Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลระยะหลังคลอด - Coggle Diagram
การพยาบาลระยะหลังคลอด
การเปลี่ยนแปลงของมารดาหลังคลอด
เต้านม: ฮอร์โมนเอสโตเจนมีผลทำให้หัวนม ลานนม ใหญ่และมีสีเข้มขึ้น ส่วนฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน มีผลทำให้ถุงผลิตน้ำนมและเซลล์ผลิตน้ำนมที่บุภายในถุงผลิตน้ำนมเจริญเต็มที่เพื่อสร้างน้ำนม
ระยะน้ำนมเหลือง พบใน1-2วันแรกหลังคลอด สีเหลืองเข้ม มีภูมิต้านทานโรค มีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ
ระยะน้ำนมปรับเปลี่ยน เป็นน้ำนมที่ผลตต่อเนื่องจากน้ำนมเหลืองจนกระทั่ง 2 สัปดาห์หลังคลอด
ระยะน้ำนมแท้ เป็นน้ำนมในระยะ 2 สัปดาห์หลังคลอด
การเปลี่ยนแปงของระบบต่อมไร้ท่อ
pituitary hormone ระดับโพรแลคตินจะลดลงเท่าระดับก่อนตั้งครรภ์ภายใน 2 สัปดาห์ถ้าไม่มีการให้นมบุตร
hypothalamus-pituitary-ovarian function การีประจำเดือนครั้งแรกหลังคลอดมีความแตกต่างกันในแต่ละบุคคล
placenta hormone ระดับฮอร์โมนจะลดลงอย่างรวดเร็วหลังคลอดใน24 ชั่วโมง
ฮอร์โมนอื่นๆ ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ ต่อมหมวกไตและตับอ่อนจะทำงานปกติใน 2-3 สัปดาห์
มดลูก: หลังคลอดทันที่มดลูกจะลดลงอยู่กึ่งกลางระหว่างสะดือกับหัวหน่าวหรือสูงกว่ากึ่งกลางเล็กน้อย มดลูกจะค่อยๆลดลงอย่างต่อเนื่องเฉลี่ยวันละ1 cm. และจะเข้าอู่ในประมาณ 2 สัปดาห์
น้ำคาวปลา บ่งบอกถึงประสิทธิภาพการทำงานของมดลูกคือการหายของแผลบริเวณที่รกเกาะ มีน้ำคาวปลาโดยเฉลี่ยจน 21 วันหลังตลอด
Lochia rubra: มีสีแดงเข้ม บางครั้งอาจมีขี้เท่ 2-3 วันแรก
Lochia serosa: จากสีแดงเปลี่ยนเป็นสีชมพูและจางลงจนเป็นสีน้ำตาล ประมาณ 4-9 วัน
Lochia alba: น้ำคาวปลาจะค่อยๆน้อยลงเป็นสีเหลืองจางๆหรืสีขาว
ปากมดลูก: หลังคลอดทันที จะมีลักษณะนุ่ม บวม บาง ช้ำมีรอยถลอกหรือฉีกขาดเลฟ้กน้อยและขยายกว้างและบวมหลายวัน
Afterpain เกิดจากการหดรัดตัวและการคลายตัวของกล้ามเนื้อมดลูก เกิดในช่วง 2-3 วันหลังคลอด มักเกิดในครรภ์หลังเนื่องจากมีการยืดขยายของกล้ามเนื้อมดลูก สูญเสียความตึงตัว
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ส่วนประกอบของเลือด องค์ประกอบในการแข็งตัวของเลือดยังคงมีค่าสูงอยู่และลดลงสู่ระดับปกติใน 2-3 วันหลัังคลอด
ความดันและชีพจร อาจมีความดันโลหิตต่ำจากการเสียเลือดแต่จะกลับคืนสู่ปกติใน 4วัน มารดาอาจเกิดภาวะ orthostatic hypotension
การหายใจ ปอดขยายตัวได้ดีขึ้น การหายใจสะดวกขึ้น
น้ำหนักลดลง เมื่อทารกและรกคลอดออกมาน้ำหนักของมารดาจะลดลง 4.5-5.5 กิโลกรัม และจะลดลงอีกใน 2-4กิโลกรัม ออกทางเหงื่อและปัสสาวะในสัปดาห์แรก
ระบบทางเดินอาหารจะมีอาการท้องผูกจากผลของฮอร์โมน progesterone
อุณหภูมิ
