Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลทารกแรกเกิด - Coggle Diagram
การดูแลทารกแรกเกิด
:pencil2:การตรวจร่างกายทารกแรกเกิด
ลักษณะทั่วไป
ศีรษะโตเมื่อเทียบกับลำตัว
นน.เฉลี่ย 3200 g. ความยาว 50 ซม. ขนาดรอบศีรษะ 33-35 ซม. รอบทรวงอก 31ซม.
ผิวหนังสีชมพู มี cutis marmorata, acrocynosis, mongolian
ศีรษะและใบหน้า
caput succedaneum ใบหน้า 2 ซีกจะเหมือนกัน
เยื่อบุตา ใบหู milia, Epstein pearl
คอสั้น ดูกล้ามเนื้อ sternomastoid คลำกระดูกไหปลาร้า
บริเวณทรวงอก
อัตรา ~40-60 ครั้ง/นาที ไม่สม่ำเสมอ
หายใจแบบ Cheyne-Stokes และหยุดหายใจเป็นพักๆ (Periodic breathing)
ใบหน้า
ค่อนข้างกลม เคลื่อนไหวเท่ากันท้ัง 2 ข้างเมื่อร้อง
ความผิดปกติที่่อาจตรวจพบ คือ ใบหน้าเคลื่อนไหวไม่เท่ากันท้ัง 2 ข้าง เกิดเนื่องจาก Facial nerve palsy หายเองภายใน 1-3 สัปดาห์
หลัง
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ กระดูกสันหลังมีรอยโป่ง นูน อาจเป็น Spina bifida หรือ Myelomeningocele
ทวารหนัก
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ ไม่มีรูทวารหนัก (Imperforate anus) หรือรูเปิดของทวารหนัก อยู่ในช่องคลอดในเพศหญิง
อวัยวะเพศ
ในเพศชายความผิดปกติที่อาจตรวจ พบ คือ รูเปิดของท่อปัสสาวะอยู่ ด้านบนองคชาติ (Epispadia) หรือ อยู่ด้านล่างองคชาติ (Hypospadia)
ในเพศหญิง ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ อาจมีเยื่อพรหมจารีย์ ยื่นออกมาจากผนังช่องคลอด (Hymen tag) ภาวะคลิตอริสโต กว่าปกติ (Adrenogenital syndrome) หรือเพศก้ำกึ่ง (Pseudohermaphroditism)
ตา
มีลูกตา เลนส์ตาใส เยี่อตาขาวสะอาด
ความผิดปกติที่อาจตรวจ พบคือ ไม่มีลูกตา (Agenesis) เลนส์ตาขุ่นจากภาวะต้อกระจก มีเลือดออกที่บริเวณตาขาว (Subconjunctival hemorrhage)
จมูก
แบน แคบ และเล็ก
ความผิดปกติที่อาจตรวจ พบคือ ด้ังจมูกกว้างหรือต่ำ จมูกคล้ายนก อาจพบ จุดขาวๆ บนจมูก (Milia)
หู
อยู่ในระดับหางตา
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ อยู่ในระดับต่ำกว่าตา มีติ่งเนื้องอกข้างหู (Preaudicular skin tag)
ปาก
มุมปากอยู่ในระดับเดียวกัน ไม่มี ฟัน เพดานเรียบ
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ ปากเบี้ยวเมื่อร้องเกิดเนื่องจาก Facial nerve palsy ริมฝี ปากแหว่ง (Clef lips)
แขน ขา
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ
ภาวะไม่มีแขน ขา (Amelia)
ไม่มีแขน ขา แต่มีมือและเท้าติดลำตัว (Phecomelia)
นิ้วติดกัน (Syndactyly)
เท้าบิดออกด้านนอก(Talipes calcaneovagus)
