Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
1. unitatea: Ekonomia zientzia baliagarria 2. unitatea: Ekoizpena eta…
1. unitatea: Ekonomia zientzia baliagarria
2. unitatea: Ekoizpena eta hazkundea**
1. Zer da ekonomia?
? Agente ekonomikoek (familia, enpresak eta estatua) baliabide urriak nola erabiltzen dituzten, ondasun nahiz zerbitzuak ekoizteko eta gizarteko kideen artean banatzeko.
1.2. Ekonomia-eskasia:
Pertsonen beharrak asetzeko nahikoa baliabide ez izatearen sentsazioa da. (Mundu guztia sentsazio hori)
2. Aukeratzeko beharra
Familiak, enpresak eta sektore publikoak
Erabaki-hartzaileak Erabaki motak
Familiak
Kontsumo pribatua
Enpresak
Ekoizpen pribatua
Sektore publikoa
Gizartearen ongizatera bideratuko kontsumo eta ekoizpena
b) Kostu berreskuraezina
Iraganeko kostuak dira. (Kostu berreskuraezinek eragina izaten dute pertsonen hurrengo erabakietan baldin eta egindako aukerarekin ez bazen asmatu.
c)Etekinak eta kostu gehigarriak
Erabaki batzuetan ez da gauza bat ala bestea egitea erabakitzen, baizik eta behin aukera jakin baten alde egindakoan, gehiago edo gutxiago egitea.
a) Aukera kostua
Zerbait lortzeko baztertu behar den aukerari deitzen zaio.
d)Pizgarriak
Erabaki bat hartzerakoan aukeren abantailek eta desabantailek eragina duten arren, portaera alda daiteke pizgarriren bat egonez gero. Pizgarria sari edo zigor bat izan daiteke.
1. Ekoizpen baliabideak: Natura baliabideak, lana eta kapitala
Gizakien beharrizanak asetzeak, ondasunak eta zerbitzuak ekoiztea eskatzen du. Horretarako ekoizpen baliabideak edo faktoreak erabiliko ditugu.
LANA:
Ekoizpen prozesuan parte-hartzen duen gizakien gaitasun fisiko eta intelektuala da. Oinarrizko ekoizpen faktorea lana :
KAPITALA:
Enpresaren titulartasuna duten ondasunak dira, eta bi multzo handitan banatzen dira: DIRUA eta ELEMENTU FISIKOAK. (eraikuntzak, makinaria, altzariak, ordenagailuak, lursailak…)
LURRA:
Jatorria naturan daudenak dira. Adibidez: Lur gainean (egurra, fruituak) edo lur azpian daudenak (mineralak…)
1.2. Ekoizpen baliabideen konbinazioa
Neurri batean edo bestean, herrialde guztiek dituzte ekoizpen-baliabideak. Ondasun edo zerbitzu bat lortzeko erabilgarri dauden faktoreen konbinazioari teknologia esaten zaio.
1.3. Ekoizpen-faktoreen ordainketa
Errentak ekoizpen-baliabide bat denbora-aldi jakin batean erabiltzearen truke ordaintzen den balioa prezioa adierazten du.
Errentaren eskema:
Link Title
3. Ekonomiaren azterketa
3.1. Mikroekonomia eta makroekonomia
Mikorekonoimia:
Ekonomia-eragile bakoitzaren banakako portaera eta elkarren arteko erlazioak aztertzen dituen arloa da.
Makroekonomia:
Ekonomiaren portaera globala aztertzen du.
3.2. Ekonomia positiboa eta normatiboa
Ekonomia positiboa:
o Gauzak nolakoak diren aztertzen du. (Datuak)
o Adibideak: Autoen salmenta kopurua, prezioen igoera, langabeen kopurua…
Ekonomia normatiboa:
o Balioak aztertzen ditu, gauzak nolakoak beharko luketen. Ekonomia positiboko datuak sorrarazten dituzten teoriek, iritziek edo aurreikuspenek osatzen dute.
o Adibideak: Auto berria erosteko pizgarriak ematea, tabakoaren zergak %10 igotzea, 25 urtetik beherako langileen kontrtazioa sustatzea…
2. Ekonomiaren sektoreak
Enpresa hauen jarduera hiru arlo nagusitan sailkatu izan dira tradizionalki, sektore ekonomikoak, (nekazaritza, industria eta zerbitzuak).
Bigarren sektoreak:
Industria jarduerak barneratzen ditu. Adibidez: metalgintza, kimika, papergintza, eletronika…
2) Deslokalizazioa: Hala esaten da zaio, aurrezteko edo beste enpresekiko abantailak lortzeko, enpresak beste herrialde batzuetara lekualdatzeari.
Hirugarren sektoreak:
Gizarte guztiek ekoizpen potentzial jakin bat dute, hau da, ondasunen eta zerbitzuen ekoizpenaren muga honako hauei ahalik eta etekin handiena ateraz gero:
• Ekoizpen-baliabideei.
• Eskuragarri duten teknologiari.
Ekoizpen potentzialaren mugari Ekoizpen-aukeren-muga esaten zaio.
Lehen sektoreak:
Naturako baliabideekin, lehengaiekin zuzenean egiten diren jarduerak barneratzen ditu. Adibidez: nekazaritza, arrantza, abeltzaingoa… etab.
EAM (Ekoizpen aukera muga)
Ekoizpen-aukera muga. Gizarte batek, ekoizpen-baliabide eta teknologia-ezagutza jakin batzuk erabilita, denbora-aldi jakin batean ekoitzi ahal dituen ondasunen eta zerbitzuei gehienezko kantitatea.