Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Lịch sử Việt Nam - Coggle Diagram

- - - - Thứ nhất, các vương triều phương Bắc đã thực hiện nhiều chính sách đô hộ tàn bạo nhằm vơ vét, bóc lột, đồng hóa dân tộc ta.
      - Thứ hai, nhân dân ta liên tục đứng lên đấu tranh chống ách đô hộ của phong kiến phương Bắc mở đầu là cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, cuối cùng là chiến thắng Ngô Quyền trên sông Bạch Đằng năm 938 mở ra kỷ nguyên độc lập tự chủ của dân tộc.
  - - - Từ năm 111 TCN nước Âu Lạc bị chia làm ba quộn nằm trong bộ Giao Chỉ đó là:
        -Giao Chỉ(Bắc Bộ) gồm 12 huyện
        -Cửu chân( Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh) gồm 7 huyện
        -Nhật Nam( từ Đèo Ngang trở vào Nam cho đến Quảng Nam-Đà Nẵng) gồm 5 huyện
      - Đứng đầu có bộ Giao Chỉ có 1 viên Thứ sử. Đứng đầu các quận có 1 viên Thái thú, chuyên trông coi việc hành chính và thu phí cống trong quận . Bên cạnh Thái thú có viên Đô úy, phụ trách việc quân sự và đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân ta. Lúc đầu chúng vẫn sử dụng các Lạc tướng người Việt nhưng sau đó từ châu đến huyện đều do người Hán cai trị.
      - Để bảo vệ chính quyền đô hộ các cấp ở Âu Lạc cũ nhà Hán cho xây nhiều thành trì kiên cố ở khắp các quận, huyện . Pháp luật của người Hán kể từ sau khởi nghĩa Hai Bà Trưng được thực thi ở Giao Châu.
    - - Bắt nhân dân ta cống nạp các sản vật quý đặt ra nhiều loại thuế và lệ phu dịch.
      - Thực hiện chính sách đồn điền, chiêu mộ những người lưu tán khai phá ruộng đất, cướp ruộng đất của làng xã.
    - - Di dân người Hán đến ở lẫn với dân ta bắt người Việt sửa đổi phong tục tập quán giống như người Hán.
      - Mở trường dạy học chữ Hán truyền bá Nho giáo vào nước ta để bắt nhân dân ta phải phục tùng chúng và đào tạo một số quan phục vụ cho chính quyền đô hộ.
  - - - Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa
        
        Nguyên nhân sâu xa của cuộc khởi nghĩa là do mâu thuẫn kéo dài giữa chính quyền đô hộ bọn quan lại tham lam tàn bạo trong bộ máy cai trị của nhà Hán với nhân dân ta
        
        Nguyên nhân trực tiếp của cuộc khởi nghĩa là do chính sách áp bức tàn bạo của Thái thú Tô Định làm cho nhân dân ở Giao chỉ căm phẫn, Tô Định đã giết chết Thi Sách chồng của Trưng Trắc.
      - Những người lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa
        
        Ngoài những người chủ chốt là Trưng Trắc, Trưng Nhị, Thi Sách còn có người thuộc các giới lứa tuổi từ nhiều địa phương đặc biệt có rất nhiều nữ tướng như : Trần Thị Đoan , Diệu Tiên, Bát Đàn, Lê Thị Hoa Lê Chân, Phương Dung.
      - Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa
        
        Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng là sự phản kháng của dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của tầng lớp Lạc tướng nhằm chống lại ách đô hộ của nhà Hán. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa là thắng lợi của một dân tộc nhỏ trước uy quyền của đế chế Hán, khẳng định ý chí đấu tranh cho độc lập của dân tộc.
      - Diễn biến của cuộc khởi nghĩa
        
        Đầu năm 40, khởi nghĩa bùng nổ ở Hát Môn(cửa sông Hát, huyện Phúc Thọ, Hà Tây)
        
        Nhân dân khắp nơi đã nhiệt liệt hưởng ứng, lực lượng nghĩa quân lớn mạnh nhanh chóng và cuộc khởi nghĩa toàn thắng, cả bốn quận được giải phóng. Chính quyền đô hộ bị lật đổ, nền độc lập nước ta được khôi phục sau hơn 150 năm bị đô hộ.
        
        Sau khi giành thắng lợi Trưng Trắc đã xưng vương xây dựng chính quyền tự chủ đóng đô ở Mê Linh
        
        Năm 42 nhà Hán sai Mã Viện đem một lực lượng lớn sang đàn áp cuộc khởi nghĩa. Mặc dù nghĩa quân đã chiến đấu anh dũng nhưng vì lực lượng chênh lệch lên cuối cùng đã thất bại.
    - - Vài nét về Ngô quyền
        
        Ngô Quyền ( 898-944), người làng Đường Lâm (Hà Tây), cùng quê với Phùng Hưng, là con rể của Dương Đình Nghệ.
        
