคว่่ำ ขาขวา งอเล็กน้อย (Sim's position)
      - ปูผ้ายางรองให้ผู้ป่วย และวางหม้อนอนหรือ
      - พยาบาลสวมถุงมือ 2 ชั้น แล้วใช้นิ้วชี้หล่อลื่นด้วยเจลหล่อลื่น (วาสลินหรือ สบู่เหลว) บอกผู้ป่วยให้รู้ตัวแล้วสอดนิ้วชี้เข้าทางทวารหนัก พร้อมให้ผู้ป่วยช่วยอ้าปากหายใจยาว ๆ เพื่อช่วยผู้ป่วยผ่อนคลายและไม่รู้สึกเจ็บ
      - ล้วงเอาก้อนอุจจาระออกใส่ในหม้อนอนหรือถุงพลาสติกที่เตรียมไว้ พยาบาล ต้องทําด้วยความนุ่มนวลและรวดเร็วเนื่องจากอาจทําให้ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บและเขินอายได้
      - เช็ดทําความสะอาด จัดเสื้อผ้าให้เรียบร้อย และเก็บเครื่องใช้
      - ทําความสะอาดเครื่องใช้และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
  - - - มีการสะสมของอาหารหรือน้ำมาก อาหารไม่ย่อย รับประทานอาหารมาก เกินไป หรือเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด
      - มีแก๊สในกระเพาะอาหารหรือลําไส้ปริมาณมาก
      - มีการสะสมของอุจจาระมาก เนื่องจากไม่ได้ขับถ่ายออกตามปกติ
      - ปริมาตรของช่องท้องลดลงจากความผิดปกติของอวัยวะที่อยู่ใกล้เคียง
    - - จัดท่านอน ให้นอนศีรษะสูง 45-60 องศา เพื่อให้กระบังลมหย่อยตัว ปอด ขยายตัวได้ดีขึ้นลดอาการแน่นหน้าอกและทําให้หายใจสะดวก
      - อธิบายสาเหตุและวิธีการปฏิบัติตัวเมื่อเกิดอาการท้องอืด แสดงความเห็นอก เห็นใจและให้กําลังใจ
      - ค้นหาสาเหตุของอาการท้องอืดและให้การช่วยเหลือตามสาเหตุ
        
        สาเหตุจากการถูกจํากัดการเคลื่อนไหวหรือความสามารถในการขยับตัว
        
        อธิบายการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง เพื่อกระตุ้นการบีบตัวของลําไส้ให้ ระบายแก๊สออกได้
        
        การใส่สายทางทวารหนัก (Rectal tube)
        
        พิจาณาการใช้ยา อาจให้ยาช่วยย่อยอาหาร ยาขับลม
        
        กระตุ้นและช่วยเหลือเคลื่อนไหวของร่างกาย
        
        สาเหตุจากได้รับยาระงับปวดที่มีอาการข้างเคียงทําให้ลดการ เคลื่อนไหวของลําไส้
        
        สังเกตอาการท้องอืดโดยการสอบถามผู้ป่วยถึงอาการท้องอืด
        
        ตรวจร่างกายโดยวิธีการดู การคลํา การเคาะและการฟัง Bowel Sound ลงบันทึกไว้ทุก 4 ชั่วโมงตามเวลาวัดสัญญาณชีพ
        
        พิจารณาให้ยารับงับปวดตามความจําเป็น (PRIN) โดยการประเมิน คะแนนความเจ็บปวดทุกครั้ง
        
        สาเหตุจากอาหารไม่ย่อย
        
        สังเกตอาการท้องอืดโดยการสอบถามผู้ป่วยถึงอาการท้องอืด
        
        ตรวจร่างกายโดยวิธีการดู การคลํา การเคาะและการฟัง Bowel Sound ลงบันทึกไว้ทุก 4 ชั่วโมงตามเวลาวัดสัญญาณชีพ
        
        แนะนําให้รับประทานอาหารอ่อนย่อยง่าย หรืองดน้ำและอาหาร ทางปากชั่วคราวหรือจนกว่าอาการจะดีขึ้น
  - - - ผลด้านจิตใจ
        
        เกิดการสูญเสียความรู้สึกมีคุณค่าและความนับถือต่อตนเอง
      - ผลด้านสังคม
        
        เป็นเรื่องน่าอับอายส่งผลให้ไม่ต้องการออกสังคม หรือพบปะผู้คนโดยไม่มีเหตุจําเป็น
      - ผลด้านร่างกาย
        
        เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนังและอาจเกิดแผลจากการระคายเคืองเสียดสีของผิวหนังบริเวณรอบรู ทวาร
      - ผลด้านจิตวิญญาณ
        
        ขาดการแสดงออกถึงความต้องการการมีส่วนร่วมในกิจกรรม ทางศาสนากลัวสิ่งที่จะเกิดขึ้น
    - - ด้านจิตใจ ด้านสังคม ด้านจิตวิญญาณ
        
        ให้ กําลังใจ และสร้างเสริมกําลังใจกับผู้ป่วยให้สามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข และกล้าที่ออก สังคมอย่างมั่นใจ
      - ด้านร่างกาย
        
