Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลทารกแรกเกิด - Coggle Diagram
การดูแลทารกแรกเกิด
-
-
1.ระบบไหลเวียนโลหิต
Foramen ovale รูทะลุระหว่างหัวใจห้องบนขวา และบนซ้ายเลือดในหัวใจห้องล่างขวาไหลเข้าสู่ปอดทาง pulmonary artery เข้าสู่หัวใจบนซ้ายทาง pulmonary vein ทำให้ความดันในหัวใจห้องบบนซ้ายเพิ่มขึ้นมีผลทำให้ foramen ovale ปิด จะปิดสนิทเมื่อทารกอายุ 4 เดือน บางรายที่ไม่ปิดเกิด congestive heart disease ชื่อว่า Atrial septal defect
Umbilical vein เคยนำเลือดแดงจากรกผ่านตับไปสู่ inferior vena cava เมื่อสายสะดือถูกตัด umbilical vein จะมี thrombosis และกลายเป็น fibrous cord เรียกว่า ligamentum teres
โลหิต เนื่องจากตับยังทำหน้าที่ในการสร้างยังไม่ดี จึงทำให้จำนวนของ bilirubin คั่งอยู่ในกระแสเลือดทำให้เด็กวันที่ 2 - 3หลังคลอดมีอาการเหลือง (physiological jaundice) เกิดขึ้นได้ประมาณ 55 - 70% และจะหายไปใน 7 วัน หลังเกิดค่า bilirubin ไม่ควรเกิน 12 mg%
IgM ไม่สารถผ่านรกได้ ในเด็กแรกเกิดจึงต่ำ ถ้าสูงแสดงว่ามีการติดเชื้อในโพรงมดลูก
IgG สามารถผ่านรกได้ ทำให้เด็กมีภูมิคุ้มกันบางโรคจากแม่ เช่น คอตีบ โปลิโอ อยู่นาน 6 เดือน
น้ำตาลในเลือด ปกติเกินกว่า 30 mg% ถ้าต่ำกว่า 30 mg% แสดงว่า hypoglycemia
ซีรั่มแคลเซียม มี 8 mg% ถ้า < 7 mg% เด็กจะชักกระตุก
ประเมิน Apgar score
- สีผิว (appearance)
ซีดเขียวทั้งตัว = 0
ตัวชมพู แขนขาเขียว = 1
สีชมพูทั้งตัว = 2
- อัตราการเต้นของหัวใจ (Pulse rate)
ไม่มี = 0
< 100 = 1
100 = 2
- การตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้น (Grimace)
ไม่ตอบสนอง = 0
มีการเปลี่ยนแปลงทางสีหน้า = 1
ไอ จาม = 2
- ความตึึงตัวของกล้ามเนื้อ (Activity)
อ่อนปวกเปียก = 0
แขน ขา งอได้เล็กน้อย = 1
เคลื่อนไหวได้ดี = 2
- การหายใจ (Respiration)
ไม่มี = 0
ช้า ไม่สม่ำเสมอ = 1
ร้องเสียงดัง = 2
- คะแนน 8 - 10 ทารกปกติ
- คะแนน 5 - 7 ขาดออกซิเจน ให้ออกซิเจน mask 4 LPM
- คะแนน 3 - 4 ขาด ออกซิเจนให้ออกซิเจนmask 4 LPMM รายงานแพทย์ช่วยฟื้นคืนชีพ
- คะแนน 0 - 2 ขาดออกซิเจนอย่างมาก มีความเป็นกรดสูง ช่วยฟื้นคืนชีพด่วน
2. ระบบทางเดินหายใจ
สายสะดือถูกตัด ทำให้ความดันสูงเป็นการกระตุ้นศูนย์หายใจ แรงกกดบนทรวงอก ขณะผ่านช่องคลอด แรงกระตุ้นที่มีต่อตัวเด็ก เด็กกระทบอากาศเย็น การเปลี่ยนแปลงทางเคมีที่เกิดขึ้นในเลือด ระดับออกซิเจนต่ำ CO2 เพิ่มขึ้น จะไปกระตุ้น chemoreceptor ทำให้เกิดการหายใจ การเคลื่อนไหวของทรวงอก กล้ามเนื้อระหว่างซี่โครง และกล้ามเนื้อกะบังลมหดตัวทำให้ทรวงอกขยายมากขึ้นความดันต่ำลง อากาศภายนอกผ่านเข้าไปได้ ทำให้เกิดการหายใจ อัตราการหายใจ 30 - 40 bpm Periodic breathing: หายใจเร็วสลับกับหยุดหายใจเป็นพักๆ โดยหายใจเร็ว 10 - 20 วินาที หยุดหายใจ 5 - 10 วินาที ไม่เป็นอันตรายต่อเด็ก
