Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลหลังคลอด - Coggle Diagram
การพยาบาลหลังคลอด
การประเมินภาวะสุขภาพมารดาหลังคลอด12B
5.Belly & Fundus : หน้าท้องและยอดมดลูก
7.Bleeding & Lochia : การมีเลือดออกและน้ำคาวปลา
4.Breast & Lactation : หัวนม เต้านม
8.Bottom : แผลฝีเย็บ
3.Body temperature and Blood pressure : อุณหภูมิร่างกายและความดันโลหิต
9.Bower movement : การเคลื่อนไหวลำไส้
2.Body condition : การประเมินการไหลเวียนเลือด
10.Bluse : ภาวะเศร้า
1.Background : ประวัติต่างๆ
12.Bonding and Attachment : ความผูกพันและสัมพันธภาพ
6.Bladder : กระเพาะปัสสาวะ
11.Baby : สภาพทารก
การพยาบาลหลัง24ชม.หลังคลอดและ
คำแนะนำก่อนกลับบ้าน
การให้บุตรดูดนม
อาหาร
การพักผ่อนและการทำงาน
การร่วมเพศ
การบริหารร่างกาย
การมีประจำเดือน
การรักษาความสะอาด
การมาตรวจตามนัด
ถ้ามีอาการผิดปกติควรมารพ.
การวางแผนครอบครัว
การพยาบาลหลังคลอด24ชม.แรก
ส่งเสริมการนอนหลับพักผ่อน
การบริหารร่างกาย
ส่งเสริมให้ลุกจากเตียงเร็ว
ความสุขสบายและบรรเทาอาการเจ็บปวด
โภชนาการและการขับถ่าย
ส่งเสริมความสำเร็จในการให้นมบุตร
สุขภาพจิตและสัมพันธภาพ
การเปลี่ยนแปลงกล้ามเนื้อและกระดูก
กล้ามเนื้อหน้าท้องแยก
บริหารกล้ามเนื้อหน้าท้องต้องใช้เวลา2-3เดือน ทำได้ตั้งแต่24 ชม.แรกหลังคลอด
โครงกระดูก
2-3วันแรกหลังคลอดฮอร์โมนจะลดลงเรื่อยๆ ยังคงเจ็บสะโพกและข้อต่อ
ข้อต่อแข็งแรงเข้าที่ประมาณ6-8wks.หลังคลอด
หลังรกคลอด เอสโตรเจนลดลง ความตึงของกล้ามเนื้อหน้าท้องจึงลดลง นุ่มหยุ่นไม่แข็งแรงและหนาขึ้นบริเวณกลางท้อง
1-2วันแรกหลังคลอดจะปวด เมื่อยกล้ามเนื้อ ที่แขน ขา ไหล่ คอ
การเปลี่ยนแปลงผิวหนัง
สีเข้มของลานนม มีเส้นกลางหน้าท้อง และรอยแตกผนังหน้าท้อง ไม่หายแต่จางลงเป็นสีน้ำเงิน
เหงื่อออกมากโดยเฉพาะตอนกลางคืน
Chloasma gravidarum ฝ้าบนใบหน้า หายไป
อากาศร้อน แดงที่ฝ่ามือ Palmar erythema
การปรับตัวของมารดา
3.Letting-go phase:ระยะพึ่งพาตนเอง
พัฒนากิจของการเป็นมารดา
ต้องทิ้งบทบาทเดิมที่เป็นอิสระ
2สัปดาห์หลังคลอด
2.Taking-hold phase:ระยะพึ่งพาและไม่พึ่งพา
3-10วันแรกหลังคลอด
สนใจการให้นมลูก ต้องการเคลื่อนไหว
เริ่มปรับตัวได้ สนใจตัวเองน้อยลง สนใจลูกมากขึ้น
1.Taking-in phase:ระยะพึ่งพา
จะสนใจแต่ตนเอง พึ่งพาคนอื่น
ไม่อยากสัมผัสทารก
1-2วันแรกหลังคลอด
เฉื่อยชา ไม่เคลื่อนไหว
Pospartum biues:อารมณ์เศร้าหลังคลอด
มักเกิดใน3สัปดาห์ รุนแรงในครรภ์แรก
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ร้องไห้โดยไม่มีเหตุผล หงุดหงิด นอนไม่หลับ
10วันแรกจะเศร้ามากถึง50-70%
Breast เต้านม
Breast engorgement การคัดตึงเต้านม
อาการทั่วไป
