Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ - Coggle Diagram
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
ความสำคัญของ
การขับถ่ายอุจจาระ
ลำไส้ใหญ่ทำหน้าที่สะสมกากาอาหารและดูดซึมสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย (น้ำ แร่ธาตู วิตตามิน และกลูโคสออกจากอาหาร ทำให้กากอาหารเหนียวและข้นจนเป็นก้อนแข็ง
ลำไส้จะบีบตัวเพื่อให้กากอาหารเคลื่อนที่ไปรวมกันที่ลำไส้ตรง และขับถ่ายสู่ภายนอกร่างกายทางทวารหนัก เรียกว่าอุจระ
เป็นกระบวนการของร่างกายในภาวะปกติ
ที่ขับของเสียอันเกิดจากการย่อยอาหาร
สาเหตุและการพยาบาลผู้ป่วย
ที่มีปัญหาการขับถ่ายอุจจาระ
ภาวะท้องผูก
(Constipation)
สาเหตุ
อาการเริ่มแรก
ไม่ได้ถ่ายอุจจาระติดต่อกันนานแล้ว พบอุจจาระเป็นน้ำเหลวไหวซึมทางทวารหนักทีละเล็กละน้อยอย่างควบคุมไม่ได้
ผู้ปุวยจะรู้สึกปวดท้องมาก ปวดอุจจาระ
อยากถ่ายตลอดเวลาแต่ถ่ายไม่ออก
การพยาบาลผู้ปุวยที่มี
การอัดแน่นของอุจจาระ
การช่วยเหลือเอาก้อนอุจจาระออกจากร่างกาย
โดยการล้วงอุจจาระ
อาจใช้ยาระบายเพื่อทำให้ก้อนอุจจาระอ่อนนุ่มและหล่อลื่น
หรือการสวนอุจจาระในำกรณีที่ใช้ยาไม่ได้ผล
วิธีปฏิบัติ
แนะนำตัว และบอกวัตถุประสงค์ให้ผู้ปุวยทราบ
ให้ผู้ป่วยนอนตะแคงซ้ายกึ่งคว่ำ ขาขวา งอเล็กน้อย
ปูผ้ายางรองให้ผู้ป่วย และวางหม้อนอนหรือถุงพลาสติกไว้ใกล้ ๆ
พยาบาลสวมถุงมือ 2 ชั้น แล้วใช้นิ้วชี้หล่อลื่นด้วยเจลหล่อลื่น
ล้วงเอาก้อนอุจจาระออกใส่ในหม้อนอนหรือถุงพลาสติกที่เตรียมไว้
เช็ดทำความสะอาด จัดเสื้อผ้าให้เรียบร้อย และเก็บเครื่องใช้
ภาวะท้องอืด
สาเหตุ
มีแก๊สในกระเพาะอาหารหรือลำไส้ปริมาณมาก
มีการสะสมของอุจจาระมาก เนื่องจากไม่ได้ขับถ่ายออกตามปกติ
มีการสะสมของอาหารหรือน้ ามาก อาหารไม่ย่อย รับประทานอาหารมาก
การพยาบาลผู้ป่วย
ที่มีภาวะท้องอืด
อธิบายสาเหตุและวิธีการปฏิบัติตัวเมื่อเกิดอาการท้องอืด
แสดงความเห็นอกเห็นใจและให้กำลังใจ
้นหาสาเหตุของอาการท้องอืดและให้การช่วยเหลือตามสาเหตุ
จัดท่านอน ให้นอนศีรษะสูง 45-60 องศา เพื่อให้กระบังลมหย่อยตัว
การสวนอุจจาระ
วิธีปฏิบัติ
ล้างมือ สวมถุงมือ และต่อหัวสวนกับสายสวนให้แน่น
ป้องกันหัวสวนหลุดเข้า
ปิดClamp หัวสวนไว้ เทน้ ายาใส่หม้อสวน แขวนหม้อสวนสูงกว่าระดับทวารหนักของผู้ปุวย 1 ฟุต (12 นิ้ว) เหนือจากระดับที่นอน
จัดท่านอนให้ถูกต้อง คือนอนตะแคงซ้าย งอเข่าขวาไปข้างหน้า
