Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ - Coggle Diagram
การส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
ความสำคัญของการขับถ่ายอุจจาระ
เป็นกระบวนการของร่างกายในภาวะปกติ ที่ขับของเสียอันเกิดจากการย่อยอาหาร
ลำไส้จะบีบตัวเพื่อให้กากอาหารเคลื่อนที่ไปรวมกันที่ลำไส้ตรง และขับถ่ายสู่ภายนอกร่างกายทางทวารหนัก ที่เรียกว่า อุจจาระ
Reflex
เมื่อรับประทานอาหารทำให้เกิดการยืดขยายของลำไส้ส่วนต้น เกิดเคลื่อนไหวแบบ Peristalsis บีบ ก้อนอาหาร และขับอุจจาระออกไป
ถ้าอุจจาระเคลื่อนตัวจาก SigmoidจนถึงRectum จะเกิดการปวดถ่ายอุจจาระเป็นสัญญาณเตือน
ลำไส้ใหญ่ทำหน้าที่สะสมกากอาหารและดูดซึมสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย (น้ำ แร่ธาตุ วิตามิน และกลูโคส) ออก จากกากอาหาร ทำให้กากอาหารเหนียวและข้นจนเป็นก้อนแข็ง
ปัจจัยที่มีผลต่อการขับถ่ายอุจจาระ
อายุ (Age)
ชนิดของอาหารที่รับประทาน (Food intake)
ปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ (Fluid intake)
การเคลื่อนไหวของร่างกาย (Body movement)
อารมณ์ (Emotion)
ความสม่ำเสมอในการขับถ่าย (Defecation habits)
ความเหมาะสม (Opportunity) สถานที่ไม่เป็นส่วนตัว
ยา (Medication)
การตั้งครรภ์ (Pregnancy)
อาการปวด (Pain)
การผ่าตัดและการดมยาสลบ (Surgery and Anesthesia)
การตรวจวินิจฉัยโรค (Diagnostic test)
ลักษณะของอุจจาระปกติ และ สาเหตุของอุจจาระที่ผิดปกติ
ลักษณะของอุจจาระปกติ
อุจจาระปกติมีสีน้ำตาลอ่อนจนถึงน้ำตาลเข้ม
ลักษณะอ่อน มีรูปร่าง
สำหรับเด็กเล็กอุจจาระอาจจะเป็นสีเหลืองเข้มขึ้นอยู่กับ ชนิดของอาหารที่รับประทาน
ลักษณะอุจจาระผิดปกติ
อุจจาระคล้ายดินร่วน เหลว ปวดถ่ายเร็ว
อุจจาระเป็นสีขาวซีดเหมือนสีขี้เถ้า
อุจจาระเป็นก้อนเล็ก ๆ แข็ง แห้ง
อุจจาระเป็นสีดำ มีกลิ่นแรง ร่วมกับอาการปวดท้อง เกิดจากความผิดปกติในระบบทางเดินอาหาร ซึ่งอาจเกิดเลือดไหลจากกระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก หรือลำไส้ใหญ่
อุจจาระมีเลือดสดปนออกมา
อุจจาระมีเลือดสดและคันก้น
อุจจาระเป็นมูกวุ้น เหมือนน้ำมูก
สาเหตุและการพยาบาลผู้ปุวยที่มี
ปัญหาการขับถ่ายอุจจาระ
การถ่ายอุจจาระทางหน้าท้อง (Fecal diversion)
ท้องอืด (Flatulence / abdominal distention)
การอัดแน่นของอุจจาระ (Fecal Impaction)
การกลั้นอุจจาระไม่ได้ (Fecal incontinence)
ภาวะท้องผูก ( Constipation )
อาการอุจจาระร่วง/ ท้องเสีย (Diarrhea)
การสวนอุจจาระ (Enema)
การใส่สารอาจจะเป็นน้ำมัน หรือสารเคมีเข้าไป ในลำไส้ใหญ่ส่วนล่าง โดยผ่านทางทวารหนักเพื่อกักเก็บไว้หรือขับถ่ายออก
วัตถุประสงค์
เพื่อเตรียมตรวจทางรังสี
