Kapittel 4 - Norsk

1885

Landsmålet vert jamstilt med "det almindelige Bogsprog"

Jamstillinga var mest formell, då det omtrent berre var Ivar Aasen som kunne landsmålet.

Fornorsking

Å omgjere noko som ikkje er heilt norsk til noko som er meir norsk

Endre det norsk-danske skriftsspråket slik at det vert meir norsk.

Knud Knudsen jobba med dette på 1800-talet.

Erstatta framanord til eit ofte nylaga norsk ord - guide=omvisar

Norvagisering er noko anna: guide=gaid

Berre aktuell i samband med tilpassing av utanlandske ord

Hindra norske samar og kvenar å nytta sitt skriftspråk i til dømes skuleundervisinga.

Assimilering av folkegruppa kulturelt og språkleg.

1960

Skilje i norsk språkutvikling

Avviklinga av den såkalla samnorskpolitikken (samansmelting av nynorsk og bokmål)

Det nasjonale elementet i den norske språkstriden var ikkje lenger like viktig

Arbeiderpartiet ville ikkje lenger driva samnorskpolitikken, og oppnemnde etter kvart ei språkfredskommitè som skulle drøfta språksituasjonen og forvalting av språkarva vår

Språkplanlegging

Medviten styring av språktilhøva i eit samfunn

samnorskprosjektet

Landsmål

Språknormering

Det å fastsetja normalformar i eit språk

Språkreformene på 1900-talet

Å fastslå nokre skrivemåtar for framandord

sjåfør=chauffeur

Gir=gear

norvagisering

samnorsk

1917-reforma

Obligatoriske endringar

Æ=e

Erne=ene

Rettskrivingsendringane i 1917 og 1938

1917

innanfor det dannede talemålet

1938

Kunne gå utanfor det dannede talemål

BOKA, obligatorisk.

BOKEN, (BOKA, valfritt)

Foreldreaksjonen

Protester mot samnorskprosjektet

Kritiserte den radikale forma som kom fram i osloskulen på 1950-talet

Organisert retting av skulebøker frå radikal til tradisjonell form

400 000 protestunderskfrifter i 1953

click to edit

click to edit

click to edit

1972

Norsk språkråd oppretta som eit resultat av språkfredkommitèen frå 1950-tale

Føremålsparagrafen sa at rådet skulle følgja utviklinga av norsk skriftspråk og talespråk og fremje samarbeid i dyrkinga og normeringa av våre to målformar

Tilnærmingspolitikk

Støtta opp utviklingstendensar som på lenger sikt fører målformene nærare saman

Norsk språknemnd

1952

Fremja tilnærming på norsk folkmåls grunn

2002

Samnorskprosjektet vart formelt reint avvikla som offisiell norsk språkpolitikk

Liberaliseringsvedtaket

Ta inn att dei formene som var blitt forbodne etter bokmålsreforma i 1938

1981

click to edit

click to edit

click to edit

NRKs monopol

Medarbeidarar som snakkar på vegner av institusjonen skal snakka skriftspråka bokmål og nynorsk på tv, radio, nyhende, værmeldingar, osv...

Gjaldt ikkje kommersielle private aktørar

Etter opphevinga av NRKs monopol førte til at meir liberale reglar for korleis ein skulle snakka på radio og tv osv...

click to edit

click to edit

click to edit

Domenetap

Språksområde går tapt for eit bestemt språk, altså språket vert ikkje lengre brukt på dette området

Når norsk ikkje lenger vert brukt i innanfor bestemte fagfelt som retters mot eit internasjonalt publikum

Språkpolitisk er dei fleste samde om at norsk skal kunne brukast på felt der det ikkje er tingande naudsynt å nytta eit framand språk for å kunne kommunisera med folk som ikkje forstår norsk

Boka = valfritt