Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
AL-ANDALUS (Arkitektura (Materiala: txiroa, erraz lan egitekoa= adreilua,…
AL-ANDALUS
Arkitektura
Materiala: txiroa, erraz lan egitekoa= adreilua, egurra, igeltsua...
Gaiak: animali ta giza itxurarik ez, koranak gomendatzen ez zuelako. Geometrikoak, landareak, kaligrafikoak (idatziak) Koraneko pasarteak edo olerkiak
-
Arkuak: Erdi-puntukoa, Ferra arkua, Ferra arku zorrotza, Arku (poli)lobulatua
Estalkiak: zurezko sabai lauak, kupula oso apainduak
Ura: atsegin zutenez eskuragarri egongo da. Iturriak, urmaelak, uraskja... Garbitauna eta freskotasuna sinbolisatzen du
-
Etapak
-
-
-
Taifa Erreinuak
Zatiketa Al Andalusen, Taifen artean borrokak eta kristauek eraso
-
-
Eraikinak
Hammam-ak edo bainu publikoak: higienerako, harremantzera, masajeak eta ile apaintzaileak
Alondegiak: biltegia, salgaiak eta salgaiak gordetzeko.
Putzuak, iturriak, estolederiak...
Etxebizitzak
Aberatsenak: 2 solairu, patio bat, erdian putzu bat eta altzairu asko
Apalagoenak: solairu 1, altzari gutxi...
-
Kultura
-
X. mendetik aurrera goren unea. Nahiz eta erlijio desberdinekoak izan elkarlanean aritzen ziren jakintza arloetan.
Kordoban garai hartan munduko liburutegia handienetakoa/garrantzitsuenetarikoa zegoen 400.000 liburu ingurukoa
Poesiak garrantzi handia zuen. Bi mota bereizten ziren:Gorteko poetak: ofizioa, kobratu (soldata), aberatsen etxeetan eta Herri-poetak: kalean, edonorentzako eta borondatearen arabera kobratzen zuten.
-
Sarrera
711tik-1492ra musulmanek (inperio islamikoaren hedapenaren barruan) Iberiar penintsulan menderaturiko lurraldea. Aurretik Bisigotuak bertan (haiek krisian).
- urtean Tariq musulman buruzagiak Guadaleteko borroka irabazi eta Rodrigo errege Bisigotua tronutik kendu zuen. Musa ipar Afrikako gobernatzailearen ejerzitoaren laguntzaz Toledo lortzen dute musulmanek (erreinu Bisigotuko hiriburua).
Hedapen azkarra: Hegoaldetik Iparraldera (kantauria, Asturias eta Bskonia izan ezik). Poitiers-eraino borroka Karlos Martelek garaitu.
Kordoba hiriburu
-
Lur emankorra, toki garbian kokatuta; babeserako
-
Askotariko gizartea
Musulmanak
Elitea/ boteretsuenak: konkistatzaile Arabiarrak. Gutxiengoa, baina jabetza gehien eta kargu politikoak betetzen zituztenak
Jatorri Berebereko konkistatzaileak: Afrika Iparraldekoak. Arabiarrak baino gehiago, ekonomikoki apalagoak eta kargu politikorik ez.
-
Musulmanak ez direnak
Mozarabiarrak. erlijio kristauari eutsi ziotenak, ez ziren musulmanak bihurtu. Zergak ordaintzen zituzten.
Juduak: gutxiengoa ziren, baina ekonomikokieta kulturalki oso aktiboak . Inbidia sortu zuten. Aparteko auzoetan bizi ziren, judutegietan.
-
Emakumeak
Gizonaren ( aita/senarra) menpe baina islamiar inperioko beste lurralde batzuetan baino askatasun gehiago.
Ekonomia
Nekazaritza
Biztanle gehienak nekazaritzan %75. Zerealak, mahatsondoak eta olibondoak landatzen zituzten, bai fruta arbolak ere. Geroago labore berriak agertzen joan ziren: arroza, alberjinak, orburuak, kotoia... Ureztatzen teknikak berritu zituzten (ekoizpena gora)
Eskulangintza
Hirietan kalitate handiko eskulangintza garatu zuten. Garrantzitsuenak: zeramika, larru-bozelketa, urregintza, armagintza...
Merkataritza
Al Andalus merkataritza biziko gune bat ere izan zen. Produktuak esportatzen eta esklabuak inportatzen zituzten. Bi moneta erabiltzen ziren: urrezko dinarra eta zilarrezko dirhama. Karabanak gordetzeko alondegiak zeuden. Europatik (esklabuak, metalak, zura...) Asiatik (espezieak, liburuak, luxuzko produktuak...) Afrikatik (garia. urrea...)
Abeltzaintza
Gutxi zegoen: ardiak, ahuntzak, zaldiak, mandoak erabiltzen zituzten gehienbat.
Ondarea
-
-
Monumentuak: arkitekturaren ondorioz, monumentu ederrak utzi dzkigu.