Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
GRONDSLAGEN VAN DE KLINISCHE PSYCHOLOGIE HOORCOLLEGES (Positieve Klinische…
GRONDSLAGEN VAN DE KLINISCHE PSYCHOLOGIE HOORCOLLEGES
Historische ontwikkeling van psychopathologische concepten vanuit GENEESKUNDIG perspectief
Hippocrates: melancholia, mania en paranoia. Gele gal (cholerisch), bloed (sanguinisch, zwarte gal (melancholisch) en slijm (flegmatisch)
Bronnen kennis over psychopathologie: opkomst psychologie en psychotheraptie, opkomst psychofarmacologie & beeldvormende technieken en genetica
Modellen voor depressie: 1.
neurobiologisch en psychologisch
2. soms tweedeling zonder duidelijke evidentie: endogeen vs reactieve depressie, vitale versus personale depressie, psychotisch versus neurotische depressie
Freud psycho-analytisch model depressie
Bij rouw (werkelijk verlies) is de wereld arm en leeg geworden
Bij melancholie (emotioneel verlies) is het ego arm en leeg geworden
De woede die je niet tegen ander durft te richten, richt je tegen jezelf. Depressie = gevolg van naar binnen gekeerde woede op een geinternaliseerd object waarvoor ambivalente gevoelens bestaan (zelfdepreciatie, emotioneel verlies vd ander, schuldgevoel
Bowlby Attachment model depressie
Als vroeg-kinderlijke relaties niet harmonisch tot stand komen kunnne mensen later moeilijker stabiele relaties aangaan
Verstoring vd vroeg-kinderlijke gehechtheid (moeder-kind) sentiseert voor maladaptieve reacties (waaronder depressie) op later object-verlies
Beck cognitieve model depressie
Depressieve stemming komt voort uit dysfunctionele cognities en schema's die op hun beurt voortkomen uit vroegere levenservaringen
Deze negatieve cognities hebben betrekking op het zelf, de omringende wereld en de toekomst (cognitieve triade)
Zelf: waardeloosheid, insufficientie, schuldgevoel, Omringende wereld: onrechtvaardig, te hoge eisen, anderen zijn niet te vertrouwen. Toekomst: hopeloosheid.
Latente depressogene schemas worden geactiveerd door externe omstandigheden: gebeurtenis > dysfunctionele schemas > depressie
Seligman Learned Helplessnessmodel van depressie
leertheoretisch model: bepaald gedrag leidt niet langer tot bekrachtiging, met als gevolg apathie en demotivatie te handelen
Cognitieve variant: de opvatting dat het zinloos is om actie te ondernemen om daarmee onaangename omstandigheden ten gunste te beinvloeden
Klerman & Weissman Interpersoonlijk model depressie
Meer een THERAPIE dan een zelfstandige THEORIE, depressie is een behandelbare ziekte (en geen zwakte)
Verstoring vd kwantiteit en kwaliteit van interpersoonlijke relaties kan het gevolg zijn van depressie en kan de depressie versterken of onderhouden.
Verstoring vd vroeg-kinderlijke relaties maakt mensen gevoeliger voor latere depressie
Post Kindling Model van recidiverende stemmingsstoornissen
Herhaalde stressfactoren leiden door sentisatie tot het uitbreken van een eerste stemmingsepisode bij genetische kwetsbare personen
De stemmingsepisode laat een neurobiologisch geheugenspoor achter waardoor de gevoeligheid voor een volgende episode toeneemt, en deze bij een geringere stressfactor optreedt
Uiteindelijke treedt een manische/depressieve episode op zonder aanleiding
Modellen voor manie: 1.
vooral neurobiologisch/fysiologisch.
