Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Voortplanting schaap, Voortplanting sus, Voortplanting geit - Coggle…
Voortplanting schaap
dracht
fysiologie: 145d (140-151d),
CL NIET tot op einde noodz
abortus (2-3%)
Schmallenbergvirus, Chlamydia, Toxoplasma, Salmonella abortus ovis, Border disease, Listeria, Campylobacter, Q koorts, Blauwtong
partusinductie
sterke cortico's (dexamethasone) vanaf d142 ... d144 partus (maar 10-30% reageert er niet op)
( :left_right_arrow: PG NIET want CL niet werkzaam tot einde dracht)
drachtigheidsOZ
uitw inspectie+palpatie
echo (>35d): in liesstreek, niet altijd #lammetjes tellen
dystocie
<-- abnormale ligging
<--alg ziekte
<-- te groot lam
<-- slecht ontsloten cervix (na vaginaprolaps)
ademnood lam
-->
slijm uitduwen, neus prikken, slingeren
koud water
medicatie in neus/onder tong
massage VP
beademen
verstoten lam
(vnl door jaarlingen vanwege angst/pijn)
--> ooi vastzetten / hond ernaast / lam overwennen (bij ooi waarvan lam dood, villen ..)
oestrus
fysiol:
puberteit vanaf 40kg (6-8m) <-- management: voeren, ontworming
seizoensgebonden poly-oestrisch (sept-feb):
cyclus 17d.
oestrus 15-30h (22h): sympt wanneer ram erbij--> hurken, vaak urineren, kwispelen, omkijken naar ram en ertegenaan schuiven.
ovulatie kort na einde oestrus.
fertiliteit (#ovulaties) ~
4-6jr > jongere
best op 3e/4e oestrus
voeding (:check: flushing methode (=++E rond oestrus), :red_cross:klavers (phyto-oestrogenen))
dektijd:
oudere: vanaf 7okt (meer meerlingen), ram 2x 17d --> 95% drachtig
jongere >40kg: vanaf 7okt, 3x --> 80%
manipulatie voortplanting
oestrussynchronisatie
--> aflamperiode inperken (periode ~ dekdatum, drachttijd)
"oestrusinductie-->
a) direct laten dekken --> drachtresultaten minder .. minder lammetjes
b) 1 oestrus overslaan en dan pas dekken --> normale drachtresultaten, maar meer spreiding aflamperiode
KI
--> aflamperiode regelen, genetische vooruitgang, minder aankoop rammen (-->minder ziekte insleep), embryotransplantatie
vagina: vers sperma, 400x10^6 spermatozoïden
cervix: vers, 200x10^6
transcervicaal: vers/diepvries, 100x10^6
:check:intra-uterien:diepvries, 20x10^6 per hoorn
adhv laparoscopie (sedatie, rugligging, AB): endoscoop, inseminatiepistool
embryotransplantatie
--> meer nakomelingen van topooien, dracht bij moeilijk drachtige ooien
donor ooi: sedatie (xylazine+ketamine), AB, lokale anesthesie, rugligging, geschoren, laparotomie
--> hoornen uitspoelen met 30-50ml (d6: morula/blastocyst), uterus bevochtigen, PG injectie (GEEN dracht)
embryo's manipuleren: stereoscoop 40x, naar transportmedium
receptor ooi: sedatie (xylazine), lokale anesthesie, rugligging, laparatomie --> 2 embryo's per ooi (in geovuleerde hoorn)
=> 8 embryo's per donor ooi, waarvan 70% aanslaat = 5-6 lammetjes
oestrusinductie
--> 3 worpen per 2jr, ipv 1 per jaar:
5m dracht +6w zogen + 6w rust= 8m -->x3 = 2jr
12-13d sponsje+progesteron in vagina
bij wegnemen injectie eCG/folligon (600-700IE buiten / 500IE binnen seizoen)
na 36h ram erbij: 5 ooien pd, 2x per ooi per dag met 6h ertussen
Voortplanting sus
oestrus
symptomen
:small_red_triangle: vulva: rood (vnl gelten), zwelling, ++mucus
:small_red_triangle:gedrag: sta-reflex voor beer (voelen, horen, zien) > persoon, rusteloos, minder eetlust, oren rechtop
ovaria
follikels in puberteit <3mm, daarna <10mm
corpus rubrum (granulosa+thecacellen)
CL
fysiol:
puberteit >6-7m
poly oestrisch: cyclus 21d (verminderde vruchtbaarheid in nazomer)
a) folliculaire fase 2-5d (pro-oestrus):
rijping follikels, oestrogeen-piek 24-36h voor oestrus
b) oestrus 60h / 2-3d (varieert!):
LH-piek begin oestrus (d0)--> op 2/3 ovulatie (#h): meerdere eicellen (=polytocous spp);
c) luteale fase 14-15d:
metoestrus 1d
CL functioneert vanaf d4 .. progesteron-piek vanaf d10-12 (remming GnRH--> LH, FSH) .. PGF2a uterus--> luteolyse d16
KI
in einde cervix/begin uterus --> via uteruscontracties en sperma motiliteit naar einde hoornen (1-1,5m) ... bevruchting in eileider
aantal keer pm: gelijkmatig over het jaar / meerwekensysteem, variatie onr door spenen, opruiming, aanvulling met gelten, vruchtbaarheidsproblemen
dracht
drachtigheidsOZ
d23-37 na KI: liefst indiv gehuisvest, regelm terugkomers normaal NIET getest (zien of na 3w terug berig)
vnl B-mode techniek = echo --> zwarte vruchtzakken + wit embryootje
ultrasoon (Doppler) --> harttonen
A-mode techniek = amplitude depth --> continue toon=vocht=dracht
