Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสรมิการขับถ่ายอุจจาระ - Coggle Diagram
การส่งเสรมิการขับถ่ายอุจจาระ
ความสำคัญของการขับถ่ายอุจจาระ
การขับถ่ายอุจจาระจึงเป็นสิ่่งสำคัญ เพราะเป็นการขับของเสียออกจากร่างกาย หากร่างกายไม่ขับถ่ายอาจทำให้เกิดสารพิษและของเสียที่ตกค้างอยู่ในลำไส้
ปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการขับถ่ายอุจจาระ
อายุ (Age)
ชนิดของอาหารที่รับประทาน (Food intake)
ปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ (Fluid intake)
การเคลื่อนไหวของร่างกาย (Body movement)
อารมณ์ (Emotion) เมื่ออารมณ์มีการเปลี่ยนแปลง
ความสม่ำเสมอในการขับถ่าย (Defecation habits )
ความเหมาะสม (Opportunity)
ยา (Medication)
การตั้งครรภ์ (Pregnancy)
อาการปวด (Pain)
โรคริดสีดวงทวาร (Hemorrhoid)
การผ่าตัดส่วนลำไส้ ตรง (Rectal surgery)
การผ่าตัดหน้าท้อง (Abdominal surgery)
การผ่าตัดและการดมยาสลบ (Surgery and Anesthesia)
การตรวจวินิจฉัยโรค (Diagnostic test)
ลักษณะของอุจจาระปกติและสาเหตุของอุจจาระที่ผิดปกติ
Type 1
Separate hard lumps, like nuts (Difficult to pass) ลักษณะแข็งคล้ายเมล็ดถั่ว คนไทยเรียกว่า “ขี้แพะ”
Type 2
Sausage shaped but lumpy (ลักษณะยาวแต่เป็นก้อน)
Type 3
Like a sausage but with cracks on surface (ลักษณะยาวหรือขดม้วน แต่พื้นผิวบนนุ่ม ๆ)
Type 4
Like a sausage or snake, smooth and soft (ลักษณะยาวหรือขดม้วน เรียบ และนุ่ม)
Type 5
Soft blobs with clear-cut edges
(ลักษณะเป็นก้อนนุ่ม ๆ แยกออกจากันชัดเจน)
Type 6
Fluffy pieces with ragged edges, a mushy stool (ลักษณะเป็นก้อนนุ่มปุย มีขอบขยักไม่เรียบ)
Type 7
Watery, no solid pieces (entirely liquid) (ลักษณะเป็นน้ าไม่มีเนื้ออุจจาระปน)
สี
กลิ่น
ความถี่
รูปร่าง
ลักษณะ
อ่อนนุ่ม
อื่นๆ
อาหารไม่ย่อย, แบคทีเรียที่ ตายแล้ว, ไขมัน, สีน้ำดี, เซลล์หรือเยื่อบุลำไส้, น้ำ
เท่ากับขนาดความกว้างของ ลำไส้ตรง
เด็ก: (นมมารดา) วันละ 4-6 ครั้ง (นมขวด) วันละ 1-3 ครั้ง
ผู้ใหญ่: วันละ 2 ครั้ง หรือ สัปดาห์ละ 3 ครั้ง
มีกลิ่นเฉพาะจากอาหารตกค้าง
เด็ก: สีเหลือง
ผู้ใหญ่: สีน้ำตาล
สาเหตุและการพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหาการขับถ่ายอุจจาระ
ภาวะท้องผูก (Constipation)
ภาวะท้องผูกแบบปฐมภูมิ โดยภาวะท้องผูกปฐมภูมินี้มีความสัมพันธ์กับการ รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย ภาวะขาดน้ำ
ภาวะท้องผูกแบบทุติยภูมิ อาจเกิดจากความเจ็บป่วยหรือการรักษาด้วยยา
ฝิ่น
การอุดกั้นของระบบทางเดินอาหาร
ความผิดปกติในการทำหน้าที่ของไขสันหลัง
ภาวะท้องผูกจากการลดลงของการเคลื่อนไหวของลำไส้
การทำหน้าที่ผิดปกติของกล้ามเนื้อพื้นเชิงกราน
ภาวะผิดปกติของลำไส้
มีความสัมพันธ์กับภาวะท้องผูก
การอัดแน่นของอุจจาระ
(Fecal impaction)
สาเหตุ อาการเริ่มแรก คือ ไม่ได้ถ่ายอุจจาระติดต่อกันนานแล้ว พบอุจจาระ เป็นน้ำเหลวไหวซึมทางทวารหนักทีละเล็กละน้อยอย่างควบคุมไม่ได้
ภาวะท้องอืด (Flatulence หรือ Abdominal distention)
มีการสะสมของอาหารหรือน้ำมาก อาหารไม่ย่อย
มีแก๊สในกระเพาะอาหารหรือลำไส้ปริมาณมาก
มีการสะสมของอุจจาระมาก เนื่องจากไม่ได้ขับถ่ายออกตามปกติ
ปริมาตรของช่องท้องลดลงจากความผิดปกติของอวัยวะที่อยู่ใกล้เคียง
ภาวะท้องเสีย (Diarrhea)
1) จากอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโรค เช่น อาหารที่มีแมลงวันตอม เป็นต้น
2) จากการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจ และอารมณ์ จนทำให้เกิดการเจ็บป่วย
3) การได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะและมีอาการข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์
การถ่ายอุจจาระทางหน้าท้อง (Fecal diversion)
การผ่าตัดเอาลำไส้มาเปิดออกทางหน้าท้อง เพื่อให้เป็นทางออกของอุจจาระ มักทำใน ผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพที่ลำไส้ เช่น มะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก
การสวนอุจจาระ
วัตถุประสงค์
1) ลดปัญหาอาการท้องผูก
2) เตรียมตรวจทางรังสี
3) เตรียมผ่าตัดในรายที่ผู้ป่วยจะต้องดมยาสลบ
4) เตรียมคลอด
5) เพื่อการรักษา
ชนิดของการสวนอุจจาระ แบ่งเป็น 2 ชนิด
Cleansing enema เป็นการสวนน้ำหรือน้ำยาเข้าไปในลำไส้ใหญ่เพื่อกระตุ้น ให้มีการเคลื่อนไหวของลำไส้
Retention enema การสวนเก็บ เป็นการสวนน้ำยาเข้าไปเก็บไว้ในลำไส้ใหญ่ ในผู้ใหญ่ไม่เกิน 200 ml.
อุปกรณ์เครื่องใช้
1) หม้อสวน 2) หัวสวนอุจจาระ 3) สารหล่อลื่น เช่น KY jelly เป็นต้น 4) ชามรูปไต 5) กระดาษชำระ 6) กระโถนนอน (Bed pan) 7) ผ้าปิดกระโถนนอน (Bed pad) 8) ผ้ายางกันเปื้อน 9) สารละลายที่ใช้ในการสวนอุจจาระ 10) เหยือกน้ำ 11) เสาน้ำเกลือ 12) ถุงมือสะอาด 1คู่ และ Mask
ข้อคำนึงในการสวนอุจจาระ
1) อุณหภูมิของสารน้ำ อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ 105˚F (40.5 ˚C)
2) ปริมาณสารละลายใช้สวนอุจจาระ ขึ้นอยู่กับอายุและขนาดร่างกาย
เด็กเล็ก ใช้ในปริมาณ 150–250 ml.
เด็กอายุ 10 เดือน ถึง 10 ปี ใช้ในปริมาณ 250–500 ml.
เด็กอายุ 10–14 ปี ใช้ในปริมาณ 500–750 ml.
ผู้ใหญ่ ใช้ในปริมาณ 750–1,000 ml.
3) ท่านอนของผู้ป่วย
4) แรงดันของสารน้ำที่สวนให้แก่ผู้ป่วย
5) การปล่อยน้ำเปิด Clamp ให้น้ำไหลช้า ๆ ใช้เวลาประมาณ 5-10 นาที
6) ความลึกของสายสวนที่สอดเข้าไปในลำไส้
7) การหล่อลื่นหัวสวนด้วยสารหล่อลื่น
8) ทิศทางการสอดหัวสวน
9) ระยะเวลาที่สารน้ำกักเก็บอยู่ในลำไส้ใหญ่
10) การแก้ไขเมื่อสารละลายในหม้อสวนไม่ไหลเป็นปกติ
การเก็บอุจจาระส่งตรวจ
ชนิดการเก็บอุจจาระส่งตรวจ
1) การตรวจอุจจาระหาความผิดปกติ
(Fecal examination หรือ Stool examination)
2) การตรวจอุจจาระหาเลือดแฝง (Occult blood)
3) การตรวจอุจจาระโดยการเพาะเชื้อ (Stool culture)
อุปกรณ์เครื่องใช้
1) ภาชนะมีฝาปิดมิดชิด 2) ใบส่งตรวจ 3) ไม้แบน สำหรับเขี่ยอุจจาระ 4) กระดาษชำระ 5) หม้อนอน
กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมการขับถ่ายอุจจาระ
การประเมินภาวะสุขภาพ (Health assessment)
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
วัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมในการรับประทานอาหารที่ถูกต้อง
เกณฑ์การประเมินผล
ถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
มีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่มีกากใย เช่น ผัก ผลไม้
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการขับถ่ายอุจจาระ
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
เช่น แนะนำให้ความรู้และเน้นความสำคัญของการบริโภคอาหารที่มีกากใย
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
มีการถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ใช้ยาระบาย
เลือกรับประทานอาหารที่มีกากใย และดื่มน้ าอย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว
3.ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการขับถ่ายอุจจาระตรงเวลาทุกวัน