Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

FILO 1.-2. GAIAK (1. GAIA (FILOSOFIAREN ZENTZUA ETA EZAUGARRIAK (EZAGUTZA…

- - - - Ikusmolde arkaikoa
        
        Ikuspegia -- erlijiosoa, mitikoa eta magikoa. Ez -- frogatu -- egia ala gezurra
        
        Ze tresnekin -- eraiki -- pertsamendu arkaikoaren ikuspegia?
        
        Fedearekin, irudimenarekin eta tradizioaren balioarekin
    - - Funtsgabea. baieztapenak egitera mugatzen zen, oinarritu gabe, inolako frogarik eman gabe
        
        Akritikoa. ez zuen berari buruzko arrazoirik eman, ez zuen arrazoitzen bere metodologia (ez du bere buru zalantzan jartzen)
        
        Antropormofikoa. mundua azaltzeko, lehen gizakiek beren motibazio eta bizipenak proiektatzen zituzten (jainkoak pertsonen jokaera dute)
        
        Emozionalki konprometituriko. pentsamoldea zen; gertaera guztiak, jainkoak eraginak zirenez, lotura zuzena zeukaten gizakiekin
  - - - Errealitatea osotasun bezala ikertzen du filosofikoki. Ez -- errealitatea zatitu
        
        Zientziak errealitatea zatikatu egiten du, espezializazioa bultzatuz
        
        Ortega. Geroz eta espezializazio handiagoa, kultura gutxiago eta gizakia maneiagarriagoa, ezagutzaren osotasuna bistatik galtzen duelako
    - - Filosofia kritikoagoa -- zientzia baino
        
        Zientzia eta filosofia kritikoak dira, baina maila desberdinetan
        
        Zientziaren maila kritikoa, mugatua
        
        Filosofia, kritikoa da, maila sakonago batean
    - - Zientziak egitateak, gertakariak eta fenomenoak azter ditzake
    - - Filosofia ezagutza oinarritua
        
        Zientziak arrazoibide deduktiboaren zehaztasuna darabil teoriak eraikitzeko eta esperimentuen bidez.
        
        Filosofia argudio arrazionaletan oinarritzen den neurrian oinarritua da.
    - - Zientzia intersubjuntiboa, globala eta hedagarria - Filosofia jakintza baina gehiago "jakinduriarekiko maitasuna" da, tentsio bat jakinduriarekiko, jarrera intelektual bat
- - - - ARRAZIONALTASUN TEORIKOA FILOSOFIA TEORIKOA
        
        Errealitatean dagoen ororen ikerketa arrazoimena erabiliz
        
        Kosmosan, gizakiari eta jainkoari dagokion guztiaren inguruko gogoera
        
        Arloak:
        
        Logika. Arrazoiketa baliozkoen arauak
        
        Epistemologia. Ezagutzari buruzko teoriak
        
        Metafisika. Jainkoa, arima eta mundua
        
        Helburua:
        
        Ezagutza beragatik
      - ARRAZIONALTASUN PRAKTIKOA FILOSOFIA PRAKTIKOA
        
        Giza ekintzari buruzko gogoeta: giza ekintzak onak edo txarrak diren baloratu eta bizikidetzarako arau egokiak pentsatu
        
        Adimen integralari garrantzia: adimen teorikoez gain emozioak eta pultsioak egoki maneiatzen ikustea eta enpatiaren garrantzia
        
        Arloak:
        
        Etika. Ekintza onak eta txarrak bereiztea
        
        Politika eta ekonomia bizikidetza zuzen bat pentsatzea
        
        Teknologia. Nola erabili modu etikoan
        
        Helburua:
        
        Zoriontasuna
        
        Justizia
  - - - EZAGUTZAREN MAILA TRESNAK
        
        EZAGUTZAREN TRESNAK
        
        ZENTZUAREN BIDEZKO EZAGUTZA
        
        SENTIPENAK
        
        Prozesu fisiko-fisiologikoa. Oraindik ez da ezagutza. Estimulo batek zentzumen organoa kitzikatu eta bulkada elektriko bat igortzen da nerbio sisteman zehar gareneraino
        