นิ้วมือหรือนิ้วเท้าขาดหายไปหรือมีรอยคอดหรือแขนขามีรอยคอดคล้ายยางรัด (Amniotic band)
เท้าบิดเข้าด้านในส้นเท้ายกขึ้น (Talipes equino-values)
ผิวหนัง
สีชมพู ปลายมือปลายเท้าอาจเขียวได้ มีความตึงตัวดี เรียบ ยืดหยุ่น ไม่มีผ่ืนหรือตุ่ม
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ ผิวเขียว หรือม่วงคล้ำท้ังตัวจากการขาดออกซิเจน ผิวซีดจากภาวะเลือดมารดากับทารกเข้ากันไม่ได้
คอ
ค่อนข้างส้ัน ไม่มีปีก (Web)ที่คอ ต่อมธัยรอยด์ไม่โต
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ ปีกที่คอยื่นออกมาท้ังสองข้าง และแผ่ติดไปยังไหล่ ในผู้ที่เป็นโรคทางพันธุกรรม คือ Turner’s syndrome หรือ Down’s syndrome
ทรวงอก
รูปร่างกลม สมมาตรกัน ไม่บุ๋ม ไม่โป่งนูน หรือแบน ราบข้างใดข้างหนึ่ง
ความผิดปกติที่อาจตรวจพบ คือ อกบุ๋ม(Pectus excavatum) หรือ อกนูน (Pectus carinatum) หัวนมมากกว่าปกติ (Supernumerary nipples)
:pencil2:Apgar score
แนวทางช่วยเหลือทารกตามผลคะแนน
5-7 (Mid asphyxia)
ทารกจะมีอาการเขียวทั้งตัวหรือแค่บางส่วน การช่วยเหลืออาจกระตุ้นการหายใจด้วยการใช้นิ้วมือตีหรือดีดฝ่าเท้าทารก หรือใช้ผ้าถูหน้าอกบริเวณ Sternum หรือหลัง
ให้ออกซิเจนผ่านหน้ากากที่ถือเหนือหน้าทารก ด้วยอัตราการไหลของออกซิเจน 4 ลิตรต่อนาที
ทารกกลุ่มนี้มีการขาดออกซิเจนอย่างอ่อนเกิดขึ้นเป็นช่วงระยะเวลาสั้น ๆ ก่อนคลอด หรือถูกกดจากยาที่มารดาได้รับก่อนคลอดเพียงเล็กน้อย
3-4 (Moderate asphyxia)
เป็นสัญญาณว่าทารกต้องได้รับการช่วยการหายใจ ทารกจะตอบสนองการหายใจด้วยการใช้ถุงและหน้ากาก โดยการให้ออกซิเจน 100 % และความดันที่เพียงพอที่จะทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของทรวงอก
ควรให้การช่วยหายใจจนกว่าทารกจะตัวแดง และนำทารกไปตรวจทางห้องปฏิบ้ติการต่อไป
ทารกมีอาการเขียวทั้งตัว การหายใจอ่อนมาก ความตึงตัวของกล้ามเนื้ออ่อนมาก และอัตราการเต้นของหัวใจน้อยกว่า 100 ครั้งต่อนาที
ทารกกลุ่มนี้การขาดออกซิเจนและมีความเป็นกรดมากกว่า หรือถูกกดจากยามากกว่า
8-10 คะแนน (No asphyxia)
ทารกในกลุ่มนี้ถือว่าปกติไม่ต้องให้การช่วยเหลือพิเศษใดๆ
นอกจากสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด ช่วยให้ทางเดินหายใจโล่งและให้ความอบอุ่นแก่ทารกก็เพียงพอ
0-2 (Severe asphyxia)
ถ้ายังไม่มีการเต้นของหัวใจภายใน 1 นาที หรืออัตราการเต้นของหัวใจน้อยกว่า 100 ครั้งต่อนาที หลังการนวดหัวใจและให้การช่วยหายใจด้วยออกซิเจนเป็นเวลา 2 นาที ทารกควรได้รับการใส่สาย Umbilical venous catheter เพื่อให้โซเดียมไบคาร์บอเนต สารนํ้า และยาอื่นที่จำเป็น