        ความสะอาดทั่วไปของร่างกาย
        
        การควบคุมการขับถ่ายอุจจาระโดยใช้วิธีการฝึกถ่ายอุจจาระเป็นเวลาเลือก เป็นเวลาที่สะดวก
        
        ให้การดูแลผิวหนังให้สะอาด และแห้งตลอดเวลา
        
        ดูแลเสื้อผ้า ที่นอน ให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอ
        
        รักษาสุขภาพให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงการเกิดโรคหวัด ซึ่งจะทําให้มีอาการไอ จาม
  - - - จากอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโรค
      - จากการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจ และอารมณ์ จนทําให้เกิดการเจ็บป่วยที่แสดง ออกทางร่างกาย
      - การได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะและมีอาการข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์
    - - เกิดภาวะเสียสมดุลน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย (Electrolyte imbalance)
      - เกิดความไม่สุขสบาย ปวดท้อง เนื่องจากการบีบตัวของลําไส้และการถ่าย อุจจาระหลาย ๆ ครั้ง เป็นการรบกวนการใช้ชีวิตประจําวันและการพักผ่อน
    - - ให้การช่วยเหลือดูแลในการขับถ่ายอุจจาระที่มีจํานวนครั้งค่อนข้างบ่อย
        
        แสดงการช่วยเหลือด้วยท่าที่เหมาะสมและเต็มใจ
        
        ให้โอกาสผู้ป่วยได้อยู่ตามลําพัง แต่ไม่ควรทิ้งผู้ป่วยหมั่นดูอาการเป็น ระยะๆ และเมื่อได้ยินสัญญาณเรียกจากผู้ป่วย
        
        ช่วยเหลือผู้ป่วยให้ถ่ายได้ทัน ไม่หกเรี่ยราด เลอะเทอะ และอํานวยความ สะดวกสบายให้แก่ผู้ป่วย
        
        ช่วยเหลือชําระล้างและทําความสะอาดหลังการถ่ายอุจจาระ
      - การดูแลเรื่องอาหาร
      - ติดตาม เฝ้าระวัง ป้องกัน และช่วยแก้ไขอาการขาดน้ําและเกลือแร่
        
        ทดแทนน้ำ และเกลือแร่ให้พอเพียงกับความต้องการของร่างกาย
        
        ประเมินภาวะสมดุลของน้ำและเกลือแร่เป็นระยะๆ แล้วแต่ความรุนแรง ของอาการ
        
        บันทึกปริมาณน้ำที่ได้รับและที่ขับออกจากร่างกายให้ครบถ้วน
      - สังเกตความผิดปกติอื่น ๆ ที่เกิดร่วมด้วย
      - สังเกตและบันทึกลักษณะอุจจาระ
      - ส่งเสริมการพักผ่อนนอนหลับ
      - ประเมินสภาพผู้ป่วย
      - การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ
        
        อธิบายให้ญาติล้างมือก่อนสัมผัสผู้ป่วย
        
        บริการอาหารที่สะอาดปรุงสุกใหม่ ไม่มีแมลงวันตอม
        
        แนะนําการได้รับยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
        
        ติดตามวัดสัญญาณชีพ ทุก 2-4 ชั่วโมงพบอาการผิดปกติรายงานแพทย์
        
        ล้างมือก่อนและหลังการให้การพยาบาลทุกครั้ง
        
        ติดตามผลการตรวจอุจจาระ
  - - - Colostomy เป็นทวารหนักชนิดลําไส้ใหญ่
        
        Transverse Colostomy นําส่วนขวางของลําไส้ใหญ่มา เปิดออก
        
        Sigmoid colostomy นําส่วนปลายของลําไส้ใหญ่มา เปิดออก
        
        Ascending Colostomy นําส่วนต้นของลําไส้ใหญ่มาเปิดออก
      - Ileostomy เป็นทวารหนักชนิดลําไส้เล็ก
        
        เปิดออกจะเป็นส่วนปลายของ ลําไส้เล็ก (leum) อยู่ที่หน้าท้องส่วนล่างด้านขวา มีทั้งชนิดที่เป็นรูเปิดเดียว และ 2 รูเปิด
    - - การรับประทานอาหารที่เหมาะสม
        
        หลีกเลี่ยงอาหารที่ทําให้เกิดแก็ส
        
        หลีกเลี่ยงอาหารที่ทําให้เกิดกลิ่น
        
        รับประทานอาหารที่ป้องกันอาการท้องผูก
        
        ควรรับประทานอาหารให้ครบ 3 มื้อ ในเวลาเดียวกันทุก ๆ วัน
        
        หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดหรืออาหารหมักดอง
      - การออกกําลังกายและการทํางาน
        
