Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ, การถ่ายอุจจาระทางหน้าท้อง (Fecal diversion),…
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
ความสำคัญของการขับถ่ายอุจจาระ
การขับถ่ายอุจจาระถือได้ว่าเป็นทั้งการนำสารพิษและของเสียที่ตกค้างอยู่ในลำไส้ออกไปและเป็นการสร้างระบบขับถ่ายที่ดีต่อร่างกายและดีต่อสุขภาพของร่างกาย
ข้อควรคำนึงในการสวนอุจจาระ
1) อุณหภูมิของสารน้ำ อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ 105˚F (40.5 ˚C)
2) ปริมาณสารละลายใช้สวนอุจจาระ ขึ้นอยู่กับอายุและขนาดร่างกาย
3) ท่านอนของผู้ป่วย
4) แรงดันของสารน้ำที่สวนให้แก่ผู้ป่วย
5) การปล่อยน้ำเปิด Clamp ให้น้ำไหลช้าๆ
6) ความลึกของสายสวนที่สอดเข้าไปในลาไส้ และลักษณะของสายสวนอุจจาระ
7) การหล่อลื่นหัวสวนด้วยสารหล่อลื่น
8) ทิศทางการสอดหัวสวน
9) ระยะเวลาที่สารน้ำกักเก็บอยู่ในลำไส้ใหญ่
10) การแก้ไขเมื่อสารละลายในหม้อสวนไม่ไหลเป็นปกติ
อาการเเทรกซ้อน
1) การระคายเคืองต่อเยื่อบุลำไส้
2) ผนังลำไส้ถลอก หรือทะลุ
3) ภาวะเป็นพิษจากน้ำ (Water intoxication)
4) การติดเชื้อ เช่นลำไส้อักเสบ ตับอักเสบ
5) การคั่งของโซเดียม เพราะปกติลำไส้จะดูดซึมโซเดียมได้ดีมาก
6) ภาวะ Methemoglobinemia
อาการเเทรกซ้อน
1) ลำไส้อุดตัน (Bowel obstruction)
2) มีการอักเสบของลำไส้ เช่น ไส้ติ่งอักเสบ (Appendicitis) เป็นต้น
3) มีการติดเชื้อในช่องท้อง (Infection of abdomen)
4) ผู้ป่วยภายหลังผ่าตัดลำไส้ส่วนปลาย (Post rectal surgery)
สาเหตุและการพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหาการขับถ่ายอุจจาระ
ภาวะท้องผูก (Constipation)
สาเหตุ
2) ภาวะท้องผูกแบบทุติยภูมิ อาจเกิดจากความเจ็บป่วยหรือการรักษาด้วยยา มีปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
1 ภาวะท้องผูกแบบปฐมภูมิ โดยมีความสัมพันธ์กับการ
รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย ภาวะขาดน้ำ การเคลื่อนไหวลดลงแรงตึงตัวของกล้ามเนื้อลดลง
ผลที่เกิดจากภาวะท้องผูก
1) เกิดอาการแน่นท้อง ท้องอืด ปวดท้อง
2) เกิดอาการปากแตก ลิ้นแตก ลมหายใจเหม็น อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
4) แบคทีเรียในลำไส้ จะเปลี่ยนยูเรียจากกากอาหาร เป็นแอมโมเนีย ดูดซึมเข้ากระแสเลือดไปยังสมองในผู้ป่วยโรคตับจะเกิดอาการ Hepatic encephalopathy
3) เป็นโรคริดสีดวงทวาร (Hemorrhoid)
5) ถ้าทิ้งไว้นานอุจจาระอาจอัดกันเป็นก้อนแข็ง หรือผนังลำไส้หย่อนตัวเป็นถุง
6) การกลั้นอุจจาระไม่ได้ (Incontinence)
การอัดแน่นของอุจจาระ (Fecal impaction)
สาเหตุ
ไม่ได้ถ่ายอุจจาระติดต่อกันนานแล้ว พบอุจจาระเป็นน้ำเหลวไหวซึมทางทวารหนักทีละเล็กละน้อยอย่างควบคุมไม่ได้
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีการอัดแน่นของอุจจาระ