เพื่อเตรียมผ่าตัดในรายที่ผู้ป่วยจะต้องดมยาสลบ
เพื่อเตรียมคลอด
เพื่อการรักษา เช่น การระบายพิษจากแอมโมเนียคั่งค้างในกระแสเลือดในผู้ปุวยโรคตับ
เพื่อลดปัญหาอาการท้องผูก
ชนิดของการสวนอุจจาระ
การสวนล้าง
ทำให้เกิดการระคายเคืองของ Colon หรือ Rectum
กระตุ้นให้ลำไส้เคลื่อนไหว และขับอุจจาระออกมา
การสวนน้ำหรือน้ำยาเข้าไปในลำไส้ใหญ่
วัตถุประสงค์
บรรเทาอาการท้องผูก
ุจจาระอัดแน่น
ล้างลำไส้ใหญ่ให้สะอาด
ใช้ในการเตรียมตรวจ ผ่าตัด หรือการ X – ray
ช่วยให้การขับถ่ายเป็นปกติ
การสวนเก็บ
เป็นการสวนน้ำยาเข้าไปเก็บไว้ในลำไส้ใหญ่จำนวนน้ำยาที่ใช้ใน ผู้ใหญ่ไม่เกิน 200 cc.
วัตถุประสงค์ในการสวนเก็บขึ้นอยู่กับชนิดของน้ำยา
Oil - retention enema เพื่อให้อุจจาระอ่อนตัว กระตุ้นในลำไส้มีการบีบตัวดีขึ้น
Medicated enema เป็นการสวนเก็บด้วยยา เพื่อลดเชื้อ แบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ ก่อนผ่าตัดเกี่ยวกับลำไส้ใหญ่ /การสวนเพื่อ การวินิจฉัยโรค เช่น การทำ Barium enema เป็นต้น
ข้อควรคำนึงในการสวนอุจจาระ
อุณหภูมิของสารน้ำ
105 องศาฟาเรนไฮต์ /40.5 องศาเซลเซียส
ปริมาณของสารน้ำขึ้นกับอายุและขนาดของร่างกายผู้ป่วย
เด็กเล็กใช้ 150 – 250 ml. / เด็กอายุ 10 เดือน ถึง 10 ปีใช้ 250 – 500 ml. / เด็กอายุ 10 – 14 ปีใช้ 500 – 750 ml. /ผู้ใหญ่ใช้ 750 – 1,000 ml.
แรงดันของสารน้ำที่สวนให้แก่ผู้ป่วย
การปล่อยน้ำ เปิด Clamp ให้น้ำไหลช้าๆ ใช้เวลาประมาณ 5-10 นาที เพื่อให้ผู้ปุวยเก็บน้ าได้หมด
ความลึกของสายสวนที่สอดเข้าไปในลำไส้ สอดลึก 2-4 นิ้ว
การหล่อลื่นหัวสวน: หล่อลื่นด้วย KY jelly
จัดท่านอนตะแคงซ้ายกึ่งคว่ำ(Sim’s positon) ให้เข่าขวางอ ขึ้นมาก ๆ
ทิศทางการสอดหัวสวน:
ให้ปลายหัวสวนมุ่งไปทิศทางสะดือลึกประมาณ 2 นิ้ว
แล้วเบนปลายกลับให้ขนานกับแนวกระดูกสันหลังตาม ลักษณะโค้งของลำไส้อีกประมาณ 1-2 นิ้ว
หลังจากปล่อยน้ำผู้ปุวยจะทนไม่ได้
ควรให้ผู้ป่วยหายใจทางปากยาว ๆ เพื่อผ่อนคลายและกลั้น อุจจาระต่อไปอีก 5 – 10 นาที จนกว่าน้ำจะหมด เพื่อให้อุจจาระอ่อนตัว
การแก้ไขเมื่อน้ำในหม้อสวนไม่ไหลได้ถูกต้อง
การเก็บอุจจาระส่งตรวจ
วัตถุประสงค์
เพื่อตรวจหาความผิดปกติในระบบทางเดินอาหาร เช่น ภาวะติดเชื้อ ภาวะเลือดออก มะเร็งในลำไส้ใหญ่
Stool Culture
Stool occult blood
Stool Examination
วิธีเก็บอุจจาระส่งตรวจ
การเก็บตัวอย่างที่ต้องปลอดการปนเปื้อนปัสสาวะ น้ำ และ สิ่งปนเปื้อนอื่น ๆ เช่น กระดาษทิชชู เป็นต้น
ให้ผู้ป่วยถ่ายอุจจาระลงในหม้อนอนที่สะอาดและแห้ง
ควรอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจถึงวัตถุประสงค์ในการเก็บอุจจาระส่งตรวจ