        Ông là người có sức khỏe, chí lớn, mưu cao. Khi quân Nam Hán còn đang ngấp nghé bờ cõi thì Ngô Quyền được quân sĩ và nhân dân ủng hộ, trong nước gấp rút chuẩn bị cuộc kháng chiến.
      - Về Chiến thắng Bạch Đằng
        
        Khi nghe tin Hoằng Tháo sắp dẫn một đội quân sang xâm lược nước ta. Ngô Quyền nói với các tướng của mình rằng: "Hoằng Tháo là một đứa trẻ dại, lại tin Kiều Công Tiễn đã chết không có người làm nội ứng, quân ta sức còn mạnh địch với quân mỏi mệt tất phá được . Xong nếu ta sai người đem cọc lớn đóng ngầm ở cửa biển trước, vót nhọn đầu mà bịt sắt, thuyền họ nhân lúc nước thủy triều lên tiến vào bên trong hàng cọc, bấy giờ ta sẽ dễ bề chế ngự". Nắm vững đường tiến quân của địch từ mặt biển vào Ngô Quyền đã huy động lực lượng quân dân đẽo cọc, đầu bịt sắt nhọn cắm đầy hai bên lòng sông Bạch Đằng. Tại nơi hiểm yếu gần cửa biển xây dựng một trận địa ngầm, có quân mai phục phía trong sẵn sàng chờ giặc.
        
        Hoàng Thảo đem quân và kéo đến cửa sông Bạch Đằng, lúc nước triều lên ngập hết bãi cọc quân của Ngô Quyền nhử giặc vào sông Bạch Đằng. Quân ta rút chạy, Hoằng Tháo mắc mưu và quân ta cầm cự với giặc đợi nước thủy triều rút Ngô Quyền cho quân ta đánh trở lại. Thuyền của giặc bị đâm phải cọc nhọn bị vỡ và đắm rất nhiều, Hoằng Tháo cũng bỏ mạng tại đây. Ý chí xâm lược của quân Nam Hán bị đè bẹp. Chiến thắng Bạch Đằng được ghi vào lịch sử dân tộc như một bước ngoặt vĩ đại mở ra một kỷ nguyên mới độc lập tự chủ của dân tộc.
- - - - 1925,Người thành lập hội Việt Nam. cách mạng thanh niên,1 tổ chức tiền thân của Đảng.Phong trào công nhân,yêu nước phát triển.
      - 1929 các tổ chức cộng sản xuất hiện.
      - 3-2-1930 hội nghị thành lập đảng thành công,Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời
    - - Phong trào cách mạng 1930-1931
      - Phong trào dân chủ 1936-1939
      - Cao trào cách mạng 1939-1945, cách mạng 8/1945 thành công
- - - - Nền tài chính quốc gia trống rỗng
      - Chính quyền cách mạng còn trong trứng nước, thiếu kinh nghiệm lãnh đạo, quản lí đất nước
      - Thực dân Pháp mưu đồ xâm lược nước ta một lần nữa
      - Do hậu quả lâu dài của chế độ thực dân phong kiến, nạn đói, nạn dốt hoành hành
      - Nước ta đứng trước thử thách hiểm nghèo " ngàn cân treo sợi tóc "
      - Phía Bắc: 20 vạn quân Tưởng theo sau chúng ta bọn phản động Việt Quốc, Việt Cách; phía Nam: 10 vạn quân Anh kéo vào nước ta làm nhiệm vụ giải pháp quân Nhật
    - - Trước 6-3-1946 chúng ta thực hiện sách lược nhân nhượng với Tưởng để tiến hành kháng chiến chống Pháp ở Nam Bộ
      - Đảng, Bác Hồ đã có những biện pháp tài tình để chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua hiểm nguy
      - Bầu cử Quốc hội (6-1-1946) nhân dân ta đã tập trung đấu tranh chống kẻ thù xâm lược với sách lược mềm dẻo, khôn khéo
      - 3-1946 Bác Hồ kí với Pháp Hiệp định sơ bộ 6-3 và Tạm ước 14-9, đẩy 20 vạn quân Tưởng về nước, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài
  - - - 18-12-1946 chúng gửi tối hậu thư buộc chúng ta phải hạ vũ khí đầu hàng
      - 19-12-1946 Đảng và Bác Hồ ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến
      - Thực dân Pháp rắp tâm xâm lược nước ta một lần nữa
    - - Đường lối kháng chiến của Đảng, Bác Hồ
        
        Tiếng súng chống Pháp bắt đầu, Đảng, Bác Hồ đã vạch ra đường lối kháng chiến " Toàn dân, toàn diện, trường kì kháng chiến và dựa vào sức mình là chính "
        
        Cả dân tộc bước vào cuộc trường kì kháng chiến trên tất cả mặt trận, đặc biệt trên mặt trận quân sự
      - Kìm chân địch trong các thành phố, thị xã
        
        Sau gần 2 tháng, quân và dân các đô thị đã kìm chân địch trong các thành phố làm chúng thiệt hại nặng nề
        
        Thực dân Pháp đã nhanh chóng đánh chiếm các thành phố, thị xã
        
        Kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của địch bước đầu thất bại
        
        Đảng và Bác Hồ đề ra chủ trương kìm chân địch trong thành phố, rút dần lực lượng chủ lực và nhân dân lên chiến khu và các vùng tự do
      - Chiến dịch Việt Bắc thu-đông 1947
        
        Kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của địch hoàn toàn thất bại, buộc chúng phải đánh lâu dài
        
        Thu đông 1947 thực dân Pháp huy động 12000 quân, ào ạt tấn công lên Việt Bắc, nhằm tiêu diệt lực lượng chủ lực, cơ quan đầu não và căn cứ địa kháng chiến của ta, kết thúc chiến tranh
        
        Cục diện cuộc chiến tranh thay đổi
        
        Quân và dân ta đã biến Việt Bắc thành mồ chôn giặc Pháp
        
        Dòng sông Lô đầy xác ca nô, tàu chiến của giặc
        
        Đường số 4 trở thành con đường chết của thực dân Pháp
        
        Hơn 6000 tên địch đã bị tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu
      - Chiến dịch Biên giới thu-đông 1950
        
