Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สาเหตุและลักษณะของภูมิปัญญาไทย, สาเหตุของการเกิดภูมิปัญญาไทย,…
-
-
ลักษณะของภูมิปัญญาไทย
ภูมิปัญญาที่เป็นรูปธรรม
อาหาร
ภูมิปัญญาไทยที่เห็นชัดคือ การผลิตข้าว และนำข้าวมาบริโภคในลักษณะอาหารหลักและแปรรูปเป็นขนม รู้จักการถนอมอาหารทั้งเนื้อสัตว์ ผักผลไม้ กรรมวิธีการประกอบอาหารที่มีคุณค่าและเหมาะสมกับสภาพพื้นที่
เครื่องมือเครื่องใช้
พบได้จากหลักฐานโบราณคดีในยุคสมัยต่างๆ แสดงถึงขีดความรู้ความสามารถของผู้คนในแต่ละยุคสมัยที่นำวัสดุนั้นมาใช้ประโยชน์หรือมีการติดต่อแลกเปลี่ยนจากแหล่งอื่นมาประกอบ เครื่องมือเครื่องใช้บางชิ้นยังใช้ประโยชน์ได้ในรูปแบบดั้งเดิม เช่น หม้อข้าวกินเผา เครื่องจักรสานต่างๆ เครื่องนุ่มห่ม เบ็ดตกปลา มีดพร้า
รูปเคารพ
รูปเคารพ เป็นสัญลักษณ์สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สร้างขึ้นเพื่อการเคารพบูชาและการประกอบพิธีกรรม ระยะแรกจะเป็นรูปเคารพของความอุดมสมบูรณ์ เช่น ฟุ่นฟางแทนแม่โพสพ เมื่อศาสนาพราหมณ์-พุทธ เข้ามามีอิทธิพลในไทย รูปเคารพของเทพเจ้า พระพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์หรือสิ่งเกี่ยวเนื่องศาสนาทั้ง2 จึงปรากฏเป็นหลักฐานประวัติศาสตร์ศิลป์ ส่วนรูปเคารพแทนองค์กษัตริย์นิยมสร้างเป็นพุทธรูปฉลองพระองค์ จนถึงร.4จึงสร้างเป็นภาพเสมือนจริง
งานฝ๊มือ
ภูมิปัญญาด้านงานฝีมือของคนไทย มีความประณีตสวยงามไม่แพ้ชาติอื่น เห็นได้จากสิ่งของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันและงานประดิษฐ์ระดับสูงของราชสำนักและศาสนาบูชา งานฝีมือแบ่งได้หลายประเภท เช่น การวาดภาพ การแกะสลักทั้งไม้ หิน ผักผลไม้ งานปั้น งานหล่อ การทอผ้า ปักผ้า งานร้อยกรองดอกไม้ การเจียนหมากจีบพลู มรดกงานฝีมืออีกกลุ่มคือ งานประณีตศิลป์ เช่น เครื่องทอง เครื่องถม คว่ำ ลายรดน้ำ ลายประดับมุก
พาหนะ
คนไทยรู้จักการหาเครื่องผ่อนแรงมาใช้เป็นพาหนะในการเตินทางและบรรทุกสิ่งของ ผู้คนไปสู่พื้นที่ต่างๆมาเป็นเวลาช้านาน เช่น ม้า วัว ควาย ช้าง สำหรับเส้นทางบก ใช้ขี่เพื่อความคล่องตัว หรือเทียมรถ เกวียน ทางน้ำจะใช้แพ ซึ่งคงพัฒนามาจากท่อนไม้ธรรมชาติ พาหนะเหล่านี้จะมีรูปทรงต่างๆตามประโยชน์การใช้สอย มีการตกแต่งลวดลายสวยงาม โดยเฉพาะราชพาหนะ
อาคาร
