Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อ (Anterior Pituitary Glan…
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อ
Anterior Pituitary Glan
Hyperpituitary
สาเหตุ
: มีเนื้องอก
1. Gigantism
: หลัง GH มากผิดปกติในช่วงวัยเด็กหรือวันรุ่นก่อนที่ epiphysis ปิด -->สูงผิดปกติ แต่สัดส่วนร่างกายเหมาะสม มักตายในช่วงวัยเด็ก
2. Acromegaly
: เนื้องอกมาีการหลั่ง GH เข้าสู่กระแสเลือดมากผิดปกติในช่วงวัยผู้ใหญ่ อายุ 40-50 ปี --> มือ-เท้าโต กระโหลก ขากรรไกรและหน้าผากขยายกว้าง กระดูกสันหลังผิดปกติ ลิ้นโตคับปาก ตับ ม้ามโต อาจพบเหงื่อออกมาก ผิวหนังมันชาปลายมือ-เท้า กล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรง ซึมเศร้า หมดความต้องการทางเพศ
3. Hyperprolactinemia
: มีการหลั่งฮอร์โมน Prolactin มากผิดปกติ --> มีน้ำนมไหล, ไม่มีประจำเดือน, น้ำหล่อลื่นในช่องคลอดลดลง, เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ, การสร้างอสุจิลดลงในเพศชาย
การตรวจเพื่อวินิจฉัย
การเจาะเลือดตรวจ Plasma GH
การเจาะเลือดตรวจ Somatomedin C (Insulin-like Growth factor I (IGF-I) levels
MRI & CT with contrast
การรักษา
การรักษาด้วยยา : Bromocriptine (Parlodel), Octreotide (Sandostatin)
การผ่าตัด : Hypophysectomy
การรักษาด้วยรังสี
การพยาบาล
ให้ความรู้ คำแนะนำ และการประคับประคองอารมณ์ จิตใจ ในปัญหาเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงสภาพร่างกาย และภาพลักษณ์
ดูแลให้พักผ่อนอย่างเพียงพอ จััดกิจกรรมให้เหมาะสม
กรณีมี chronic ให้ช่วยเหลือในการทำกิจกรรม จัดทำ relaxation technigues และให้ยาลดปวดตามแผนการรักษา
แนะนำการรับประทานยา
คำแนะนำก่อนกลับบ้าน
ถ้า Anterior Pituitary ถูกตัดออกไปแล้ว จะต้องรับ hormone ตลอดชีวิต
หลีกการยกของหนักหรือการต้องออกแรงลากจูงอย่างน้อย 3 เดือน
ป้องกันท้องผูก เพราะทำให้ความดันในสมองสูงได้
อาจเจ็บ คัน บริเวณที่ผ่าตัด การรับกลิ่นอาจลดลงชั่วคราว
มาตามแพทย์นัด เพื่อติดตามอาการของ tumor recurrent
Hyperpituitary
สาเหตุ
: nine Is
Invasion ของ tumors พบบ่อย
Infarction
Infiltration
Injury
Immunologic
Iatrogenic
Infections
Idiopathic
Isolated
อาการและอาการแสดง
Dwarfism
: รูปร่างแคะแต่สัดส่วนปกติ พัฒนาการทางเพศช้า มี mental retardation ได้มาก แก่เร็ว อายุสั้น
Panhypopituitarism
: จะมีอาการของ Simmond's cachexia Pt. จะมีกล้ามเนื้อและอวัยวะเล็กลง
การลดลงของ ACTH --> การปรับตัวของบุคคลต่อ stress ได้น้อยลง, hypoglycemia
TSH ถูกทำให้หมดไป --> hypothyroidism
ถ้าขาด Gonadotropins --> จะมีความผิดปกติในการสืบพันธุ์
อาการทั่วไป : อ่อนเพลีย อ่อนแรง ตัวเย็น ขนและผมลดลง
การตรวจวินิจฉัย
GH release after exercise
Insulin induce hypoglycemia
Prolactin level
การรักษา
การรักษาด้วยยา ให้ฮอร์โมนที่ขาดเพื่อทดแทน เช่น
ขาด TSH ให้ levothyroxine (Synthroid) หรือ liothyronine (Cytomel)
ขาด Gonadotropins ให้ Testosterone ในชาย และให้ Estrogen ในหญิง
ถ้าขาด GH จะให้ทดแทนตั้งแต่วัยเด็ก จนกระทั้งสูงถึง 5 ฟุต ยาที่ให้ คือ Somatrem (Protroin)
ถ้าขาดฮอร์โมนเนื่องจากมีเนื้องอก รักษาโดยการผ่าตัด
Posterior Pituitary Glan
Diabetes Insipitdus (DI: เบาจืด)
สาเหตุ
มีภาวะ Hypothalamic (Central) DI สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากมีเนื้องอกที่ hypothalamus, head injury, Infection, hypophysectomy, CVA, Intracranial hemorrhage
การหลั่ง ADH ที่ pituitary น้อยผิดปกติหรือไม่มีเลย
มีภาวะ nephrogenic DI สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากยาบางชนิด เช่น lithium และโรตไต
ไม่ทราบสาเหตุ