ผิวแดงมัน เห็นเส้นเลือดชัดขึ้น หัวนมสั้นลง ลานนมแข็งขึ้น เนื้อเยื่อรอบหัวนมตึง
เจ็บปวดมากเมื่อจับหรือเคลื่อนไหว
หนักเต้านม ขยายใหญ่ขึ้น คัดตึงมาก
องค์ประกอบ2ประการ
1.มีการคั่งของเลือดและน้ำเหลือง2-3วันแรก
2.มีน้ำนมขังอยู่เต็ม Alvoli หลังวันที่4ไป
2.Transitional milk ระยะน้ำนมปรับเปลี่ยน
ไขมัน lactose วิตามินละลายน้ำ
แคลอรีให้พลังงานมากกว่าน้ำนมเหลือง
ผลิตต่อเนื่องจากน้ำนมเหลืองถึง2สัปดาห์
3.True/mature milk ระยะน้ำนมแท้
2สัปดาห์หลังคลอด
สีขาวข้น : น้ำ87%
รองลงมา คือ โปรตีน ไขมัน
คาร์โบไฮเดรต เกลือแร่ วิตามิน
1.Colostrum ระยะน้ำนมเหลือง
สีเหลือง : โปรตีน ไขมัน น้ำตาล เกลือ น้ำ
Immuno globulin สูง
1-3วันแรกหลังคลอด
การเปลี่ยนแปลงภูมิคุ้มกัน
Blood-type incompatibilities ช่วงเจ็บครรภ์และคลอด
หญิงครรภ์แรกมีความไวต่อABO แอนติเจน และทำให้ทารกเกิด RBCแตก
ป้องกันการสร้างแอนติบอดีโดยฉีดRho gram (immunoglobulin) ใน72ชม.หลังคลอด
ภาวะไม่เข้ากันของเลือดจะทำให้RBCแตก ตัวเหลืองใน24ชม.หลังคลอด ต้องส่องไฟ
การเปลี่ยนแปลงภูมิคุ้มกัน
ไม่กล้าเบ่ง กลัวแผลแยก กลัวเจ็บ
2-3วันหลังคลอด อยากน้ำและอาหารมาก
ระยะแรกหลังคลอดอาจจะท้องผูก จากฮอร์โมนprogesterone ทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวลดลง
ลำไสจะทำงานปกติปลายสัปดาห์แรกหลังคลอด
อุณหภูมิ
2.Milk fever
Tสูงกว่า38องศาเซลเซียส
หายใน24ชม.หรือเมื่ออาการคัดนมลดลง
จากนมคัด(Breast engorement) พบวันที่3-4 หลังคลอด
3.Febrile fever
จากการติดเชื้อในร่างกาย
Tสูงกว่า38องศาเซลเซียส ติดต่อกัน2วันหรือมากกว่า(ไม่นับ24ชม.แรกหลังคลอด)
1.Reactionary fever
จะลดลงปกติใน24ชม.แรกหลังคลอด
Tสูงเล็กน้อย 37.8ไม่เกิน38องศาเซลเซียส
จากการขาดน้ำ เสียพลังงาน การชอกช้ำ(Trauma)
การเปลี่ยนแปลงทางเดินปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะ
บวม ช้ำ
ความตึงตัวของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะลดลงทำให้จุได้มากขึ้น
ปัสสาวะลำบาก
กระตุ้นปัสสาวะทุก4ชม.
การทำงานของไต
ระยะตั้งครรภ์ไตทำงานเพิ่มขึ้น
ระยะหลังคลอดไตทำงานลดลง
ระยะตั้งครรภ์ Renal plasma flow , Glomerular filtration เพิ่มขึ้น25-30%
การทำงานของไตกลับปกติใน4-6wks.
Blood urea nitrogen เพิ่มขึ้นปลายสัปดาห์แรกหลังคลอด
น้ำหนักลด
เมื่อคลอด น้ำหนักจะลด4.5-5.5กก.
สัปดาห์แรกจะลดอีก2-4กก.
ขณะท้อง น้ำหนักขึ้นจะเพิ่ม10-12กก.
สัปดาห์ที่6 จะคงตัวเหมือนปกติ
แบ่งเป็น3ระยะ
2.หลังคลอดระยะต้น(Early)
ระหว่างวันที่2-7 หลังคลอด
3.หลังคลอดระยะปลาย(Late)
สัปดาห์ที่2-6หลังคลอด
1.หลังคลอดทันที(Immediate)
24ชม.แรกหลังคลอด
ระยะหลังคลอด (Puerperium/Postpartum)
หลังทารกและรกคลอดครบ-ระบบต่างๆของร่างกายกลับสู่สภาพปกติ
ระยะเวลา6wks.