'manic-defense' hypothese (psychodynamisch) of cognitie bij manie (zelfbeeld)
In een meta-analyse, onderactivatie inferior frontal cortex en amygdala overactivatie in euthymia
the role of diagnosis in psychiatry
Mogelijke uitgangspunten
alle mensen zijn hetzelfde (diagnose niet mogelijk)
alle mensen verschillen in bepaalde kenmerken van elkaar
alle mensen zijn uniek (diagnose niet mogelijk)
DSM5: descriptieve psychopathologie
Wat we afspreken: diagnostische catogorieen, klinische syndromen
Wat we zien: gedragsveranderingen, klachten en symptomen
Waar we naar speuren: ontregeling van (neurobio) systemen, kwetsbaarheid/oorzakelijke factoren/genetica
Kan op zoveel manier, molecular (dna), cellular (dendrieten vorming, cell death/survival), systems (circuiten die goed moeten werken, neurotransmissie enzo), behavior (sleep depriv, internernal environment, cognitief enzovoort), environment
Rdoc (research domain criteria) = onderzoek framework om nieuwe manieren te onderzoeken van mentale stoornissen. Het integreert veel levels van informatie om beter de begrijpen de basis dimensies van functies onderliggend aan normaal menselijk gedrag
Negative Valence syst: systemen voor aversieve situaties. Pos valence syst: voor positieve motivationele situaties. Cogn syst: systems responsible for various cogn processes, Syst for social processes: voor interpersoonlijke kwal, perceptie en interpretatie van anderen hun acties. Arousal/Regulatory syst: syst voor activatie, zorgen voor goed balans
Bis en Bas
Bas input: stimuli voor goal-directed behavior (reward)
Bas output: interest, confidence, energy, activity, pleasure
Bis input: cues to threat and punishment
Bis output: anxiety, inhibition, withdrawal
Bij BIP's duurt langer om behavioral activition uit te gaan, kan zelfs nog meer groeien (BAS)
(ab) Normaliteit? Klinische psychologie
KP gaat over mentale en gedragsstoornissen. Wat ze gemeen gebben: abnormaliteit.
Betekenis abnormaal: (sociaal) dysfunctioneel, irrationeel, onvoorspelbaar, opvallend/onconventioneel, ongemakkelijk gevoel buitenstaander, immoreel, persoonlijk lijden
abnormaliteit slecht criterium
Kijken naar harmful dysfunctie:
dysfunctie in cognitie (waarneming, aandacht, geheugen), affectief (emotie, stemming, regulatie van affect), conatief (motorisch gedrag)
harm: lijden zelf of anderen
let wel op, psychiatische stoornis (depressie) gezien als onderliggende dysfunctie, ook dat stoornis onderliggend is aan de symptomen, maar dit is onzin!!!!
depressieve stoornis is oorzaak depressieve symptomen > NL is oorzaak van 13 provincies
dysfuncties gevolg van causale relaties (de pijlen) in netwerk
Het terrein van de KP
KP = de wetenschappelijke leer van problematisch of ongezond gedrag, determinanten ervan & strategieen om het te veranderen of voorkomen
Activiteiten Kpsycholoog en gezondheidspsycholoog: diagnostiek, behandeling, onderzoek, onderwijs, consultatie, management
Diverse vormen van interventies: psychotherapie, crisisinterventie, voorlichting psycho-educ en preventie, counselling, vaardigheidstraining, advisering en consultatie, op groepen, organisaties en grote sociale eenheden gerichte interventies
Vroege GS
1: 1896 eerste kp kliniek voor kinderen met leerproblemen enzo
Binet uitvinden IQ test, kunnen toepassen psych kennis, daarna bij WO1 gebruikt
Invloed psycho analyse (tussen WO1&WO2), invloed behaviorisme. 1940 eerste sectie KP in APA
NLSE: 1942 eerste KP loog, op verzoek psychiater, eerste KP opleiding in Europa
Jaren 40 50 in NL. Psycholoog vooral psychodiagnosticus, gevoelsleven patient in kaart brengen, zelfstandigheid geen sprake
Midden 20e eeuw (BLOEITIJD), militairen behandeld worden, grote behoefte om voorspellen of militairen krijgsgeweld aankonden. opleiding moest echt aan de uni
Jaren 50: diagnose heel belangrijk, vaak gebruik IQ test, 60 en 70 de psychotherapie
Ontw psychotherapiengedragstherapie, logotherapie, humanis, gestalt, cognitieve therapie, EMDR, virtual reality
Moderne ontw: registratie, supervisie, afgestudeerd, afwijzing medisch model, meer aandacht DSM, opkomst gezondheidspyschologie, hervorming GGZ (grotere rol huisarts), wet BIG
Boulder model: 1. KP logen bekwaam in wetenschappelijk oz als in prakijk 2. moeten een gedegen universitaire opleiding hebben en strenge training 3. klinische psychologen zowel diagnostiek als interventies kunnen uitvoeren als wetenschappelijk oz kunnen verrichten
dilemma: moeilijk om beide kanten goed te ontwikkelen, steeds meer mensen moeten cursussen en opleidingen volgen, steeds meer eis behandelmethoden evidence based.