        Được sự giúp đỡ của Mĩ, Pháp đề ra kế hoạch Rơ-ve nhằm khoá chặt biên giới Việt Trung
        
        Chiến dịch toàn thắng. Hơn 8300 tên địch bị tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu. Ta giành lại thế chủ động trên chiến trường, Pháp bị đẩy vào thế bị động đối phó với ta
        
        Sang 1949-1950 tình hình quốc tế và cuộc kháng chiến có những biến đổi có lợi cho ta, cách mạng Trung Quốc thành công, mở ra khả năng nối liền nước ta với các nước xã hội chủ nghĩa
        
        Với những thắng lợi đã giành được, ta mở chiến dịch Biên giới nhằm tiêu diệt bộ phận quan trọng sinh lực địch, khai thông biên giới Việt-Trung
      - Chiến thắng Điện Biên Phủ
        
        Giữa 1953, được sự giúp đỡ của Mĩ, Pháp đề ra kế hoạch Na-va nhằm chuyển bại thành thắng, giành thắng lợi quyết định, kết thúc cuộc chiến tranh trong danh dự
        
        20-11-1953 Pháp cho dân nhảy dù xuống Điện Biên Phủ
        
        3-1954 lực lượng của địch ở đây đã lên tới 16200 tên, với đầy đủ các loại vũ khí hiện đại nhất bấy giờ
        
        Quân và dân ta đã mở những chiến dịch quân sự trong thu đông 1953-1954 buộc Pháp phải phân tán lực lượng đối với ta, kế hoạch Na-va bước đầu phá sản
        
        Điện Biên Phủ trở thành một " con nhím khổng lồ " nhằm nhử bộ đội chủ lực của ta đến để tiêu diệt, giành thắng lợi quân sự quyết định cho bàn đàm phán kết thúc chiến tranh
        
        Từ 1951, quân và dân ta tiếp tục giữ vững và phát huy thế chủ động trong chiến trường, Pháp càng lún sâu vào thế bị động, lúng túng
        
        13-3-1954 quân ta nổ súng bắt đầu chiến dịch trải qua 56 ngày đêm " khoét núi ngủ hầm, mưa dầm cơm vắt, máu trộn bùi non ", với 3 đợt tấn công, chiều 7-5-1954 lá cờ chiến thắng của quân ta đã tung bay trên nóc hầm chỉ huy của địch. Toàn bộ lực lượng của địch bị tiêu diệt và bắt sống
        
        Cuối 1953 công tác chuẩn bị cho chiến dịch diễn ra khẩn trương với tinh thần cả nước vì chiến trường, tất cả cho chiến dịch toàn thắng
        
        Pháp buộc phải kí hiệp định Giơ-ne-vơ kết thúc chiến tranh, lập lại hoà bình ở Đông Dương kết thúc gần một thế kỉ đô hộ và chiến tranh xâm lược của chúng với ta
        
        Tiếng sấm Điện Biên còn vang vọng khắp 5 châu, cổ vũ mạnh mẽ các dân tộc bị áp bức đứng lên giành độc lập
- - - - 1974-1975 miền Nam giành thắng lợi to lớn trên các mặt trận quân sự,chính trị và ngoại giao
      - Quân và dân ta đã tiến hành cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975 bằng 3 chiến dịch: Tây Nguyên, Huế-Đà Nẵng, Hồ Chí Minh và giành thắng lợi sau gần 2 tháng
      - Miền Bắc nhanh chóng khôi phục hậu quả chiến tranh, đẩy mạnh sản xuất, chi viện sức người sức của cho tiền tuyến
      - Đất nước hoà bình, thống nhất và đi 1974-1975 miền Nam giành thắng lợi to lớn trên các mặt trận quân sự,chính trị và ngoại giao ên chủ nghĩa xã hội
      - Sau khi Hiệp định Pa-ri được kí kết, Mĩ đã cút khỏi miền Nam
    - - Miền Bắc đánh bại chiến tranh phá hoại lần nhất của Mĩ
      - Miền Nam chống " Việt Nam hoá chiến tranh" , phối hợp với Lào, Campuchia chống "Đông Dương hoá chiến trang của Mĩ(1969-1973)
      - Miền Nam đánh bại chiến lược " Chiến tranh cục bộ " của Mĩ
      - Miền Bắc đánh bại chiến tranh phá hoại lần 2 của Mĩ
    - - Cách mạng Miền Bắc
        
        1958 - 1960
        
        Tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa, đưa nông dân vào con đường làm ăn tập thể, cơ bản xoá bỏ các thành phần kinh tế bóc lột
        
        Bước đầu phát triển kinh tế, văn hoá, đặc biệt là nền kinh tế quốc doanh, tập thể
        
        1961 - 1965
        
        Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị Chính trị đặc biệt ( 3-1864 ) đã nói:" Trong 10 năm qua, miền Bắc nước ta đã tiến những bước dài chưa từng thấy trong lịch sử dân tộc, Đất nước, xã hội,con người " đều đổi mới
        
        Miền Bắc trở thành hậu phương lớn, ngày càng cung cấp nhiều sức người, sức của cho miền Nam
        
        Thực hiện thắng lợi kế hoạch 5 năm lần thứ nhất, bước đầu xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội, cải thiện một bước đời sống nhân dân
        
        1954 - 1957
        
        Hoàn thành công cuộc cải cách ruộng đất, đánh đổ giai cấp địa chủ phong kiến, mang lại ruộng đất cho nông dân
        
        Hoàn thành khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục sản xuất, nhất là sản xuất nông nghiệp
      - Cách mạng Miền Nam
        