milk fever เกิดจากการคัดเต้านม
febrile fever เกิดจากการติดเชื้อ
reactionary fever ไข้จากการขาดน้ำและเสียพลังงานหลังคลอด
การพยาบาลในระยะ 24 ชั่วโมงหลังคลอด
การบริหารร่างกาย
ส่งเสริมความสำเร็จในการให้นมบุตร
ส่งเสริมการลุกจากเตียงโดยเร็ว
ส่งเสริมภาวะโภชนาการและการขับถ่าย
ส่งเสริมความสุขสบายและบรรเทาความปวด
ส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดีองมารดาและส่งเสริมสัมพันธภาพ
ส่งเสริมการนอนหลับพักผ่อน
การประเมินสุขภาพมารดาในระยะ 24 ชั่วโมงหลังคลอด
แผลฝีเย็บและน้ำคาวปลา ระยแรกหลังคลอดให้สังกตฝีเย็บและอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก เพื่อตรวจหาการบวมเลือดออกจากแผลที่ฉีกขาด
เต้านมและหัวนม คลำเต้านมเพื่อดูความร้อน บวม คัดเต้านม แนะนำให้มารดารักษาความสะอาด ระวังไม่ให้คราบน้ำนมเกาะติดที่หัวนม ควรฟอกสบู่ทำความสะอาดด้วยผ้าขนหนูหรือฟองน้ำทุกครั้งที่อาบน้ำ
มดลูก: สังเกตการหดรัดตัวของมดลูก ปกตหลังคลอกมดลูกจะแข็งกลมหดรัดตัวดี ถ้ามดลูกแข็ง หดรัดตัวดี เลือดออกน้อย ขนาดของมดลูกไม่ใหญ่ขึ้น ไม่จำเป็นต้องกระตุ้น แต่ถ้ามดลูกใหญ่และนุ่ม ควรคลึงมดลูกทันทีจนกว่าจะหดรัดตัวดี
การขับถ่ายปัสสาวะ ตรวจดูกระเพาะปัสสาวะ สังเกตรูปร่างของหน้าท้อง ถ้าเต็มจะคลำได้กระเพาะปัสสาวะ และดันมดลูกให้ลอยสูงขึ้นหรือเอียงไปทางขวา จะขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก ทำให้ตกเลือดได้
การวัดสัญญาณชีพ อาจเป็นข้อบ่งชี้ในการเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ตกเลือดหรือติดเชื้อ โดยเแพาะรายที่มีความเสี่ยงในระยะ 24 ชั่วโมงแรกควรวัดทุก 4 ชั่วโมง
การปรับตัวของมาดาหลังคลอด
taking-hold phase 3-10 วัน มารดาเริ่มมีประสบการณ์ สนใจตนเองน้อยลง สนใจทารกมากขึ้น
letting-go phase เกิดขึ้น 2 สัปดาห์หลังคลอด มารดากลับบ้าน เข้าสู่ระยะพึ่งพาตนเออง ทารกไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของร่างกายตน แต่แยกออกไปเป็นบุคคลหนึ่ง
taking-in phase เกิดใน1-2 วันหลังคลอด มารดาจะสนใจตนเอง พึ่งพาผู้อื่น ไม่สนใจทารก
postpartum blues: มารดาจะรู้สึกเศร้าในระยะ 10 วันหลังคลอด มักมีอาการในช่วง 3 วันแรก
การดูแลส่งเสริมสุขภาพในระยะหลัง 24 ชั่วโมงและคำแนะนำหลังกลับบ้าน
อาหาร รับประทานอาหารที่มีคุณค่า มีประโยชน์ตามความต้องการของร่างกายและความต้องการของบุตร งดเครื่องเดิมแอลกอฮอล์
การบริหารร่างกาย
การพักผ่อนและารทำงาน ควรพักผ่อนจนกว่าจะรู้สึกแข็งแรงเหมือนครรภ์ก่อน ในระยะ 2 สัปดาห์แรกไม่ควรขึ้นบันไดสูงๆ ทำงานบ้านเบาๆ ได้ แล้วค่อยๆเพิ่มขึ้นตามลำดับ
การให้บุตรดูดนมมารดาและการทำงาน คสรเตรียมตัวก่อนเริ่มทำงาน 2-3 วัน อาจบีบนมใส่ในช่องแข็ง ควรใช้ขวดพลาสติก