Opkomst evidence-based interventies
Eysink: psychotherapie heeft geen resultaat, juist de vragen: welke specifieke treatment is effectief met welke specifieke type van client onder welke omstandigheden?
kijken voor en na-meting, spontaan herstel is er ook
nodig: design met controlegroepen met willekeurige toewijzing
RCT's en meta-analyses belangrijk
pas op met dodo effect: geen meting welke richting op en hoe lang en hoe ver dus 'iedereen heeft gewonnen' elke behandeling heeft effect. hierdoor nu meer behandeling gericht op very focused interventions
kritiek huidige GGZ
te veel nadruk op behandelingen volgens richtlijnen, illusie vd maakbaarheid
behandeling te veel nadruk opm symptoomreductie
te weinig rekening gehouden met behoeften client
diagnosehandel
perverse prikkels van de huidige financieringsmethode
Aandachtspunten nieuwe GGZ: Positieve visie op gezondheid, herstel en veerkracht, Beter leren omgaan met klachten, Meer autonomie voor de client, Grotere inzet E-Health, Inbedding vd zorg in gemeenschap:schaalverkleining
Nut en noodzaak van theorie
Metatheorie
wat is een goede theorie? = theorie over theorie (wetenschapsfilosofie), relevantie: mogelijkheden en grenzen van wetenschap, herkennen pseudo-wetenschap, relatie levensbeschouwing en wetenschap, 'alternative facts'
doel w-schap? begrijpen van wat we waarnemen, hoe komt begrip tot stand? beschrijving onvoldoende, begrip vereist verklaring: antwoord op 'waarom?' en 'hoe komt dat zo?'
Theorie: algemene wetmatigheden en hypothesen over waarnemingen. Verklaring: logisch 'onderbrengen' van speciale waarneming bij ALGEMENE wetmatigheid
Voorbeeld: metaal zet uit bij verhitting. koper is een metaal. DUS: koper zet uit bij verhitting
wetenschappelijke verklaring: begrip, voorspelling, techniek/ingrijpen
Hoe komen we aan algemene wetmatigheden? 1. aangeboren (goose/hawk, schrik babies), 2. aangeleerde (ontogenetisch): (pre) wetenschappelijk '' onderzoek'' > generalisatie van aparte waarneming tot algemene wet (inductie)
popper: hypothese moet weerlegbaar zijn (minderwaardigheidscomplex van Adler)
inductieschandaal: verificaties (inducties) leiden niet tot kennis van waarheid (alle zwanen zijn wit), oplossing: falsificatie
falsificatie: leidt wel tot kennis van onwaarheid, zo eliminatie van onwaardheid/vergissingen, weerlegbaarheid cruciaal, zoals ontbreekt bij psychoanalytische, zo kan kennis groeien ipv door alleen amar verificaties
KP en verklaring en logica onderzoek
Strategie 1: Vertrouw klinische ervaring, behandel veel patienten
probleem: confirmation bias, mensen slecht in kansberekening, feedback te traag/afwezig
Strategie 2:Correlationeel/cross sectioneel onderzoek: Hangen, in de tijd, A en B samen? Stel correlatie zegt ja, 2 problemen:
causale richting, 2. derde variabele
Strategie 3: prospectief onderzoek: logica: orrzaken gaan vooraf aan gevolgen, test A vooraf aan B, Als A vooraf gaat, dan kan B niet oorzaak zijn
toch kan er een derde variabele bestaan
Strategie 4: experimenteel onderzoek: logica: manipuleer A en stel vast of B daardoor verandert
goede manier oorzaak-gevolg testen, maar natuurlijk: experiment kunstmatig
samenvatting
doel wetenschap: vooral verklaren, niet beschrijven. nodig voor verklaring: algemene wetten/regelmatigheden. structuur verklaring: A=B, C=A, C=B. Pas op voor drogredenering A=B, C=B, C=A. wetenschappelijke kennis altijd voorlopif en nooit definitief
Positieve Klinische Psychologie
Begon bij Seligman, subjective level: well being, contentment, satisfaction. individual level: positive individual traits, capacity for love and vocation, courage. group level: altruism, tolerance, work ethic
Maslow ook mee eens. Carl Rogers: non-directive approach, client-centered, developting the concept of the Fully-Functioning Person
Interventies:
Gratitude interventions
, uiten van 'dankbaarheid' is zinvol. week lang dankbaarheid registreren, toename positief affect. Interventie 2 brief schrijven + voorlezen voor iemand die je ergens dankbaar voor bent: afname depressie