        1954 - 1960
        
        1954-1958 quân và dân miền Nam tiến hành đấu trang chính trị, giữ gìn lực lượng, đòi Mĩ và tay sai thi hành Hiệp định
        
        Cuối 1958 trở đi, Mĩ và bè lũ tay sai điên cùng khủng bố cách mạng
        
        Sau 1954, Mĩ đã dựng lên ở miền Nam một chính quyền tay sai, một quân đội tay sai, chúng ngang nhiên phá bỏ hiệp định Giơ-ne-vơ, tiến hành các chiến dịch tố cộng, diệt cộng tàn khốc
        
        Miền Nam nổi dậy đồng loạt khởi nghĩa với phong trào " Đồng khởi " nổ ra đầu tiên ở Bến Tre 1959-1960, làm cho hệ thống chính quyền tay sai đứng trước nguy cơ sụp đổ từng mảng
        
        1961 - 1965
        
        Quân và dân miền Nam đã giành thắng lợi trên tất cả các mặt trận quân sự, chính trị ,... trận Ấp Bắc vang dội (1-1963) mở ra một phong trào " Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công "
        
        Hệ thống ấp chiến lược-quốc sách bình định của địch sụp đổ. Đầu 1965, chiến tranh đặc biệt hoàn toàn thất bại
        
        Trước nguy cơ trên, Mĩ buộc phải thay đổi hình thức đấu tranh, đề ra chiến lược " chiến trang đặc biệt "
- - - - Xây dựng chế độ phong kiến độc lập tự chủ
      - Tiến hành các cuộc kháng chiến chống xâm lược, bảo vệ nền độc lập dân tộc
      - Kế thừa nền văn minh sông Hồng
  - - - Dời đô về Đại La
        
        Năm 1010, sau khi lên làm vua, Lý Công Uẩn quyết định rời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La và đổi tên thành Thăng Long. Ban hành chiếu dời đô vào mùa xuân 1010.
        
        Tháng 10 năm 1009, vua nhà Tiền Lê là Long Đĩnh mất, các con còn nhỏ, quan Điện tiền chỉ huy sứ Lý Công Uẩn được sự ủng hộ của nhiều người lên ngôi.
      - Tình hình kinh tế chính trị-quân sự
        
        Kinh tế
        
        Nông nghiệp: được chú trọng, áp dụng chính sách "ngụ binh ư nông", khuyến khích nhân dân khai khẩn đất hoang
        
        Thủ công nghiệp: rất phát triển nhờ có các chính sách khuyến khích tăng cường sản xuất, thợ thủ công tài năng
        
        Thương nghiệp: cũng rất phát đại nhờ các chính sách mở mang giao thông vận tải thủy bộ: đào vét sông ngòi, bồi đắp đường, làm cầu
        
        chính trị
        
        Có sự phân cấp quản lý rõ ràng, dựa vào pháp luật hơn là độc quyền ý kiến cá nhân
        
        Chính sách đối nội: Thực hiện chính sách vì dân thương dân gần dân thương dân như con
        
        Chính sách đối ngoại:
        
        Với nhà Tống: nước nhỏ thần phục nước lớn
        
        Với Chiêm Thành: quan hệ với vai trò như một nước lớn
        
        Với Chân Lạp: mềm dẻo
        
        Quốc phòng
        
        Ngoài "Ngự binh ư nông" còn chủ trương đẩy mạnh các lực lượng thủy binh, bộ binh,... cùng số lượng lớn vũ khí: giáo, mác, nỏ, cung,khiên,...
      - Cuộc kháng chiến chống xâm lược Tống lần thứ hai (1075-1077)
        
        Diễn biến
        
        Giai đoạn 2: (T1-1077-> T5-1077): Đánh bại quân Tống trên phòng tuyến sông Cầu
        
        Cuối năm 1076, 10 vạn quân Tống, 1 vạn ngựa, 20 vạn dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy kéo vào nước ta; 1 đạo quân do Hoà Mâu theo đường biển tiếp ứng
        
        Tháng 01/1077, quân Tóng vượt ải Nam Quan qua Lạng Sơn tiến vào nước ta, nhà Lý đánh nhiều trận nhỏ để cản bước tiến của giặc.
        
        Lý Kế Nguyên đã mai phục và đánh 10 trận liên tiếp ngăn bước tiến đạo quân thủy của giặc
        
        Giai đoạn 1 (T10-1075 -> T4-1076): Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ.
        
        Tháng 10- 1075, Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy 10 vạn quân, chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống
        
        Mục tiêu: kho lương thành Châu Ung
        
        Đường bộ do Than cảnh Phúc, Tông Đản chỉ huy quân dân miền núi.
        
        Lí Thường Kiệt chỉ huy quân thuỷ đổ bộ vào Châu Liêm, châu Khâm
        
        Lý Thường kiệt đã cho yết bảng nói rõ mục đích cuộc tiến công tự vệ của mình.
        
        Sau 42 ngày đêm quân ta đã làm chủ thành Ung Châu tướng giặc phải tự tử.
        
        Nguyên nhân
        
        Thế kỉ XI, nhà Tống gặp phải khó khăn về kinh tế,chính trị
        
        Xâm lược Đại Việt để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.
        
