Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ - Coggle Diagram
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
ความสำคัญของการขับถ่ายอุจจาระ
ในภาวะปกติอุจจาระจะมีส่วนประกอบเป็นน้ำประมาณร้อยละ 70-80 ส่วนที่เป็น
ของแข็งครึ่งหนึ่ง อีกครึ่งหนึ่งเป็นแบคทีเรีย
หากรับประทานอาหารที่มีเส้นใย
อาหารต่ำน้ำหนักอุจจาระเฉลี่ยวันละ 75 กรัม
น้ำหนักอุจจาระ
อาจสูงถึงวันละ 500 กรัมได้ในคนไทยโดยเฉลี่ยวันละ 150 กรัม
มากกว่าค่าเฉลี่ยของชาวตะวันตก
ประมาณเท่าครึ่ง นอกจากนี้ในการท างานของล าไส้ใหญ่ที่บีบตัวเป็นระยะ ๆ ตลอดทั้งวัน
โดยทั่วไปความรู้สึกอยากถ่ายอุจจาระมักเกิดขึ้นเมื่อตื่นนอนหรือหลังมื้ออาหาร
ดังนั้นการขับถ่ายอุจจาระจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะเป็นการขับของเสียออกจากร่างกาย
หากร่างกายไม่ขับถ่ายอาจทำให้เกิดสารพิษและของเสียที่ตกค้างอยู่ในลำไส้
ลักษณะของอุจจาระปกติและสาเหตุของอุจจาระที่ผิดปกติ
Separate hard lumps, like nuts (Difficult to pass)
ลักษณะแข็งคล้ายเมล็ดถั่ว คนไทยเรียกว่า “ขี้แพะ”
Sausage shaped but lumpy
(ลักษณะยาวแต่เป็นก้อน)
Like a sausage but with cracks on surface
(ลักษณะยาวหรือขดม้วน แต่พื้นผิวบนนุ่ม ๆ)
Like a sausage or snake, smooth and soft
(ลักษณะยาวหรือขดม้วน เรียบ และนุ่ม)
Soft blobs with clear-cut edges
(ลักษณะเป็นก้อนนุ่ม ๆ แยกออกจากันชัดเจน)
Fluffy pieces with ragged edges, a mushy stool
(ลักษณะเป็นก้อนนุ่มปุย มีขอบขยักไม่เรียบ)
Watery, no solid pieces (entirely liquid)
(ลักษณะเป็นน้ำไม่มีเนื้ออุจจาระปน)
แสดงลักษณะของอุจจาระปกติ ผิดปกติและสาเหต
ปกติ
สี
เด็ก: สีเหลือง
ผู้ใหญ่: สีน้ าตาล
สาเหตุ
ไม่มีน้ าดี
มีธาตุเหล็กปนอยู่หรือ
มีเลือดออกในทางเดินอาหาร
แดง มีเลือดออกในทางเดินอาหาร
มีริดสีดวงทวาร หรือบริโภคผัก เช่น
หัวผักกาดแดงหรือผลไม้เช่น แก้วมังกรสีแดง
ซีด และเป็นมันเยิ้ม พร่องหน้าที่การดูดซึมของไขมัน
ผิดปกติ
ขาว หรือคล้ายดินเหนียว
ซีด และเป็นมันเยิ้ม
ปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการขับถ่ายอุจจาระ
อายุ (Age)
ชนิดของอาหารที่รับประทาน (Food intake)
ปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ (Fluid intake)
การเคลื่อนไหวของร่างกาย (Body movement)
อารมณ์ (Emotion)
ความเหมาะสม (Opportunity)
ยา (Medication)
การตั้งครรภ์(Pregnancy)
อาการปวด (Pain)
การผ่าตัดและการดมยาสลบ (Surgery and Anesthesia)
การตรวจวินิจฉัยโรค (Diagnostic test)
สาเหตุและการพยาบาลผู้ปุวยที่มีปัญหาการขับถ่ายอุจจาระ
ภาวะท้องผูก (Constipation)
ภาวะท้องผูกแบบปฐมภูมิ
ภาวะท้องผูกแบบทุติยภูมิ
ผลที่เกิดจากภาวะท้องผูก
เกิดอาการแน่นท้อง ท้องอืด ปวดท้อง ไม่สุขสบายเบื่ออาหาร คลื่นไส้
การพยาบาลผู้ปุวยที่มีภาวะท้องผูก
แนะนำให้ความรู้และเน้นความสำคัญของการดูแลสุขภาพส่วนบุคคล
แนะน าและกระตุ้นให้ผู้ปุวยรับประทานอาหารให้มากเพียงพอ
แนะนำ กระตุ้น และช่วยให้ผู้ปุวยได้รับน้ำให้เพียงพอ
แนะน าและช่วยเหลือเกี่ยวกับการถ่ายอุจจาระ
การอัดแน่นของอุจจาระ (Fecal impaction)
ภาวะท้องอืด (Flatulence หรือ Abdominal distention)
การกลั้นอุจจาระไม่ได้ (Fecal incontinence)
การสวนอุจจาระ
วัตถุประสงค์
1) ลดปัญหาอาการท้องผูก
2) เตรียมตรวจทางรังสี
3) เตรียมผ่าตัดในรายที่ผู้ปุวยจะต้องดมยาสลบ
4) เตรียมคลอด
5) เพื่อการรักษา เช่น การระบายพิษจากแอมโมเนียคั่งในกระแสเลือดในผู้ป่วย
ข้อควรคำนึงในการสวนอุจจาระ
1) อุณหภูมิของสารน้ า อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ 105˚F (40.5 ˚C)
2) ปริมาณสารละลายใช้สวนอุจจาระ ขึ้นอยู่กับอายุและขนาดร่างกาย
เด็กเล็ก ใช้ในปริมาณ 150–250 ml.