การเปลี่ยนแปลงของอวัยวะสืบพันธ์ุ
Uterus มดลูก
ทันทีหลังรกคลอดระดับยอดมดลูกอยู่กลางระหว่างสะดือกับหัวเหน่าหรือสูงกว่ากึ่งกลางเล็กน้อย
1-2ชม. ยอดมดลูกจะสูงขึ้นถึงสะดือหรือสูงกว่าสะดือเล็กน้อย
วันที่6 หลังคลอดจะอยู่กลางสะดือหรือหัวเหน่าอีกครั้ง
วัที่10-12หลังคลอด จะลดลงอยู่ระดับหัวเหน่า คลำไม่พบทางหน้าท้อง "มดลูกเข้าอู่"
องค์ประกอบการกลับคืนสภาพ
ใยกล้ามเนื้อมีการแตกตัวออกเอง/มีการย่อยสลายตัวเอง Autolysis or self digestion
มดลูกขาดเลือดไปเลี้ยง Ischemia or Localized anemia
Lochia น้ำคาวปลา
1.Lochia rubra
สีแดงเข้ม
มี1-3วันหลังคลอด Epithelium / RBC / Decidua / Meconium / ขน / ไขมันเคลือบผิวทารก
2.Lochia serosa
มีวันที่4-9หลังคลอด สีจางลงเป็นสีชมพู-น้ำตาล
Serum / เศษเยื่อบุมดลูก / RBC / WBC / มูก / เชื้อจุลินทรีย์(microorganism)
3.Lochiaalba
สีเหลืองจางขาว
WBC / เซลล์เยื่อบุมดลูกที่มีนิวเคลียสเดียว Epithelium / Fat / มูก / Cholesteral
มีวันที่10-14 หลังคลอด
ปัจจัยที่ทำให้มดลูกเข้าอู่ช้า
ผ่านการตั้งครรภ์และการคลอดหลายครั้ง
ทารกหัวโต
การคลอดยาก
เศษรกค้างในมดลูก
การคลอดยาวนาน
กระเพาะปัสสาวะเต็ม
น้ำคร่ำมาก
ติดเชื้อ
Cervix ปากมดลูก
Abdominal wall ผนังหน้าท้อง
รอยที่หน้าท้อง striae gravidarum
จะไม่หายแต่จางเป็นสีน้ำเงิน
อ่อนนุ่ม ปวกเปียก มัน แรกๆ
กลับคืนสภาพเดิม2-3เดือน
หลังคลอดทันทีจะนุ่ม บวม บาง ช้ำ มีรอยถลอกหรือฉีกขาดเล็กน้อย ขยายกว้าง
Vagina / Vaginal orifice / Pelvic floor
ช่องคลอด ปากช่องคลอด บริเวณพื้นเชิงกราน
เอสโตรเจนลดทำให้เยื่อบุช่องคลอดบางลงไม่มีรอยย่นและยืดขยายได้ รอยย่นจะปรากฎใหม่สัปดาห์ที่3 แต่ไม่นูนชัด และเอสโตรเจนลดจะให้ทำช่องคลอดแห้ง
ระยะแรก ปากช่องคลอดบวม ช้ำ
เรียกว่า Caruculae myrtiformes
เยื่อพรหมจารีย์ ฉีกขาดรุ่งริ่งหลายแฉก
ฝึกให้ขมิบ kegel's exercise
การเปลี่ยนแปลงด้านจิตสังคมมารดาหลังคลอด
การสัมผัสของมารดา
เป็นการพัฒนาการสร้างสัมพันธภาพจากกรค่อยๆเริ่มสัมผัสตัวทารกทีละนิด จนสัมผัสอย่างเต็มที่
ความผูกพันธ์และสัมพันธภาพ
Attachment : ใช้เวลาที่จะคงความรักไว้
Bonding : การเริ่มทำความรู้จักกัน เอาใจใส่
สร้างสัมพันธภาพระหว่างมารดา บิดา ทารก
การเปลี่ยนแปลงระบบหัวใจและหลอดเลือด
เปลี่ยนแปลงหลังคลอด3ประการ
หน้าที่ในการผลิตฮอร์โมนของรกสิ้นสุดลงเป็นการตัดตัวกระตุ้นที่ทำให้หลอดเลือดขยาย
มีการเคลื่อนย้ายของน้ำนอหลอกเลือดที่สะสมระหว่างตั้งครรภ์กลับเข้าสู่หลอดเลือด
การไหลเวียนเลือดระหว่างมดลูกกับรกสิ้นสุดลง