        Nhà Tống xúi Cham- pa đánh Đại Việt, ngăn cản việc trao đổi buôn bán giữa 2 nước
        
        Kết quả
        
        Quân Tống đóng quân ở bờ bắc sông Cầu không lọt vào sâu được, quân giặc “Mười phần chết đến năm sáu phần”,Quách Qùy chấp nhận giảng hòa và rút quân về nước
        
        Nguyên nhân-Ý nghĩa thắng lợi
        
        Sự ủng hộ tinh thần đoàn kết của quân dân ta
        
        Tài chỉ huy của Lí Thường Kiệt
        
        Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
        
        Củng cố nền độc lập tự chủ của dân tộc.
        
        Đập tan mộng xâm lược Đại Việt của nhà Tống.
      - Tình hình văn hóa-xã hội
        
        Văn hóa - giáo dục
        
        Là triều đại đầu tiên mở trường dạy học, khoa cử tuyển chọn quan lại ngày càng mở rộng
        
        Xã hội
        
        Phật giáo du nhập vào nước ta đem theo tư tưởng bình đẳng và từ bi rất thích hợp đối với khối đại đoàn kết toàn dân và mở rộng tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau của dân Việt
        
        Pháp luật
        
        Là nhà nước đầu tiên ở VN chính thức có hệ thống pháp luật từ khi giành độc lập sau thời Bắc thuộc
        
        Phản ánh rõ sự xuất hiện chế độ tư hữu ruộng đất và sự phân biệt đẳng cấp xã hội, trong đó quan liêu được hưởng đặc quyền
    - - Những thành tựu trong xây dựng đất nước
        
        Chính sách chia thực ấp cho các thân tộc trong họ, mỗi thế lực trong dòng tộc đều có quân đội tinh nhuệ là nền tản lớn khiến quân đội nhà Trần tiêu diệt được cuộc xâm phạm của quân đội Nhà Nguyên, Đế quốc Mông Cổ qua 3 lần vào năm 1258, 1285 và 1287
        
        Xây đắp hệ thống đê điều, khẩn hoang xây dựng các công trình thủy lợi
        
        Văn hóa, khoa học phát triển rực rỡ: chữ Nôm bắt đầu được phổ biến và sử dụng trong sáng tác văn học
      - kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên lần thứ nhất
        
        Nguyên nhân
        
        Đầu thế kỉ XIII, nhà nước phong kiến Mông Cổ hùng manh, hiếu chiến được thành lập.
        
        Mông Cổ muốn xâm chiếm chiếm Đại Việt để đánh lên phía Nam Trung Quốc. Thực hiện kế hoạch gọng kìm tiêu diệt Nam Tống.
        
        Diễn biến
        
        Tháng 1- 1258, 3 vạn quân Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thai tiến vào nước ta theo đường sông Thao qua Bạch Hạc đến Bình Lệ Nguyên và bị chặn lại,sau đó tiến vào Thăng Long.
        
        Nhà Trần tạm lui khỏi Thăng Long, thực hiện kế hoạch “Vườn không nhà trống “xuôi về thiên mạc,khiến cho giặc vào Thăng Long bị thiếu lương thực,thực phẩm rơi vào tình thế cực kì khó khăn.
        
        Ta mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu.
        
        Ngày 29- 1- 1258 quân Mông Cổ rút khỏi Thăng Long chạy về nước.
        
        Kết quả
        
        Quân Mông Cổ bị đánh bại hoàn toàn.
      - Hoàn cảnh ra đời
        
        Nhà Trần là triều đại quân chủ chuyên chế trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi Trần Cảnh lên ngôi vào năm 1225, sau khi được Lý Chiêu Hoàng truyền ngôi
      - kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên lần thứ hai
        
        Nguyên nhân
        
        Mục đích: Xâm lược Champa và Đại Việt để làm cầu nối thôn tính các nước ở phía Nam Trung Quốc.
        
        1283 cho quân đánh Chămpa trước để làm bàn đạp tấn công vào Đại Việt nhưng thất bại
        
        Diễn biến
        
        1/1285: 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy vào xâm lược nước ta.
        
        Quân ta sau một vài trận chặn đánh địch ở biên giới đã rút về Vạn Kiếp, Thăng Long và cuối cùng rút về Thiên Trường để bảo toàn lực lượng, và thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”.
        
        Cùng một lúc Toa Đô từ Champa đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa, quân Thoát Hoan mở cuộc tấn công xuống phía nam nhằm tạo thế gọng kìm để tiêu diệt quân ta, nhưng bị thất baị, phải rút về Thăng Long và lâm vào tình trạng thiếu lương thực trầm trọng.
        
        5/1285, lợi dụng thời cơ nhà Trần tổ chức phản công đánh bại quân giặc ở nhiều nơi như Tây kết, hàm tử, Chương dương, Thăng Long
        
        Kết quả
        
        50 vạn Quân giặc phần bị chết, phần còn lại chạy về nước, Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước,Toa Đô bị chém đầu.
      - kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên lần thứ ba
        
        Nguyên nhân
        
        Sau hai lần thất bại, Nhà Nguyên đình chỉ việc xâm lược Nhật bản, quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ 3.
        
        Diễn biến
        
        Cuối tháng 1 năm 1288,Thoát Hoan tiến vào chiếm đóng Thăng Long nhưng chúng bị rơi vào tình thế bị động, binh lính hoang mang
        
        Quân Ta bố trí, mai phục giặc trên sông bạch Đằng
        
        4/1288: Đoàn thuyền lương của Ô Mã Nhi rút về theo sông Bạch Đằng, ta nhử địch vào sâu trận địa khi nước dâng cao.
        
        Lúc nước rút thuyền địch xô vào cọc và bị quân ta đánh từ 2 bên bờ. Nhiều tên giặc bị chết, Ô Mã Nhi bị bắt sống
        
        Cánh quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vội vàng rút lui về nước trong tình trạng thất bại.
        