:left_right_arrow: C.O.F.: meer gespannen follikels ipv ruwe aflijning, nooit embryootje zien
embryonale ontwikkeling
zygote naar uterustop na 46-48h (+-24h): 4cellig, embryonaal genoom
d4: morula ... d5-6:blastocyst ... d6-7 uit zona pellucida
d7-12 migratie+spacing oiv oestrogenen
d11-12 elongatie (tot 1m) --> oestrogenen-->++bloedtoevoer, CL blijft
d13-14 implantatie tot d30-35 (epitheliochoriale placenta)
d35 organogenese voltooid --> begin foetale fase
fysiol:
115d dracht (weinig variatie)
peripartale periode
3-4w lactatie
5-7d spenen-bronstinterval
worpindex = #d pj / (cyclusduur (spenen+dracht+lactatie) + verliesdagen (verwerpingen))
365 / ((8+115+28) + 8 = 2,3
opbouw zeugenbedrijf
minstens 90% vd stalplaatsen bezet:
dekstal 5%
drachtstal 75%
kraamstal 20%
levensduur= 4-5 worpen (12-16
45% pj vervangen door gelten
(1 eigen beer per 25 zeugen)
1 KI per 100 zeugen: 3x in 2w sperma afnemen
weeksysteem
meerwekensysteem
vruchtbaarheid
niet berig worden
<--
anoestrus (foll<3mm) --> niet berig
suboestrus (stille bronst, <10mm)
F.O.C. (>10mm) zelden --> niet berig
lactatie-oestrus --> toch berig, normaal lactatie-ANoestrus
-->
bronststimulatie (speenmanagement):
a) in kraamstal voldoende voederopname, bij jonge zeugen minder biggen leggen/ 3d eerder spenen
b) bij spenen eerst gedeeltelijk vasten, daarna flushen (++E, vnl suikers), kleine groepjes, voldoende licht, 18°C(< ok als meer eten, > minder bronstexpressie), 2xpd 15min contact met beer
bronstdetectie: 2xpd 15min zeugen naar beer, goede zoekbeer (8-10m, libido), NIET tijdens voederen, evt mbv pig-watch-system (registreren beweging), bij terugkomende zeugen 3w na dekking
hormonaal
spenen-bronstinterval <8d :check:
enkelen =probleemzeugen, veel =bedrijfsprobleem
terugkomen
regelmatig (na 3 / 6w terug berig):
2/3 vd gevallen
<--
geen bevruchting
eicellen afgestorven #h na bevruchting
<5 blastocysten op d12
preventie:
spermakwaliteit: geen zieke beer, correcte afname, verdunning, transport, bewaring
inseminatietechniek: hygiënisch insemineren, einde cervix / corpus uteri / diep intra-uterien
tijdstip inseminatie: 0-24h voor ovulatie
" niet berig worden...
stress beperken na inseminatie, voeder na inseminatie
onr
<15% :check:
verwerpen
mummificatie <-- niet-infectieus
<-- crowding
1 mummy
mummificatie <-- infectieus
<-- Parvo-/Entero- (Stillbirth Mummification EmbryoticDeath Infertility)
aantal mummy's
<4% :check:
<35d --> resorptie
na 35d: skeletcalcificatie --> mummificatie / abortus
na 109d --> vroeggeboorte
abortus (bij luteolyse)
<--niet-infectieus
alg ziek, stress, koud, >40°C (vnl bij insem, innesteling), hoog CO (ventilatie,..), toxische stoffen (organische P-verbindingen), meer in nazomer en bij jonge zeugen
<--infectieus
onschadelijke kiemen (vaak aanwezig): icm lage weerstand, geen/wel afwijkingen vrucht(vliezen)
schadelijke kiemen: (parvo, entero), PRRS virus, EMC virus, Aujeszky virus, varkenspestvirus, Leptospira
registratiesysteem
identificatie dmv
oornummer (Sanitel)
chip (via voerstation)
(tattoeëernummer)
infoverzameling
zeugen: zeugenkaart (geboortedatum, werpdatum+#)
beren: dekboek
bedrijf: technische boekhouding
anatomie zeug:
vagina niet steriel
bekken lang, uterus diep, hoornen lang
cervix kurkentrekker (tegenwijzerzin)
Voortplanting geit
problemen
hydrometra / schijndracht / CL persistens (vaak, vnl oudere melkgeiten)
--> 2x PG;
gunstige prognose, kunnen daarna drachtig worden
abortus
<-- Toxoplasma, Chlamydia, Listeria, Q koorts (zoönosen!)
hermafroditisme / intersex (r)
~hoornloosheid (D)
--> fokken mét hoorns
oestrus
fysiol:
puberteit 6-8m (gewicht)
seizoensgebonden poly-oestrisch (aug-jan):
cyclus 21d.
oestrus 24-36h --> met bok: mekkeren, kwispelen, onrustig, minder eetlust en melkgift, bespringen ... stareflex.
ovulatie
manipulatie voortplanting
oestrusinductie
18d spons+
progesteron
48h vóór verwijderen spons injectie eCG
dekken 24-48h na begin oestrus / KI 30-48h na beh
lichtschema
: 2-3m 20h licht pd .. plotse afname naar 14h pd
oestrussynchronisatie
introductie bok (-->95% ovuleert binnen 5-10d (meesten met oestrussympt) maar drachtresultaten laag bij eerste ovulatie)
18d exogeen progesteron (-->oestrus na 24-48h)
11d progesteron, op d9 PG en 500IE eCG (--> goede synchr, normale fertiliteit)
2x PG met 11d ertussen (-->90% oestrus binnen 48d)
dracht
fysiologie:150d
CL nodig tot einde