        PERTZEPZIOAK
        
        Prozesu sensokognitiboa. Sentipenak antolatu eta zentzua ematen die, objetu partikularrak antzemanez
        
        Pertzepzio prozesuak lege batzuk jaraitzn ditu (Gastalt)
        
        Beste faktore batzuk parte hartze dute: interesa, motibazioa, kulltura... (koloreekin gauzeei sentidoak eman: mahaiak, aulkiak...)
      - EZAGUTZAREN MAILAK ETA TRESNAK
        
        EZAGUTZAREN TRESNAK
        
        EZAGUTZA INTELEKTUALA
        
        KONTZEPTUAK
        
        Objetu baten irudikapena mentala. Abstraktua + unibertsala (kontzepetuak eraikitzen du)
        
        Hizkuntzaren adierazpena:
        
        Terminoa (liburu bat, etxe bat...)
        
        JUDIZIOAK
        
        Kontzeptuak erlazionatuz. Bi kontzeptu: bata bestearekin baieztatuz edo ezeztatuz
        
        Hizkuntzaren adierazpena:
        
        Preposizioa eta enuntziatua (liburua berdea da)
        
        ARRAZOIBIDEAK
        
        Judizioak erlazionatuz. Premisa batzuetatik judizio bat ordoreztatzen denean (premisa eta konklusioa)
        
        Hizkuntzaren adierazpena:
        
        Argudioa
        
        2 mota:
        
        Indukzioa
        
        Datu murritzagoetatik konklusio orokorragoa
        
        Probablea da
        
        Dedukzioa
        
        Datu orokorragoetatik konklusio murritzagoa
        
        Premiazkoa da
    - - EGIA
        
        EGIAREN ESANAHI DESBERDINAK
        
        Etikoa: Ezaugarri moralari buruzkoa da. Gehiago hitz egiten du subjektuaren asmoaz egiaz beraz baino (normalen, Mikel egia esaten du)
        
        Ontologia: Egia errealtatearen propietate gisa. Ezkutuan dagoena agerraraztea. Gauzen izaera, gauzak zer diren. Behetako errealitatea: autentikoa (nire amaren sortija, diamante autentiko bat du. diamantea ez dela faltsua esan nahi du)
        
        Epistemologikoa: Egia ala gezurra ez dagokie gauzei, baizik gauzei buruz egiten ditugun baieztapenei. Esaten denaren eta errealitatearen arteko bat egitea edo egokitzapena (gauza bat esaten baduzu eta momentu horretan egiten hari baduzu, pues hori da)
    - - EGIAREN AURREAN SEGURITASUN EGOERAK
        
        Ezjakintasuna. ezagutzarik ez egotea
        
        Iritzia. baieztapen bat egitea, baina oker egon naitekeela onartuz
        
        Zalantza edo duda. baieztapen baten egiazkatasunari buruz judizioa etetea (ez dela gai egia edo gezurra esateko)
        
        Ziurtasuna. zerbaiten egiaz seguru egotea
    - - Tradizioa. komunitateak aspaldidanik egiazkotzat duena egia da (mitoa)
        
        Autoritatea. arlo horretan jakintsua den batek edo autoritatea duen batek esandakoa egia da (biblian badago jarrita, egia da)
        
        Ebidentzia. ulermenari modu argian eta duda ezinean aurkezten zaiona, egia da (A=A)
        
        Koherentzia logikoa. Zientzia formaletan erabiltzen da (a--b--c. a--c zuzenean)
        
        Egiaztagarritasuna. enuntziatu bat errealitatearekin konparatzean harekin bat badator egiazkoa da (gauza bat erreala bada, errealitatearekin konparatu)
        
        Baliagarritasuna. (gauza bat sakratua bada, ez hil)
        
        Adostasuna. argudiatuz eta besteen iritzia entzunez adostasun batera iristean daukagu, egia bat. Gizakiek ez dute egia lortzeko beste biderik