        12/1287: Quân Nguyên ạt tấn công Đại Việt, cánh quân do Thoát Hoan chỉ huy tiến đánh Lạng Sơn, Bắc Giang, cho quân chiếm đóng Vạn Kiếp.
        
        Ô Mã Nhi chỉ huy thuỷ quân tiến vào nước ta, ngược lên sông Bạch Đằng phối hợp cùng Thoát Hoan
        
        Chiến thắng Vân Đồn:
        
        Trần Khánh Dư cho quân mai phục ở Vân Đồn đợi đoàn thuyền lương của địch.
        
        Khi đoàn thuyền lương đi qua bị quân ta từ nhiều phía đánh ra dữ dội phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị quân ta chiếm
        
        Kết quả
        
        Quân ta giành thắng lợi
        
        Ý nghĩa lịch sử
        
        Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Nguyên, bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ.
        
        Góp phần xây đắp truyền thống quân sự Việt Nam.
        
        Để lại bài học vô cùng quý giá: chăm lo sức dân, tạo sự đoàn kết toàn dân, dựa vào dân đánh giặc
        
        Ngăn chặn những cuộc xâm lược của quân Nguyên đối với các nước khác
    - - Nhà Hồ bắt đầu khi Hồ Quý Ly lên ngôi năm 1400 sau khi giành được quyền lực từ tay nhà Trần và chấm dứt khi Hồ Hán Thương bị quân Minh bắt vào năm 1407 – tổng cộng là 7 năm. Quốc hiệu Đại Việt đã đổi thành Đại Ngu năm 1400.
      - Nhà Hồ cho đo đạc lại ruộng đất, cải cách chế độ thi cử, mở mang việc giáo dục, tăng cường quân đội thường trực, xây dựng các tuyến phòng thủ, lập xưởng đúc binh khí kỹ thuật để chống giặc phương Bắc.
    - - Các nhân vật lịch sử tiêu biểu thời Lê
        
        Nguyễn Trãi
        
        hiệu là Ức Trai, là một nhà chính trị, nhà văn, người đã tham gia tích cực Khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo chống lại sự xâm lược của nhà Minh (Trung Quốc) với Đại Việt.
        
        Nguyễn Trãi có cha là Nguyễn Phi Khanh, con rể của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán, nhà Trần. Khi nhà Trần bị Hồ Quý Ly lật đổ lập nên nhà Hồ, Nguyễn Trãi tham gia dự thi, thi đỗ Thái học sinh năm 1400, Nguyễn Trãi làm quan dưới triều Hồ với chức Ngự sử đài chính chưởng.
        
        Khi nhà Minh xâm lược, cha ông là Nguyễn Phi Khanh bị bắt giải về Trung Quốc. Sau khi nước Đại Ngu rơi vào sự cai trị của nhà Minh, Nguyễn Trãi tham gia vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo chống lại sự thống trị của nhà Minh.
        
        Ông trở thành mưu sĩ của nghĩa quân Lam Sơn, đề ra chiến lược cũng như soạn thảo các văn thư ngoại giao với quân Minh. Ông tiếp tục phục vụ dưới triều đại vua Lê Thái Tổ và Lê Thái Tông với chức vụ Nhập nội hành khiển và Thừa chỉ.
        
        Năm 1442, toàn thể gia đình Nguyễn Trãi bị kết án tru di tam tộc trong vụ án Lệ Chi Viên. Năm 1464, vua Lê Thánh Tông xuống chiếu ân xá cho ông.
        
        Lê Thánh Tông
        
        là hoàng đế thứ năm của Hoàng triều Lê nước Đại Việt. Ông trị vì từ ngày 26 tháng 6 năm 1460 đến khi qua đời năm 1497, tổng cộng 37 năm, là vị hoàng đế trị vì lâu nhất thời Hậu Lê – giai đoạn Lê sơ trong lịch sử Việt Nam. Thời kỳ của ông được đánh dấu sự hưng thịnh của nhà Hậu Lê nói riêng và chế độ phong kiến Việt Nam nói chung với tên gọi là Hồng Đức Thịnh Thế, một trong bốn thời kỳ hưng thịnh nhất của triều đại phong kiến Việt Nam.
        
        Lê Thánh Tông đã ban bố rất nhiều chính sách nhằm hoàn thiện bộ máy quan chế, hành chính, kinh tế, giáo dục – khoa cử, luật pháp và áp dụng các giá trị Tân Nho giáo vào việc trị an, khiến Đại Việt trở thành một quốc gia ổn định và văn minh.
        
        tên thật là Lê Tư Thành, là con thứ tư của Lê Thái Tông. Cuối năm 1442, Hoàng đế Thái Tông mất, Thái tử Lê Bang Cơ lên ngôi tức Lê Nhân Tông, phong Tư Thành làm Bình Nguyên vương
        
        Lê Thánh Tông cũng hết sức chú trọng phát triển giáo dục và văn hóa, qua việc ông mở rộng quy chế các khoa thi chọn ra người tài cống hiến cho quốc gia. Ông đặt lệ 3 năm mở 1 khoa thi lớn, cho phép những người thi đỗ được về quê vinh quy bái tổ, lại cho dựng văn bia ghi tên họ ở Văn Miếu.
        