in hoeverre speelt dankbaarheid echt een rol?
ander Interventie: schrijven over trauma of Best possible selves (King, 2001)
Positieve psychotherapie: 6 weken interventies gericht op positive emotion (pleasant life), engagement (the engaged life) en meaning (the meaningful life)
well-being therapy: versterken autonomie, environmental mastery, personal growth, purpose in life, self-acceptance, positive interpersonal relationships
meta-analyse (sterke variatie lang/kort), moderatoren: (meer) klachten,(meer) motivatie, individueel, met begeleiding
conclusies: PPM heeft eenzijdige kijk op negatieve psychologie verschijnselen veranderd, PPM geleid tot hernieuwde waarde van stelling dat mens streeft naar zelfverwezenlijking
Broaden & Build theory
Positieve emoties > verruimen het blikveld (gedachten, doelen, plannen) > handelingen en ervaringen > blijvende hulpbronnen > beschermen later tegen negatieve emoties, stress
Pos Emotions
broaden individuals thought-action repertoires
, enabling them to draw flexibly on higher-level connections and wider-than-usual ranges
broadened cognition in turn
creates behavior flexibility
that over time builds
personal resources
, such as mindfullness, resilience, social closeness
Verstoord (positief) functioneren voorspelt psychopathologie: minder autonomy, environmental mastery, personal growth, self-acceptance. Te veel tumineren + te weinig ''vasthouden'' van positieve emoties
voorspelt
depressie en PTSS
Kijken op positieg functioneren, helpt om gevolgen van trauma en verlies te begrijpen. Resilience = the ability to bounce back from negative emotional experiences, voorspeller resilience? > hardiness > repression van emotions > positieve emoties (hoop, kalmte, dankbaarheid)
conclusie: Positieve psychologie bestudeert negatieve en positieve processen
tegelijkertijd
Andere focus binnen KP, stoornis > welzijn, problemen > groei na verlies/trauma, maladaptieve > adaptieve emotie-regulatie, maladaptieve > adaptieve coping
Positieve KP: Interventies: emotion regulation represents a range of processe through which ppl can change the nature, frequency and duration of emotions, belangrijk voor psychotherapeutische interventies!! kan betrekking hebben op
Situation selection & modification (situatie opzoeken ipv vermijden)
minder vermijden negatieve situaties, maar toenadering positieve ook!. gedragsmatige activering hier, bekrachtigende ervaringen leidt tot meer pos emo, correctie negatieve cognities en afleiding
attentional employment/reorientation (herorientatie van aandacht intern/extern)
psychopathologie gekenmerkt door teveel aandacht negatieve stimuli en te weinig aandacht positieve stimuli, mindfullness meditation, loving kindness meditation: liefde naar zelf, anderen, vreemden en alles wat leeft
competive memory training: achtergrond: laag zelfbeeld gaat gepaard met dominante activatie van gevoelens, gedachten en beelden over falen
cognitive change (situatie anders taxeren)
Minder negatief leren denken belangrijk, meer positief ook. well-being therapy: verminderen dampening cognities, future-directed therapy: visualiseren 'valued future', bewustwording noodzakelijke aardigheden/hulpbronnen, focus op hoe die in verleden goed benut zijn en toekomst ingezet, versterken cognities zelfvertrouwen, optimisme
concreteness training en memory specifity training, achtergrond: depressieven moeite met ophalen specifieke herinneringen en visualiseren toekomst. afname depr klachten en rumineren
compe
response modulation (strategien om emoties te verlengen/verkorten)
positieve emoties vasthouden is minstens zo belangrijk als die kunnen ervaren. expressie (uitspreken gevoelens, complimenten geven), koesteren (mindfulness), positive mental time travel (visualiseren van positieve momenten in de toekomst
Conclusies:
Focus op emotie-regulatie, interventies om pos emo doen toenemen, aandacht positieve richten, positieve cogn versterken, posi gevoelens vasthouden
te vaag?