3.ระบบทางเดินอาหาร ความจุของกระเพาะอาหารแรกกิด - 1 เดือน ประมาณ 90 cc. ลำไส้บีบตัวค่อนข้างเร็ว จึงมีการขับถ่ายบ่อยหลังดูดนมเด็กที่กินนมแม่จะถ่ายอุจจาระเป็นสีเหลืองเข้มเป็นกรดสูงกว่านมผสมเด็กที่กินนมผสม อุจจาระจะซีดขาว อาจมี curd นมเป็นเม็ดๆเด็กที่ได้นมไม่เพียงพอ (Hunger stool) จะถ่ายอุจจาระเป็นสีน้ำตาลถ่ายครั้งน้อยแต่บ่อย อาจคิดว่าเด็กท้องเดิน
4.ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ทารกแรกเกิดจะถ่ายสสาวะทันทีหลังคลอดแต่ไม่เกิน 24 hr. ทารกจะถ่ายปัสสาวะประมาณวันละ 20 - 60 cc. ใน 2วันแรกแล้วเพิ่มเป็น 200 - 225 cc. ในปลายสัปดาห์แรก ถ่ายวันละ 2 - 6ครั้งหรืออาจบ่อยถึง 10 - 20 ครั้งต่อวัน
5.ระบบอวัยวะสืบพันธ์ุ และฮอร์โมน ทารกจะได้รับฮอร์โมนจากมารดาผ่านทางรก เช่น estrogen, lactogenic hormone ถ้าขาดไปอาจทำให้เกิดอาการ เต้านมบวมบางครั้งจะมีน้ำใสๆไหลออกมาในเด็กผู้หญิงอาจพบเลือดออกทางช่องคลอดเรียกว่า infantile menstruation หายเองใน 1- 2 วัน
12. จิตใจและความต้องการของทารกแรกเกิด ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นและมีการเรียนรู้สภาพแวดล้อมสามารถได้กลิ่นและได้ยินเสียงแยกตามความแตกต่างระหว่างความของเสียงที่ต่างกัน
6.ระบบประสาท
เด็กแรกเกิดจะมีเชลล์ประสาทครบ การได้ยินเสียงเจริญดีตั้งแต่แรกเกิด การรับรสจะแยกรสหวานกับเปรี้ยวได้เมื่ออายุ 72hr. การรับกลิ่นแยกกลิ่นนมแม่ตัวเองและนมแม่คนอื่นได้ การสัมผัส ไวต่อความเจ็บปวด การมองเห็น จ้องระยะใกล้ 10 -12 นิ้วและมองตามวัตถุในแนวกลางหรือออกห่างไป
10. ระบบภูมิคุ้มกัน (immunologic system)
- IgG ผ่านรกได้ ต้านเชื้อแบคทีเรียและไวรัส หมดไป 6 - 8 เดือน
- IgM ภูมิคุ้มกันตัวแรกที่ร่งกายสร้างได้เอง ต้นเชื้อแบคทีเรียแกรมลบ เริ่มสร้างเมื่ออายุครรภ์ 20 weeks
ไม่สามารถผ่านรกได้ถ้ามีมากแสดงว่าติดเชื้อในโพรงมดลูก
- IgA ผ่านรกไม่ได้ช่วยป้องกันโรคในระบบทางเดินอหารและระบบทางเดินหายใจพบในน้ำนมโดยเฉพาะน้ำนมเหลือง (clostrum)
7.การควบคุมอุณหภูมิร่างกาย
ทารกมีพื้นผิวร่างกายกว้าง ทำให้สูญเสียความร้อนได้มาก
สิ่งแวดล้อมที่ทำให้ทารกใช้ ออกซิเจนน้อยที่สุดเรียกว่า neutral thermal environment จะอยู่ที่ 32 - 34 องศาเชลเชียส
8.การใช้พลังงาน
ในระยะ 2 - 3 hr.แรกหลังเกิด ใช้พลังงานจากคารโบไฮเดรตที่สะสมไว้ต่อมาวันที่ 2 -3 ส่วนใหญ่จะใช้ไขมันวันแรกต้องการพลังงาน 40 - 50 แคลอรี่/กก./วัน แล้วค่อยๆเพิ่มเป็น 100 - 120 แคลอรี่/กก./วัน ภายหลัง 7 วัน
9.สารน้ำและอิเล็กโตรไลต์
ความต้องการน้ำ โดยเฉลี่ยในเด็กแรกเกิด
2 วันแรก 65 ml./kg/day
วันที่ 3 80 ml./kg/day
วันที่ 4 100 ml./kg/day
วันที่ 5 120 ml./kg/day
วันที่ 6 และหลังจากนั้น 150 ml./kg/day
การดูแลทารกแรกเกิด
- ชั่งน้ำหนัก ควรชั่งเวลาเดียวกันทุกวันก่อนอาบน้ำตอนเช้า
- การอาบน้ำ เริ่มจากบริเวณที่สะอาดที่สุด ไปที่สกปรก เช็ดหน้า ตา จมูก ปาก สระผม ซอกคอ แขน ลำตัว ขา ก้น และอวัยวะเพศ
- สะดือ จะแห้งหลุดไปเองใน 7 - 10 วัน ไม่ควรใช่แป้งฝุ่นโรย หรือห่อสะดืือด้วยผ้า ควรเช็ดด้วย 70 % alcohol เช้า, เย็น
- ส่เสริมให้มารดา และทารกได้อยู่ร่วมกัน