ช่วยเหลือเอาก้อนอุจจาระออกจากร่างกายโดยการล้วงอุจจาระ (Evacuation) และอาจใช้ยาระบาย
ภาวะท้องเสีย (Diarrhea)
ผลที่เกิดจากภาวะท้องเสีย
1) เกิดภาวะเสียสมดุลน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย (Electrolyte imbalance)
2) เกิดความไม่สุขสบาย ปวดท้อง
สาเหตุ
1 จากอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโรค
2) จากการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจ และอารมณ์
3) การได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะและมีอาการข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะท้องเสีย
1) ประเมินสภาพผู้ป่วย
2) ให้การช่วยเหลือดูแลในการขับถ่ายอุจจาระที่มีจานวนครั้งค่อนข้างบ่อย
3) การดูแลเรื่องอาหาร
7) ส่งเสริมการพักผ่อนนอนหลับ
4) ติดตาม เฝ้าระวัง ป้องกัน และช่วยแก้ไขอาการขาดน้ำและเกลือแร่
5) สังเกตความผิดปกติอื่นๆ ที่เกิดร่วมด้วย
8) การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ หรือการกลับซ้ำเป็นอีก
6) สังเกตและบันทึกลักษณะอุจจาระ ความถี่ของการถ่ายอุจจาระ และประเมินความรุนแรงของอาการและอาการแสดง
ปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการขับถ่ายอุจจาระ
4 การเคลื่อนไหวของร่างกาย (Body movement)
5 อารมณ์ (Emotion)
6 ความสม่ำเสมอในการขับถ่าย (Defecation habits )
7 ความเหมาะสม (Opportunity) สิ่งแวดล้อม
3 ปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ (Fluid intake)
2 ชนิดของอาหารที่รับประทาน (Food intake)
1 อายุ (Age)
8 ยา (Medication)
9 การตั้งครรภ์ (Pregnancy)
10 อาการปวด (Pain)
11การผ่าตัดและการดมยาสลบ (Surgery and Anesthesia)
12 การตรวจวินิจฉัยโรค (Diagnostic test)
ลักษณะของอุจจาระปกติและสาเหตุของอุจจาระที่ผิดปกติ
Type 1 Separate hard lumps, like nuts (Difficult to pass) ลักษณะแข็งคล้ายเมล็ดถั่ว คนไทยเรียกว่า “ขี้แพะ”
Type 2 Sausage shaped but lumpy
(ลักษณะยาวแต่เป็นก้อน)
Type 3 Like a sausage but with cracks on surface
(ลักษณะยาวหรือขดม้วน แต่พื้นผิวบนนุ่ม ๆ)
Type 4 Like a sausage or snake, smooth and soft
(ลักษณะยาวหรือขดม้วน เรียบ และนุ่ม)
Type 5 Soft blobs with clear-cut edges
(ลักษณะเป็นก้อนนุ่มๆ แยกออกจากันชัดเจน)
Type 6 Fluffy pieces with ragged edges, a mushy stool (ลักษณะเป็นก้อนนุ่มปุย มีขอบขยักไม่เรียบ)
Type 7 Watery, no solid pieces (entirely liquid)
(ลักษณะเป็นน้ำไม่มีเนื้ออุจจาระปน)
การสวนอุจจาระ
แบ่งเป็น 2 ชนิด
1 Cleansing enema เป็นการสวนน้ำหรือน้ำยาเข้าไปในลำไส้ใหญ่
ชนิดของน้ายาที่ใช้สวนล้าง
3) Normal saline solution enema (NSS enema)
4) Fleet enema
2) Soap sud enema (SSE)
5) Oil enema
1) Tap water enema (TWE)
