Kapittel 4 - Norsk
1885
Landsmålet vert jamstilt med "det almindelige Bogsprog"
Jamstillinga var mest formell, då det omtrent berre var Ivar Aasen som kunne landsmålet.
Fornorsking
Å omgjere noko som ikkje er heilt norsk til noko som er meir norsk
Endre det norsk-danske skriftsspråket slik at det vert meir norsk.
Knud Knudsen jobba med dette på 1800-talet.
Erstatta framanord til eit ofte nylaga norsk ord - guide=omvisar
Norvagisering er noko anna: guide=gaid
Berre aktuell i samband med tilpassing av utanlandske ord
Hindra norske samar og kvenar å nytta sitt skriftspråk i til dømes skuleundervisinga.
Assimilering av folkegruppa kulturelt og språkleg.
1960
Skilje i norsk språkutvikling
Avviklinga av den såkalla samnorskpolitikken (samansmelting av nynorsk og bokmål)
Det nasjonale elementet i den norske språkstriden var ikkje lenger like viktig
Arbeiderpartiet ville ikkje lenger driva samnorskpolitikken, og oppnemnde etter kvart ei språkfredskommitè som skulle drøfta språksituasjonen og forvalting av språkarva vår
Språkplanlegging
Medviten styring av språktilhøva i eit samfunn
samnorskprosjektet
Landsmål
Språknormering
Det å fastsetja normalformar i eit språk
Språkreformene på 1900-talet
Å fastslå nokre skrivemåtar for framandord
sjåfør=chauffeur
Gir=gear
norvagisering
samnorsk
1917-reforma
Obligatoriske endringar
Æ=e
Erne=ene
Rettskrivingsendringane i 1917 og 1938
1917
innanfor det dannede talemålet
1938
Kunne gå utanfor det dannede talemål
BOKA, obligatorisk.
BOKEN, (BOKA, valfritt)
Foreldreaksjonen
Protester mot samnorskprosjektet
Kritiserte den radikale forma som kom fram i osloskulen på 1950-talet
Organisert retting av skulebøker frå radikal til tradisjonell form
400 000 protestunderskfrifter i 1953
click to edit
click to edit
click to edit
1972
Norsk språkråd oppretta som eit resultat av språkfredkommitèen frå 1950-tale
Føremålsparagrafen sa at rådet skulle følgja utviklinga av norsk skriftspråk og talespråk og fremje samarbeid i dyrkinga og normeringa av våre to målformar
Tilnærmingspolitikk
Støtta opp utviklingstendensar som på lenger sikt fører målformene nærare saman
Norsk språknemnd
1952
Fremja tilnærming på norsk folkmåls grunn
2002
Samnorskprosjektet vart formelt reint avvikla som offisiell norsk språkpolitikk
Liberaliseringsvedtaket
Ta inn att dei formene som var blitt forbodne etter bokmålsreforma i 1938
1981
click to edit
click to edit
click to edit
NRKs monopol
Medarbeidarar som snakkar på vegner av institusjonen skal snakka skriftspråka bokmål og nynorsk på tv, radio, nyhende, værmeldingar, osv...
Gjaldt ikkje kommersielle private aktørar
Etter opphevinga av NRKs monopol førte til at meir liberale reglar for korleis ein skulle snakka på radio og tv osv...
click to edit
click to edit
click to edit
Domenetap
Språksområde går tapt for eit bestemt språk, altså språket vert ikkje lengre brukt på dette området
Når norsk ikkje lenger vert brukt i innanfor bestemte fagfelt som retters mot eit internasjonalt publikum
Språkpolitisk er dei fleste samde om at norsk skal kunne brukast på felt der det ikkje er tingande naudsynt å nytta eit framand språk for å kunne kommunisera med folk som ikkje forstår norsk
Boka = valfritt