เริ่มจากหาแหล่งที่อยู่อาศัย สร้างที่พักอาศัยจากวัสดุที่มีในท้องถิ่นและสอดคล้องกับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ เช่น เรือนไทยที่สร้างจากไม้ยกใต้ถุนสูงเพื่อป้องกันน้ำและสัตว์ ส่วนศาสนสถานสร้างด้วยวัสดุที่คงทนกว่า คือ ใช้อิฐเป็นหลัก
ภูมิปัญญาที่เป็นนามธรรม
โลกทัศน์ด้านพระพุทธศาสนา
ความเชื่อในเรื่องของบุญ กรรม การเวียนวายตายเกิด สิ่งที่ชาวพุทธถือปฏิบัติคือ การเร่งทำบุญเพื่อการเกิดใหม่ที่ดี โดยเฉพาะการเกิดในยุคสมัยพระศรีอารียเมตไตร ความเชื่อสำคัญคือ พระพุทธศาสนาจะมีอายุเพียง 5,000 ปี
ข้อห้ามและข้อปฏิบัติ
การประกอบอาชีพและการอยู่ร่วมกันในสังคมล้วนมีข้อบัญญัติ ที่ควรทำและห้ามทำทั้งในระดับบุคคลและส่วนรวม หากไม่ปฏิบัติตามข้อบัญญัติจะเกิดผ ร้ายที่รุนแรง
โลกทัศน์ด้านจักรวาล
พัฒนาจากคติความเชื่อในสังคมเกษตรผสมผสานกับอิทธิพลแนวคิดจากพราหมณ์-ฮินดู ที่ว่าพระพรหมเป็นผู้สร้างสรรค์ทุกสรรพสิ่งในจักรวาลและโลก
คติความเชื่อ
ความเชื่อดั้งเดิมของคนไทยจะเกี่ยวกับธรรมชาติ,สิ่งที่เหนือธรรมชาติแบบสังคมเกษตรกรรม เทพศักดิ์สิทธิ์ยุคแรกที่สำคัญ เช่น แม่โพสพ (ข้าว) ผีฟ้าพญาแถน (ฝน) ผีแมน
มีการประกอบพิธีกรรมตามคติความเชื่อที่คนไทยส่วนใหญ่ยังยึดมาจนปัจจุบันคือเรื่องไสยศาสตร์ โชคลางฤกษ์ยาม สิ่งศักดิ์สิทธิ์
การประกอบพิธีกรรม
การรักษาโรค
ภูมิปัญญาที่เกี่ยวกับการรักษาโรค จะแสดงออกเชิงวิทยาศาสตร์และไสยศาสตร์ รู้จักการนำส่วนต่างๆจากพืชสมุนไพรที่มีคุณค่าในด้านต่างๆมาประกอบเป็นตัวยารักษาโรค ทั้งยากิน ยาทา ยาประคบ แต่การผลิตตัวยาและการรักษานั้นจะมีการประกอบพิธีกรรมต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เกี่ยวข้องในทุกขั้นตอน รวมทั้งผู้ที่เป็นหมอก็ต้องเป็นบุคคลที่ประพฤติดี เพื่อประสิทธิผลแห่งหารรักษา
การประกอบอาชีพ
การประกอบอาชีพของงคนไทยจะมีแนวคิดปฏิบัติที่แสดงความเคารพบูชาต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่จะเอื้อประโยชน์ต่ออาชีพของตนตลอดมา เช่น พิธีกรรมต่างๆของชาวนา พิธีบูชาแม่ย่านางเรือ พิธีไหว้ครู ครอบครูของกลุ่มช่างฝีมือและกลุ่มนาฏศิลป์สาขาต่างๆ
ศรัทธาในศาสนา
พยายามสร้างความเข้าใจในหลักศาสนาและแสดงออกด้านพฤติกรรม รวมทั้งการประกอบพิธีกรรมเนื่องในวาระสำคัญทางศาสนา เช่น พิธีกรรมวันเข้าพรรษา ออกพรรษา หรือนำพิธีทางศาสนามาใช้ในกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับชีวิตของคน นอกจากนี้ยังมีการประกอบพิธีกรรมตามความเชื่ออื่นๆ เช่น พิธีบุญบั้งไฟ ลอยกระทง ตรุษสงกรานต์
-
-
-