2.2 เด็กอายุ 10 เดือน ถึง 10 ปีใช้ในปริมาณ 250–500 ml.
2.3 เด็กอายุ 10–14 ปีใช้ในปริมาณ 500–750 ml.
2.4 ผู้ใหญ่ ใช้ในปริมาณ 750–1,000 ml.
3) ท่านอนของผู้ปุวย ท่านอนตะแคงซ้ายกึ่งคว่ า (Sim’s position)
4) แรงดันของสารน้ าที่สวนให้แก่ผู้ปุวย ควรแขวนหม้อสวนให้สูงไม่เกิน 1 ฟุตเหนือ
ระดับที่นอน ในเด็กเล็กไม่ควรเกิน 3 นิ้ว
5) การปล่อยน้ำเปิด Clamp ให้น้ าไหลช้า ๆ ใช้เวลาประมาณ 5-10 นาที
6) ความลึกของสายสวนที่สอดเข้าไปในลำไส้
7) การหล่อลื่นหัวสวนด้วยสารหล่อลื่น เช่น KY jelly เป็นต้น
8) ทิศทางการสอดหัวสวน
9) ระยะเวลาที่สารน้ำกักเก็บอยู่ในลำไส้ใหญ่
10) การแก้ไขเมื่อสารละลายในหม้อสวนไม่ไหลเป็นปกติ
การเก็บอุจจาระส่งตรวจ
ชนิดการเก็บอุจจาระส่งตรวจ
การตรวจอุจจาระหาความผิดปกติ(Fecal examination หรือ Stool
examination)
การตรวจอุจจาระหาเลือดแฝง (Occult blood) ตรวจในรายที่สงสัยว่า มีเลือดแฝง
ในอุจจาระ เช่น ผู้ปุวยมะเร็งลำไส้ ผู้ปุวยมีพยาธิปากขอ เป็นต้น
การตรวจอุจจาระโดยการเพาะเชื้อ (Stool culture) เพื่อน ไปเพาะเชื้อ เลี้ยงเชื้อ
แบคทีเรียและดูความไวต่อยาของเชื้อที่เพาะได้
อุปกรณ์เครื่องใช้
1) ภาชนะมีฝาปิดมิดชิด
2) ใบส่งตรวจ
3) ไม้แบน สำหรับเขี่ยอุจจาระ
4) กระดาษชำระ
5) หม้อนอน
วิธีปฏิบัติ
การเก็บอุจจาระส่งตรวจหาความผิดปกติและส่งตรวจหาเลือดแฝง
อธิบายให้ผู้ปุวยทราบ
ให้ผู้ปุวยถ่ายอุจจาระลงในหม้อนอนที่สะอาดและแห้ง
ส่งห้องปฏิบัติการทันทีภายใน 30 นาที พร้อมใบส่งตรวจ
ลงบันทึกทางการพยาบาล ลักษณะ สี กลิ่น สิ่งเจือปน
การเก็บอุจจาระส่งตรวจเพาะเชื้อ มีวิธีการปฏิบัติ
ให้ผู้ปุวยเบ่งถ่ายเล็กน้อย ใช้ไม้พันส าลีใส่เข้าไปในรูทวาร 1-2 นิ้ว
เก็บไว้ในตู้เย็นอุณหภูมิ 4-10 ˚C
) ส่งห้องปฏิบัติการทันทีภายใน 30 นาที พร้อมใบส่งตรวจ
ลงบันทึกทางการพยาบาล ลักษณะ สี กลิ่น สิ่งเจือปน
ในปัจจุบันมีชุดตรวจอุจจาระหาเลือดแฝง สะดวกในการตรวจและแปลผล
กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมการขับถ่ายอุจาจาระ
การประเมินภาวะสุขภาพ (Health assessment)
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)