        ระยะแรก ผู้ป่วยควรออกกําลังกายเบา ๆ
        
        หลังผ่าตัด 3-6 เดือน ออกกําลังกายได้ตามปกติ
      - การปิดถุงรองรับอุจจาระ
        
        ถุงปลายเปิด ใช้สําหรับของเสียที่เป็นน้ำ อุจจาระเหลว และมีปริมาณมาก
        
        ถุงปลายปิด ใช้สําหรับอุจจาระที่ค่อนข้างเป็นก้อน ใช้ได้ทั้งระบบชิ้นเดียวหรือ สองชิ้น และเปลี่ยนถุงอย่างน้อยวันละครั้ง
      - การฝึกหัดการขับถ่าย โดยใช้กล้ามเนื้อหน้าท้อง ต้องหัดเกร็งกล้ามเนื้อหน้าท้อง
      - การทําความสะอาดช่องเปิดของลําไส้ และผิวหนังรอบ ๆ
        
        ระยะที่ 2 หลังผ่าตัด 7-10 วัน
        
        ระยะที่ 3 หลังผ่าตัด 6-8 สัปดาห์
        
        ระยะที่ 1 หลังผ่าตัด 4-5 วัน
      - ภาวะแทรกซ้อน สังเกตและดูแลตนเอง จากภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อย
    - - ดึงถุงที่มีกาวติดกับผิวหนังออก แล้วใช้ลําสีสะอาดชุบน้ำสะอาดเช็ดทําความสะอาด Stoma
      - เช็ดผิวหนังรอบ ๆ ให้สะอาด เช็ดด้วยสําลีแห้ง แล้วปิดถุงใหม่ลงไป
      - สังเกตรอยแดง หรือผื่น และระวังมีแผลถลอกจากการดึงพลาสติกกาวที่ติดแน่นกับผิวหนัง
    - - หลังผ่าตัดประมาณ 7-10 วัน ผู้ป่วยจึงสามารถประกอบกิจวัตรประจําวันได้ตามเดิม
      - 6-8 เดือน สามารถออกกําลังกายได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงกีฬาที่หักโหมรุนแรง
      - ไม่ควรยก ของหนักเพราะอาจเป็นสาเหตุการเกิดไส้เลื่อนได้
      - รับประทานอาหารได้ทุกประเภท ยกเว้นบางโรคที่ ต้องควบคุมการรับประทานอาหาร
    - - ผิวหนังรอบทวารเทียมอักเสบหรือเกิดแผลเปื่อยจากอุจจาระ
      - ลําไส้ที่ทําทวารเทียมตีบแคบ บวม หรือ มีสีดําคล้ำ
      - ไส้เลื่อน หรือ ลําไส้ยื่นออกมามากผิดปกติ
      - เลือดออกมาก
      - ท้องเสียรุนแรง อุจจาระเหม็นผิดปกติ
      - ท้องผูก ไม่ถ่ายอุจจาระ ท้องอืด อาเจียน
- - - - Normal saline solution enema (NSS enema) เป็นการสวนอุจจาระโดยใช้ สารละลาย
      - Fleet enema เป็นการสวนอุจจาระโดยน้ำยาสําเร็จรูป
      - Soap sud enema (SSE) เป็นการสวนอุจจาระโดยใช้น้ำสบู่ผสมน้ำ
      - Oil enema เป็นการสวนอุจจาระโดยใช้น้ำมันพืช
      - Tap water enema (TWE) เป็นการสวนเอาน้ำสะอาดเข้าในลําไส้
    - - Oil-retention enema เป็นการสวนเก็บน้ำมัน เพื่อให้อุจจาระอ่อนตัว กระตุ้น ให้ลําไส้มีการบีบตัวดีขึ้น
      - Medicated enema เป็นการสวนเก็บด้วยยา เพื่อให้ยาดูดซึมเข้าไปในร่างกาย ทางทวารหนัก
- - - - เด็กเล็ก ใช้ในปริมาณ 150-250 ml
      - ด็กอายุ 10 เดือน ถึง 10 ปี ใช้ในปริมาณ 250-500 ml
      - เด็กอายุ 10-14 ปี ใช้ในปริมาณ 500-750 ml
      - ผู้ใหญ่ ใช้ในปริมาณ 750-1,000 ml
- - - - อธิบายให้ผู้ป่วยทราบ และเข้าใจถึงวัตถุประสงค์ในการเก็บอุจจาระส่ง ตรวจ
      - ให้ผู้ป่วยถ่ายอุจจาระลงในหม้อนอนที่สะอาดและแห้ง ใช้ไม้แบนเขี่ย อุจจาระจํานวนเล็กน้อยใส่ภาชนะ
      - ส่งห้องปฏิบัติการทันทีภายใน 30 นาที พร้อมใบส่งตรวจ
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล ลักษณะ สี กลิ่น สิ่งเจือปน
    - - ส่งห้องปฏิบัติการทันทีภายใน 30 นาที พร้อมใบส่งตรวจ
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล ลักษณะ สี กลิ่น สิ่งเจือปน
      - ห้ผู้ป่วยเบ่งถ่ายเล็กน้อย ใช้ไม้พันสําลีใส่เข้าไปในรูทวาร 1-2 นิ้ว แล้วจุ่ม ไม้พันสําลีลงในอาหารเลี้ยงเชื้อ
- - - - เพื่อส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมในการรับประทานอาหารที่ถูกต้อง
    - - ถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
      - มีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่มีกากใย
      - ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการขับถ่ายอุจจาระ