ทารกต้องได้รับการช่วยเหลือการหายใจท้นทีที่คลอดเสร็จโดยการใส่ Endotracheal tube และช่วยการหายใจด้วยถุง โดยให้ออกซิเจน 100 % พร้อมกับการนวดห้วใจ
ทารกลุ่มนี้ขาดออกซิเจนอย่างมาก มีความเป็นกรดสูงทารกมีลักษณะเขียวคลํ้ามาก ไม่หายใจหรือหายใจเฮือก
ความหมาย
เพื่อประเมินภาวะการหายใจในทารก
การประเมินสภาวะเด็กทารกแรกเกิดใน 1 นาทีแรก ต่อด้วย 5 นาที และ 10 นาที หลังคลอด
การประเมินคะแนนจะวัดจากลักษณะสำคัญ 5 ลักษณะของทารก
A = Appearance
ถ้าสีชมพูทั้งตัว ให้ 2 คะแนน
ถ้าสีเขียวที่ปลายมือปลายเท้า ให้ 1 คะแนน
ถ้าสีเขียวคล้ำทั่วร่างกาย ให้ 0 คะแนน
เป็นการประเมินสีผิว
A = Activity
ถ้าอ่อนปวกเปียก ให้ 0 คะแนน
ถ้าแขนและขางอเล็กน้อย ให้ 1 คะแนน
เป็นการประเมินกล้ามเนื้อกำลังแขนและขา ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ หรือการเคลื่อนไหวของแขนขา
ถ้าแข็งแรงเคลื่อนไหวได้ดี ให้ 2 คะแนน
G = Grimace
ถ้าไม่มีปฏิกิริยา ให้ 0 คะแนน
ถ้าทำสีหน้าแสยะหรือร้องเบา ๆ ให้ 1 คะแนน
เป็นการประเมินปฏิกิริยาตอบสนองต่อการกระตุ้น
ถ้าไอจามหรือร้องเสียงดังให้ 2 คะแนน
P = Pulse
ถ้ามีน้อยกว่า 100 ครั้ง/นาที ให้ 1 คะแนน
ถ้ามีมากกว่า 100 ครั้ง/นาที ให้ 2 คะแนน
ถ้าไม่มี ให้ 0 คะแนน
เป็นการประเมินชีพจรหรืออัตราการเต้นของหัวใจ
R = Respiration
ถ้าหายใจช้า ไม่สม่ำเสมอ ให้ 1 คะแนน
ถ้าร้องเสียงดังดี ให้ 2 คะแนน
ถ้าไม่หายใจ ให้ 0 คะแนน
เป็นการประเมินการหายใจ
:pencil2:การพยาบาลทารกแรกเกิด
การพยาบาลในระยะห้องคลอด
การประเมินสภาวะของทารกแรกเกิด : Apgar Scoring
การผูกป้ายข้อมือ/ข้อเท้า
ทันทีแรกเกิด position : ศีรษะต่ำ/ตะแคงหน้า suction : ปาก/จมูก ให้ clear keep warm : เช็ดตัวให้แห้ง/ห่อผ้า/radiant warmer
การดูแลอุณหภูมิป้องกันการสูญเสียความร้อนจากร่างกาย
ป้องกันการติดเชื้อ : alcohol 70% เช็ดสะดือ 1% AgNo3 หยอดตา, terramycin ointment, tetracycline ป้ายตา
ป้องกันภาวะเลือดออก : ฉีด Vit. K 1 มก.
การให้นม
การดูแลทารกแรกเกิดปกติ
ชั่งน้ำหนัก
วัดสัดส่วนต่างๆ ของร่างกาย
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง โดยการดูดมูกและสารคัดหลั่งในทางเดินหายใจ
ป้องกันการสูญเสียความร้อนออกจากร่างกาย เพื่อลดปัญหาอุณหภูมิร่างกายต่ำกว่าปกติ
ตรวจวัดสัญญาณชีพ
ป้องกันการติดเชื้อโดยใช้ยาหยอดตาหรือยาป้ายตาและเช็ดสะดือด้วย antiseptic
ให้วิตามินเคเพื่อป้องกันภาวะเลือดออกในทารก
การพยาบาลทารกประจำวัน
สะดือ
ผิวหนัง
การดูแลหู ตา จมูกและปาก
การชั่งน้ำหนัก
การอาบน้ำ
การดูแลด้านจิตใจ
การสร้างสัมพันธภาพระหว่างมารดากับทารก
การแจ้งเกิด