เปิด Clamp เพื่อไล่อากาศในสายสวน และหัวสวน ปิด Clamp หัวสวน
ปูผ้ายางรองก้นบริเวณก้นของผู้ป่วย
ป้องกันไม่ให้ที่นอนเปรอะเปื้อนและเปียกน้ำ
บอกให้ผู้ปุวยทราบว่าจะทำการสวนอุจจาระ
การเตรียมอุปกรณ์เครื่องใช้ให้ครบถ้วน สะดวกในการปฏิบัติ
สอดหัวสวนเข้าทวารหนักให้ปลายหัวสวนมุ่ง
ไปทิศทางสะดือลึกประมาณ 3 นิ้ว
จับหัวสวนให้แน่กระชับมือ เปิด Clamp ให้น้ำไหลช้า ๆ
ใช้เวลาประมาณ 5-10นาที
ค่อย ๆ ดึงสายสวนออกเบา ๆ ปลดหัวสวนออก ห่อ
ด้วยกระดาษชำระวาในชามรูปไต
วัตถุประสงค์
เตรียมตรวจทางรังสี
เตรียมผ่าตัดในรายที่ผู้ปุวยจะต้องดมยาสลบ
ลดปัญหาอาการท้องผูก
กระบวนการพยาบาลในการ
ส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
การวางแผนการพยาบาล
(Planning)
ถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
มีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่มีกากใย
เช่น ผัก ผลไม้ และดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว
การปฏิบัติการพยาบาล
(Implementation)
ให้ความรู้เกี่ยวกับโรคระบบทางเดินอาหารและลำไส้
อธิบายประโยชน์ของการดื่มน้ำให้เพียงพอกับความต้องการ
ของร่างกาย ควรดื่มน้ำสะอาดอย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว
ฝึกการขับถ่ายอุจจาระเป็นตรงเวลาทุกวัน
แนะนำให้ความรู้และเน้นความสำคัญของการบริโภคอาหาร
ที่มีกากใย ได้แก่ ผักต่าง ๆ ผลไม้ประเภท มะละกอ กล้วยน้ำเป็นต้น
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
(Nursing diagnosis)
ท้องผูกเนื่องจากมีพฤติกรรมใช้ยาระบายเป็นประจำ
การประเมินผลการพยาบาล
(Evaluation)
เลือกรับประทานอาหารที่มีกากใย และดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการขับถ่ายอุจจาระตรงเวลาทุกวัน
มีการถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
การประเมินภาวะสุขภาพ
(Health assessment)
S: “ทานยาระบายก่อนนอนเป็นประจำทุกคืน
ไม่ชอบอาหารประเภทผัก และผลไม้”
O: จากการตรวจร่างกาย พบAbdomen: Distension
ปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อ
การขับถ่ายอุจจาระ
ปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ (Fluid intake) น้ าจะเป็นตัวสำคัญที่ทำให้อุจจาระมีลักษณะนุ่มพอดี ไม่แห้ง แข็งเกินไป ทำให้อุจจาระอ่อนตัว
การเคลื่อนไหวของร่างกาย (Body movement) การเคลื่อนไหวของ