        Đối với kinh tế, Lê Thánh Tông ông hết mực chăm lo nông nghiệp và khuyến khích dân mở chợ để đẩy mạnh trao đổi hàng hóa trong nước.
      - Hoàn cảnh ra đời
        
        Nhà Lê sơ được thành lập sau khi Lê Lợi phát động Khởi nghĩa Lam Sơn đánh bại nhà Minh.
    - - Nhà Mạc là triều đại phong kiến trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi Mạc Đăng Dung, sau khi dẹp được các bè phái trong cung đình, đã ép vua Lê Cung Hoàng nhà Hậu Lê nhường ngôi tháng 6 năm 1527 và chấm dứt khi vua Mạc Mậu Hợp bị quân đội Lê-Trịnh do Trịnh Tùng chỉ huy đánh bại vào cuối năm 1592– tổng cộng thời gian tồn tại chính thức của triều đại là gần 66 năm.
    - - Nguyên nhân
        
        Cuối triều Lê các thế lực cát cứ nổi lên khắp nơi tranh giành quyền lực.
        
        Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều).
        
        Năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lập ra Nam triều.
      - Diễn biến
        
        Chiến tranh giữa hai tập đoàn phong kiến kéo dài hơn 50 năm từ vùng Thanh – Nghệ trở ra bắc.
        
        Đến năm 1592, Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên Cao Bằng chiến tranh chấm dứt.
    - - Năm 1802, 10 năm sau khi Quang Trung từ trần, Nguyễn Ánh chiếm được Thăng Long, Khôi phục lại chế độ nhà Nguyễn
      - Thi hành nhiều chính sách phản động: đàn áp đẫm máu phong trào Tây Sơn, thiết lập chế độ chính trị hà khắc, bế quan, tỏa cảng, thủ cựu,...
      - Phát triển tổ chức bộ máy nhà nước, pháp luật, phát triển văn hóa, giáo dục kiến trúc, văn học nghệ thuật
    - - Về phong trào nông dân Tây Sơn
        
        Nguyên nhân- hoàn cảnh
        
        Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn suy yếu dần.
        
        Việc mua bán chức tước phổ biến.
        
        Quan lại, hào cường kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa đọa.
        
        Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng “quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
        
        Nông dân bị chiếm ruộng đất và phải chịu nhiều thứ thuế.
        
        Diễn biến
        
        lãnh đạo: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Huệ.
        
        Mùa xuân1771, ba anh em Tây sơn lên vùng Tây Sơn thượng đạo (An Khê – Gia Lai) lập căn cứ, dựng cờ khởi nghĩa.
        
        Nghĩa quân được đồng bào thiểu số ủng hộ lương thực, voi ngựa.
        
        Đánh xuống Tây Sơn hạ đạo. Lập căn cứ ở Kiên Mĩ (Tây Sơn – Bình Định) rồi mở rộng xuống đồng bằng.
        
        Lấy của người giầu chia cho người nghèo.
        
        Các tầng lớp nhân dân tham gia nghĩa quân ngày càng đông, kể cả hào mục địa phương.
        
        Kết quả
        
        Đánh đổ chế độ họ Nguyễn trên 200 năm ở đàng trong, chặn đứng cuộc xâm lăng của quân Xiêm(1785), lật đổ chế độ thống trị gần 300 năm của họ Trịnh(1786)
        
        Sau hơn 2 thế kỷ bị phân chia bởi các tập đoàn phong kiến, đất nước lần đầu tiên được thống nhất trên phạm vi rộng trải dài từ Bắc Hà vào tận Gia Định
      - Về quan hệ giữa Quang Trung và Nguyễn Thiếp
        
        Nguyễn Thiếp sinh tháng 9 năm 1723, quê tại Mật Thôn, huyện La Sơn, Nghệ An. Mặc dầu thi đỗ, nhưng trong buổi loạn lạc, ông bỏ chí làm quan, về nhà làm ruộng và dạy học
        
        Tháng 11 năm 1791, ông được Quang Trung giao cho chức Viện trưởng viện Sùng chánh, có nhiệm vụ cải cách giáo dục, bồi dưỡng và rèn luyện nhân tài
        
        Cuối năm 1788, 29 vạn quân Thanh xâm lược nước ta. Nguyễn Huệ kéo đại quân ra Bắc vào Tết Kỉ Dậu 1789. Khi dừng chân tại nghệ An, Quang Trung cho mời Nguyễn Thiếp cùng bày mưu chặn địch.
- - - - Các nhà nghiên cứu cho rằng văn hoá Đông Sơn có quá trình hình thành dài hơn 1 ngàn năm lịch sử, từ những nền văn hoá tiền Đông Sơn
        
        Giai đoạn văn hoá Phùng Nguyên: cách ngày nay khoảng 4000 năm TCN. Cư dân đã có những bước tiến mới, chuyển từ nền văn hoá đá mới sáng văn hoá đồ đồng.Thành tựu quan trọng của giải đoạn này là đưa kĩ thuật chế tác đá lên đỉnh cao, kĩ thuật làm gốm có những bước tiến mới, phát hiện nguyên liệu đồng và kĩ thuật luyện kim. Đời sống tinh thần của cư dân Phùng Nguyên được nâng cao.
        
        Giai đoạn Đồng Đậu: cách ngày nay từ 3500 năm đến 3000 năm TCN. Cư dân văn hoá Đồng Đậu kế thừa và nâng cao hơn những thành tựu của văn hoá Phùng Nguyên, nhất là kĩ thuật luyện kim và làm đồ gốm.
        