2 Retention enema การสวนเก็บ เป็นการสวนน้ำยาเข้าไปเก็บไว้ในลำไส้ใหญ่ในผู้ใหญ่ไม่เกิน 200 ml.
1) Oil-retention enema
2) Medicated enema
การเก็บอุจจาระส่งตรวจ
ชนิดการเก็บอุจจาระส่งตรวจ
1) การตรวจอุจจาระหาความผิดปกติ (Fecal examination หรือ Stool
examination)
2) การตรวจอุจจาระหาเลือดแฝง (Occult blood)
3) การตรวจอุจจาระโดยการเพาะเชื้อ (Stool culture)
การถ่ายอุจจาระทางหน้าท้อง (Fecal diversion)
จำเเนกเป็น 2 ชนิด
Colostomy เป็นทวารหนักชนิดลาไส้ใหญ่
Ileostomy เป็นทวารหนักชนิดลาไส้เล็ก
การพยาบาล
1) การทำความสะอาดช่องเปิดของลำไส้ และผิวหนังรอบ ๆ
2) การปิดถุงรองรับอุจจาระ เมื่อทำความสะอาด Stoma และผิวหนังรอบ ๆ แล้ว ต้องปิดด้วยถุงรองรับอุจจาระเพื่อป้องกันผิวหนังรอบ ๆ สัมผัสกับอุจจาระที่ผ่านออกจากลำไส้
5) การฝึกหัดการขับถ่าย โดยใช้กล้ามเนื้อหน้าท้อง
3) การรับประทานอาหารที่เหมาะสม
4) การออกกาลังกายและการทำงาน ในระยะเเรกควรออกกำลังกายเบาๆ
6) ภาวะแทรกซ้อน สังเกตและดูแลตนเอง จากภาวะแทรกซ้อน
ภาวะท้องอืด (Flatulence หรือ Abdominal distention)
สาเหตุ
1) มีการสะสมของอาหารหรือน้ำมาก อาหารไม่ย่อย รับประทานอาหารมากเกินไป หรือเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด
2) มีแก๊สในกระเพาะอาหารหรือลำไส้ปริมาณมาก
3) มีการสะสมของอุจจาระมาก เนื่องจากไม่ได้ขับถ่ายออกตามปกติ
4) ปริมาตรของช่องท้องลดลงจากความผิดปกติของอวัยวะที่อยู่ใกล้เคียง
การพยาบาล
1) จัดท่านอน ให้นอนศีรษะสูง 45-60 องศา
2) อธิบายสาเหตุและวิธีการปฏิบัติตัวเมื่อเกิดอาการท้องอืด แสดงความเห็นอกเห็นใจ
3) ค้นหาสาเหตุของอาการท้องอืดและให้การช่วยเหลือตามสาเหตุ
การกลั้นอุจจาระไม่ได้ (Fecal incontinence)
ผลของการกลั้นอุจจาระไม่ได้
ผลด้านร่างกาย อาจเกิดแผลจากการระคายเคืองเสียดสีของผิวหนังบริเวณรอบรูทวารซึ่งผิวหนังมีลักษณะอ่อน และเกิดความสกปรกเปรอะเปื้อนของเสื้อผ้าและเครื่องใช้
ผลด้านจิตใจ ทำให้เกิดการสูญเสียความรู้สึกมีคุณค่าและความนับถือต่อตนเอง
ผลด้านสังคม เป็นเรื่องน่าอับอายส่งผลให้ไม่ต้องการออกสังคม หรือพบปะผู้คนโดยไม่มีเหตุจำเป็น จึงกลายเป็นคนแยกตัวออกจากสังคม
ผลด้านจิตวิญญาณ ความรู้สึกเสียคุณค่าในตนเองลดลง และขาดการแสดงออกถึงความต้องการการมีส่วนร่วมในกิจกรรม