experimentele psychopathologie: gericht op identificeren van kleine verstoorde mechanismen die emotionele problemen in stand houden
Conclusie: positieve psychologie = wetenschappelijke studie optimaal menselijk functioneren, bestudeert negatieve en positieve processen bij psychopathologie tegelijk, voordelen: meer gebalanceerd onderzoeksveld, kennis over angst depressie, toename kennis resilience, toename kennis interventie om resilience/positief functioneren te versterken. WEES KRITISCH: effecten interventies bescheiden, al te eeenzijdige kijk op pos funcio is naief, hedonische adaptatie
hedonische adaptatie = We passen ons snel aan nieuwe omstandigheden aan en worden hier niet langdurig gelukkiger of ongelukkiger van. Er zijn wel acties die ons geluk langdurig verhogen, maar daarbij gaat het niet over het veranderen van onze omstandigheden. Eerder hebben we het dan over de manier waarop we denken over ons leven en hoe we dat leven waarderen.
Klinische mythologie
Misvatting = stabiele en veelal sterke overtuiging over de wereld > beinvloedt hoe mensen de wereld begrijpen > maar kan tegensproken worden door evidente bewijsvoering > moet worden gecorrigeerd om accurate kennis te vergaren
Mythe = 1. uit oude tijden volk stammende overlevering en 2. een gangbaar, als onaantastbaar beschouwde, maar ongegronde opvatting
GS behandeling voor psychiatrische stoornissen > lobotomie, electroshock therapie, inusline shock therapie, operatieve bacteriologie
waarnemingen zijn feilbaar, intuitie is feilbaar, theorieen zijn feilbaar
waarom belangrijk leren over psychologische mythes: directe schade, indirecte schade, algeheel kritische houding en stigma mentale processen verminderen
10 bronnen misvattingen
mond-tot-mond verhalen. Gebruiken slechts 10% van het brein
Verlangen naar simpele antwoorden en snelle oplossingen. Tijdens volle maan meer opnames psychiatrisch ziekenhuis
Selectieve perceptie & selectief geheugen
correlationele en causale relatie verwarren
post hoc, ergo propter hoc redenering
blootstelling aan niet-representatieve steekproef
redeneren op basis van gelijke representaties
misleiding door film en media
overdrijving van kern van waarheid
mannen en vrouwen anders? m/v praten evenveel, v verhullen maar klein effect, mannen onderbrekekn klein effect meer dan van vrouwen, vrouwen lezen wel meer emoties van gezicht
verwarring in terminologie
Controverses binnen de KP
Klinische praktijk
Belang gehecht aan ervaring in algemene zin door hulpverleners zelf
patienten voorkeur voor ervaren behandelaren
standaard: na intake-fase of na teamvergaderingen wordt iemand toegewezen aan een ervaren of onervaren persoon
geen duidelijke andere therapeut kenmerken waar men rekening mee houdt
invloed ervaring therapeut
vorige eeuw klein positieg verbang ervaring en klinische effect
laatste jaren steeds minder evidentie
meerderheid therapeuten denken loop van tijd professioneler te zijn geworden en denken zelf effectievere therapeut geworden
mogelijke verklaringen: - jonge professionals beter opgeleid - meer op hoogte van nieuws en ontwikkelingen vakgebied - onervaren veel supervisi - jonge prof trouw aan protocol - andere factoren zijn belangrijker dan ervaring - mogelijk oudere door ervaring misleid (meer klinische intuitie dan data-driving) - weinig/geen sprake van controle bij oudere