ร่างกาย จะช่วยทำให้การท างานของลำไส้เป็นไปอย่างปกต
ชนิดของอาหารที่รับประทาน (Food intake) อาหารจำพวกพืชผัก ผลไม้ ที่มีกากใยมาก เช่น คะน้า
อารมณ์ (Emotion) เมื่ออารมณ์มีการเปลี่ยนแปลง เช่น หงุดหงิด หรือวิตกกังวล เป็นต้น
อายุ (Age) ในเด็กเล็ก ความสามารถในการควบคุมการขับถ่ายได้เมื่ออายุตั้งแต่ 24-30 เดือนขึ้นไป
ยา (Medication) อาการข้างเคียงของยาบางชนิดมีผลต่อระบบทางเดิน
ลักษณะของอุจจาระปกติ
และสาเหตุของอุจจาระที่ผิดปกติ
Type 4 ลักษณะยาวหรือขดม้วน เรียบ และนุ่ม
Type 5 ลักษณะเป็นก้อนนุ่ม ๆ แยกออกจากันชัดเจน
Type 3 ลักษณะยาวหรือขดม้วน แต่พื้นผิวบนนุ่ม ๆ
Type 6 ลักษณะเป็นก้อนนุ่มปุย มีขอบขยักไม่เรียบ
Type 2 ลักษณะยาวแต่เป็นก้อน
Type 7 ลักษณะเป็นน้ำไม่มีเนื้ออุจจาระปน
Type 1 ลักษณะแข็งคล้ายเมล็ดถั่ว คนไทยเรียกว่า “ขี้แพะ”
ข้อคำนึงใน
การสวนอุจจาระ
แรงดันของสารน้ำที่สวนให้แก่ผู้ปุวย ควรแขวนหม้อสวนให้สูงไม่เกิน 1 ฟุตเหนือระดับที่นอน ในเด็กเล็กไม่ควรเกิน 3 นิ้ว
การปล่อยน้ำ เปิด Clamp ให้น้ำไหลช้า ๆ ใช้เวลาประมาณ 5-10 นาที
ท่านอนของผู้ป่วย ท่านอนตะแคงซ้ายกึ่งคว่ำ (Sim’s position)
ความลึกของสายสวนที่สอดเข้าไปในลำไส้และลักษณะของสายสวนอุจจาระ การสอดสายสวนเข้าทวารหนัก สอดลึก 2-4 นิ้ว
ปริมาณสารละลายใช้สวนอุจจาระ ขึ้นอยู่กับอายุและขนาดร่างกาย
การหล่อลื่นหัวสวนด้วยสารหล่อลื่น เช่น KY jelly
อุณหภูมิของสารน้ำ อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ 105˚F (40.5 ˚C)
ทิศทางการสอดหัวสวน
การเก็บอุจจาระ
ส่งตรวจ
อุปกรณ์เครื่องใช้
ไม้แบน สำหรับเขี่ยอุจจาระ
กระดาษชำระ หม้อนอน
ภาชนะมีฝาปิดมิดชิด ใบส่งตรวจ
วิธีปฏิบัติ
การเก็บอุจจาระส่งตรวจหา
ความผิดปกติและ
ส่งตรวจหาเลือดแฝง
ให้ผู้ป่วยถ่ายอุจจาระลงในหม้อนอนที่สะอาดและแห้ง
ใช้ไม้แบนเขี่ยอุจจาระจำนวนเล็กน้อยใส่ภาชนะ
ส่งห้องปฏิบัติการทันทีภายใน 30 นาที พร้อมใบส่งตรวจ
อธิบายให้ผู้ปุวยทราบ และเข้าใจถึงวัตถุประสงค์
ในการเก็บอุจจาระส่งตรวจ
การเก็บอุจจาระ
ส่งตรวจเพาะเชื้อ
ส่งห้องปฏิบัติการทันทีภายใน 30 นาที พร้อมใบส่งตรวจ
ลงบันทึกทางการพยาบาล ลักษณะ สี กลิ่น สิ่งเจือปน
ให้ผู้ป่วยเบ่งถ่ายเล็กน้อย ใช้ไม้พันสำลีใส่เข้าไปในรูทวาร 1-2 นิ้ว
ชนิดการเก็บอุจจาระ
ส่งตรวจ
การตรวจอุจจาระหาเลือดแฝง (Occult blood)
การตรวจอุจจาระโดยการเพาะเชื้อ
การตรวจอุจจาระหาความผิดปกติ