ถ้าตรวจหาพยาธิ ควรเก็บชิ้นส่วนของอุจจาระที่คาดว่าผิดปกติ (มีมูก) จำนวนเล็กน้อย
ตรวจหาเลือดแฝงให้งดอาหารที่มีเลือดปน /ยาที่มีธาตุเหล็ก
เก็บใส่ภาชนะที่มีฝาปิดมิดชิด และใส่ถุงพลาสติกหุ้มอีกชั้น
ส่งห้องปฏิบัติการทันที(30นาที )พร้อมใบส่งตรวจ
บันทึก จำนวน สี ลักษณะ อุจจาระลงบันทึกทางการพยาบาล
วิธีเก็บอุจจาระส่งตรวจเพาะเชื้อ (Stool culture)
ภาชนะที่ใช้เก็บตัวอย่างอุจจาระต้องปลอดเชื้อมีอาหารเลี้ยงเชื้อ
ภาชนะเก็บที่ อุณหภูมิ 4-10 องศาเซลเซียส
การเก็บอุจจาระเพื่อเพาะหาเชื้อ (Culture)
กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
หญิงไทยรายหนึ่ง อายุ 35 ปี ให้ประวัติว่ามีอาการท้องผูก ต้องใช้ยาระบายก่อนนอนเป็นประจำทุกคืน พฤติกรรมการ รับประทาน คือ ไม่ชอบรับประทานผักและผลไม้ ดื่มน้ำน้อย วันละไม่ถึง 1,000 ml.
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
วัตถุประสงค์
เพื่อลดอาการท้องผูก
เกณฑ์การประเมินผล
ถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
มีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่มีกากใย เช่น ผัก ผลไม้ และดื่มน้ า อย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการขับถ่ายอุจจาระ
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
แนะนำให้ออกกำลังกายตามความเหมาะสม
ให้ความรู้เรื่องสมุนไพรไทยช่วยในการขับถ่ายอุจจาระทดแทนการใช้ยา ระบาย โดยนำมาปรุงเป็นอาหาร เช่น มะขาม มะระไทย เป็นต้น
อธิบายประโยชน์ของการดื่มน้ำให้เพียงพอกับความต้องการของ ร่างกาย ควรดื่มน้ำสะอาดอย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว
ฝึกการขับถ่ายอุจจาระเป็นตรงเวลาทุกวัน
ให้ความรู้เกี่ยวกับโรคระบบทางเดินอาหารและลำไส้
ทำจิตใจให้ร่าเริงแจ่มใส ลดความเครียดหรือวิตกกังวล
แนะนำให้ความรู้และเน้นความสำคัญของการบริโภคอาหารที่มี กากใย ได้แก่ ผักต่าง ๆ ผลไม้ประเภท มะละกอ กล้วยน้ำว้า เป็นต้น
ฝึกเข้าห้องน้ำถ่ายอุจจาระเป็นเวลาในตอนเช้าตรู่
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
ท้องผูกเนื่องจากใช้ยาระบายเป็นประจำ
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
เลือกรับประทานอาหารที่มีกากใย และดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8- 10 แก้ว
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการขับถ่ายอุจจาระตรงเวลาทุกวัน
มีการถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
การประเมินภาวะสุขภาพ
S: “ทานยาระบายก่อนนอนเป็นประจ าทุกคืน ไม่ชอบอาหารประเภทผักและผลไม้”
O: จากการตรวจร่างกาย พบ Abdomen: Distension, Tympanic sound, Decrease bowel sound 1-2 time/min