Grondslagen vd KP, culturele psychologie
Een Cultuur = 1. geheel van normen en waarden waaraan individuenzich onderwerpen als leden van een gemeenschap 2. een voor een groep of SV kenmerkende kijk op de werkelijkheid
Theoretische beschouwingen
cultuur als norm (collectivistische, de groep bepaalt harmonie bewaren, en individualistische, individuele autonomie)
cultuur als tekensysteem, culturen als systemen van betekenissen, zoals mbt ziekte en dood, ziekte = uitkomst dialectisch proces tussen biologie van patient en voor GS en cultuur waarin die leeft.
cultuur modelleert als systeem van betekenisverlening ziekte gevoel en - gedrag
perceptie. waarneming is interpretatie en gebaseerd op kennis uit geheugen of ervaring
acculturatie stress
ontmoeting tussen minstens 2 culturen
refereert naar stress-coping paradigma, mogelijke funstige uitkomsten/oplossingen
diverse factoren: leeftijd, geslacht, oplei, taal, migratiemotieven, verwachtingen (push&pull), discriminatie
adaptatie = uitkomst
gezondheid en ziekte
westen = biomedisch model, alleen kijken naar lichamelijke klachten
chinezen denken in termen negatieve/posi invloeden
india gelooft ment bij ziekte in termen van afvalstoffen van producten
disease = gezondheidsprobleem met psychologische malfunctie welke resulteert in werkelijk of potentiel reductie in fysieke capaciteiten en/of kleinere levensverwachting
illness = is iemands ervaring en perceptie van de malfunctie
sickness = maatschappij hun manier om duidelijk te maken met iemands perceptie (illness) en de onderliggende pathologie (ilness + disease)
behandeling(cure) = wegnemen disease (ziekte) uit lichaam. herstel (healing) = subjectieve waarneming van zich beter voelen
classificeren van stoornissen = mensen maken causale attributies dat hun psyche beinvloed, wat de kans op cultuur specifieke variaties laat toenemen. alle culturen hebben abn en norm gedrag. er zijn GEMEENSCHAPPELIJKE SYMPTOMEN, maar vak verschillen in expressie
Cultuur sensitief handelen = respect, not knowing stance, tolken, psycho-educatie, erkenning lichamelijke symptomen, beeldmateriaal, metaforen, zowel mental, als social engineering
De kracht van evidence-based psychotherapie
belangrijkste argumenten depression-report (ZIE THRIVE)
mental pain is as real as physical pain, yet these two types of pain are not treated equally. while nearly everyone who is physically ill gets treatment, two in three of those who are mentally ill do not
mentale ziekte verklaar meer ervaren ellende dan fysieke zwakte, armoede of werkeloosheid. 52% meer kans te sterven in depressiviteit dan wanneer niet. zelfde effect als met roken. mensen met depressie of angsst 50% meer kans op hart aanval
waarom? onder diagnose, mediacatie gebruik, ongezond leven, schade door stress
vooral door stigma wachten mensen lang met behandeld worden
oplossingen: goede voorlichting over mogelijkheden behandeling, anti-stigma campagne, openheid van mensen met mentale stoornis
behandeling betaalt zichzelf terug, response rate 50%, minder bezoek huisarts en andere specialisten, langere levensduur, meer mensen aan het werk
kritiek no-cost talk therapy, enkel CBT, wachttijd ongeveer een maand, zwaar voor behandelaren