อาการและอาการแสดง
ถ่ายปัสสาวะมากเจือจาง 15-20 ลิตร/วัน
ปัสสาวะตอนกลางคืน (nocturia)
ปัสสาวะเจือจาง (specific gravity < 1.005)
urine osmolarity < 100 mOsm/kg, serum osmolality > 295 mOsm/kg
การวินิจฉัย
ซักประวัติเพื่อแยกส่วนชนิดของ DI โดยละเอียด ถามเกี่ยวกับการผ่าตัด
การบาดเจ็บ ติดเชื้อ หรือการได้รับยา
การตรวจร่างกาย พบผิวแห้งและเย็น หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
การวินิจฉัยเริ่มแรกใช้เกณฑ์ถ่ายปัสสาวะมากกว่า 18 L/day
Urine and plasma osmolarity; urine specific gravity
การทำ Water deprivation test
DI มี 3 ประเภท
ชนิดชั่วคราว : จะเกิดภายใน 1-3 วันแรกหลังการผ่าตัดระบบประสาท และสามารถแก้ไขได้ภายในเวลาไม่นาน
ชนิดถาวร : เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว อาการจะเกิดขึ้นหลายสัปดาห์หรือคงอยู่ตลอดไป สาเหตุเกิดจากมีการทำลายของต่อมไฮโปธาลามัสหรือต่อมพิทูอิทารีส่วนหลัง
จะเกิดหลังการบาดเจ็บทันทีทันใด Pt. จะมีปัสสาวะออกมากแต่มีออสโมลาลิตีของปัสสาวะลดลงในช่วง 4-5 วันแรก ระยะต่อมา 5-7 วันต่อมา จำนวนของปัสสาวะจะลดลงสู่ะดับปกติ ระยะสุดท้ายของ Pt. จะกลับมามีปัสสาวะมากเหมือนเดิม
การรักษา
: การคงภาวะสมดุลน้ำและอิเลคโตรลัยท์ และกำจัดสาเหตุของ DI
ให้ IV fluid
การให้ฮอร์โมนทดแทน สำหรับ Central DI ให้ desmopressin actate สำหรับ ADH อื่นๆที่นิยมให้ ได้แก่ vasopressin (Pi-tressin) กรณีเป็น nephrogenic DI จะให้ thiazide diuretics และจำกัดโซเดียมเข้าสู่ร่างกาย
รักษาที่สาเหตุ โดยการผ่าตัดก้อนเนื้องอก
การพยาบาล
ให้ความรู้ คำแนะนำ และการประคับประคองอารมณ์ จิตใจ ในปัญหาเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงสภาพร่างกาย และภาพลักษณ์
กรณีเฝ้าระวังการขาดน้ำหรือไม่สมดุลน้ำและเกลือแร่ ควรประเมิน I/O, record urine per hour, ชั่ง นน ตัว อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง, ดูแลให้ ADH ตามแผนการรักษา, ให้ IV fluid ตามแผนการรักษา, ติดตามผลการตรวจต่างๆที่เกี่ยวข้อง
เฝ้าระวังการมีกิจกรรมที่ไม่เหมาะสมหรือการเกิดอุบัติเหตุจากกล้ามเนื้ออ่อนแรง พยาบาลจะต้องช่วยดูแลในกิจวัตรประจำวันและช่วยฟื้นฟูให้ร่างกายแข็งแรง
สอน Pt. เกี่ยวกับการรับประทานยา การพ่นยา การสังเกตอาการผิดปกติต่างๆ การกระหายน้ำ การถ่ายปัสสาวะที่ผิดปกติต้องบอกให้แพทย์ทราบ
SIADH
สาเหตุ
สมองได้รับบาดเจ็บ
การผ่าตัด
เนื้องอก
การติดเชื้อ
การได้รับยาบางตัว
โรคบางชนิดที่มีผลต่อ Osmoreceptors ใน hypothalamus
อาการและอาการแสดง
สับสน อ่อนแรง เป็นตะคริว กล้ามเนื้อบิดตัว เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ปวดศีรษะ น้ำหนักตัวขึ้น ไม่มีอาการบวม ระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง อาจชัก และ Coma ได้
การวินิจฉัย
Plasma ADH ได้ค่าสูง
ตรวจ urine และ srrum osmolarity ได้ Serum osmolarity < 280 mOsm/kg; urine osmolarity > 100 mmol/kg และ urine specific gravity > 1.005
Decrease in serum sodium, BUN ,Hct, Hb, creatinine clearance
Elevated urine sodium
Radiographic studies : brain&lung
การรักษา
จำกัดน้ำ 500-1000 ml/วัน
ถ้าไม่ดีขึ้นให้ hypertonic saline ได้แก่ 3% - 5% saline solution IV
อาจให้ Furosemide
กรณีจำกัดน้ำไม่ได้ผล แพทย์อาจให้ democlocycline (Declomycin) หรือ Lithium carbonate
การพยาบาล
ประเมินระดับความรู็สึกตัว
ติดตามผล serum Na, urine และ serum osmolality, urine sp.gr.
ประเมิน V/S
Weight OD, I/O, CVP
จำกัดน้ำ
นอนศีรษสูง
ให้ Hypertonic salin solution ตามแผนการรักษา
ให้ democlocycline ,Lithium, Furosemide ตามแผนการรักษา
ระวังอุบัติเหตุ และชัก
Pituitary Glan