        Giai đoạn văn hoá Gò Mun: cách ngày nay khoảng 3000 năm đến 2700 năm.TCN Đồ đá ở giai đoạn này giảm nhiều, đồ đồng tăng và kĩ thuật đúc đồng có những tiến bộ.
    - - Các đi tích văn hoá Đông Sơn được phát hiện ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, chủ yếu dọc lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Cả, cả các địa bàn cư trú của cư dân ......
      - Công cụ và hiện vật của nền văn hoá Đông Sơn phát triển hơn hẳn so với văn hoá tiền Đông Sơn. Công cũng bằng đá ít hơn, Đồ gốm thể hiện tính thực dụng cao, chế tạo đơn sơ và không có hoa văn, thường là gốm trơn, hoặc trang trí đơn giản như văn thừng, văn chải.
        => Những công cụ bằng đồng rất Phong phú và đa dạng, kĩ thuật đồng đạt đỉnh cao và xuất hiện kĩ thuật sắt
      - Những nghiên cứu về văn hoá Đông Sơn cho thấy: văn hoá Đông Sơn thuộc thời kì đồ sắt, trải qua quá trình hình thành đồng thau(Phùng Nguyên) đến giải đoạn trung kì( Đồng Đậu) và hậu kì đồng thau(Gò Mun).
      - Quá trình hình thành và phát triển văn hoá Đông Sơn cũng là quá trình hình thành và phát triển nhà nước Văn Lang
  - - - Trải qua hàng nghìn năm phát triển các cư dân nguyên thủy đã từng bước xuống vùng châu thổ các con sông lớn sông Hồng sông Thái Bình sông Mã sông Cả. Trên cơ sở những thành tựu của nền văn hóa đồ đá trước đó, họ tiếp tục khai phá đất đai phát triển nghề trồng lúa nước.
      - Kỹ thuật luyện kim ra đời và phát triển, phân công lao động và sự phân hóa giàu nghèo xuất hiện. Nhà nước Văn Lang hình thành ra đời do nhu cầu tập hợp lãnh đạo nhân dân chống ngoại xâm và chống thiên tai. Một thời gian sau có sự kết hợp giữa hai khối tộc người Lạc Việt và người Âu Việt tạo nên một nhà nước mới mang tên Âu Lạc.
      - Thời Văn Lang Âu Lạc, bằng sức sáng tạo và đấu tranh bền bỉ để xây dựng bảo vệ đất nước người Việt cổ đã đưa nền kinh tế và xã hội phát triển rực rỡ về mọi mặt tạo nên nền văn minh đầu tiên trong lịch sử dân tộc: Văn minh Âu Lạc.
    - - Về chính trị-xã hội
        
        Vào khoảng thế kỷ thứ VII TCN trên đất nước ta đã có nhà nước đầu tiên ra đời đó là nhà nước Văn Lang và tiếp theo là nhà nước Âu Lạc. Đứng đầu là các vua Hùng(sau này là An Dương Vương) và người giúp các lạc hầu. Quốc hiệu là Văn Lang đóng đô ở Phong Châu.
        
        Cả nước có 15 bộ, mỗi bộ có một Lạc tướng cai quản. Mỗi bộ gồm nhiều công xã(làng, chạ) do một Bồ chính quản lý. Cư dân gọi chung là Lạc dân bao gồm các tộc người Việt-Mường,Tây cổ, Môn-Khmer.
        
        các vua(Hùng Vương, An Dương Vương), các Lạc hầu Lạc Tướng hợp thành lớp người thống trị giàu có, giữ chức vụ theo chế độ cha truyền, con nối nhà nước chỉ trông coi việc chung mọi công việc sản xuất sinh hoạt cụ thể đều do làng chạ giải quyết.
      - Về kinh tế
        
        Từ một nền kinh tế nông nghiệp dùng quốc đá, cư dân Đông Sơn đã chuyển sang dùng cày với lưỡi cày bằng kim loại, có sức kéo của trâu bò.
        
        Từng bước con người thời Đông Sơn đã biết đắp đê phòng chống lụt, từ vùng trung du họ đã tiến về khai phá làm chủ các vùng đồng bằng rộng lớn của các con sông Hồng, sông Mã sông Cả, làm đổi mới cảnh quan địa lý vùng châu thổ tạo nên một cuộc sống phồn thịnh.
        
        Sản xuất thủ công nghiệp, đặc biệt là luyện kim phát triển. Các nghề làm gốm, đánh bắt cá, nuôi tằm, kéo tơ, dệt lụa, chăn nuôi tiếp tục phát triển.
      - Văn hóa tinh thần
        
        Các di vật thời Văn Lang-Âu Lạc đặc biệt là hoa văn trên trống đồng.
        
        Con người đã biết thờ thần Mặt trời, ở nhà sàn, có những hội hè như bơi trải, hội ra quân, múa hát,...
    - - Nền văn minh Văn Lang Âu Lạc có nguồn gốc từ những nền văn hóa đá mới, được hình thành trải qua một quá trình lâu dài hàng nghìn năm từ văn hóa tiền Đông Sơn tới văn hoá Đông Sơn.
      - Nền văn minh Văn Lang Âu Lạc thực chất là một nền văn minh lúa nước, có mối quan hệ gần gũi và giao lưu mật thiết với các nền văn hóa văn minh các quốc gia láng giềng
      - Thời đại Hùng Vương và nền văn minh Văn Lang Âu Lạc ra đời và phát triển khẳng định vị trí thời đại đó trong lịch sử dân tộc-mở đầu cho kỷ nguyên dựng nước và giữ nước, kỷ nguyên văn minh đầu tiên của dân tộc Việt Nam tạo nên sức mạnh tinh thần để nhân dân vượt qua thời kỳ Bắc thuộc không bị đồng hóa và giành lại nền độc lập tự chủ.