Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Verslavingsgedrag OFFICIEEEEEEL (risicogedrag) (Middel tot stoornis (2…
Verslavingsgedrag
OFFICIEEEEEEL (risicogedrag)
Rol Sociale Beinvloedingsprocessen op risicogedrag jongeren: rol media
drinkende acteurs en alcoholreclame: bij alcoholfilm vooral de alcoholreclame, bij neutrale film was ook reclame sterker, maar niet heel veel verschil
bij rokers in de film werd er wel daarin een heel heel groot effect gevonden, ook met faco acteurs en beginnen met roken
hoe beinvloed mediabeeld risicogedrag van jongeren?
theorie gepland gedrag (gedrag voorspellen): 1. attitude t.a.v. gedrag 2. waargenomen sociale norm 3. waargenomen eigen effectiviteit >>> intentie tot gedrag > gedrag
londerliggende assumpties: de mens is een rationeel wezen & gedrag is het gevolg van cogn processen. MAAR VOORSPELT MAAR 7%
Duale procesmodel van risicogedrag
risicogedrag van jongeren is vaak niet het gevolg van een rationele/beredeneerde keuze maar van een reactieve/ minder bewuste keuze
proces 1 Rationeel: 1. cogn beinvloed 2. beredeneerd 3. bewust 4. intentie tot gedrag
proces 2 Reactief: sociaal beinvloed, affectief, minder bewust, bereidheid tot gedrag als de situatie zich voordoet
omgevingsfactoren tot aanzet met roken
attitude sociale norm
intentie om te roken
implic cognities en emoties
bereidheid om te roken
deze 2 processen kunnen gedrag beinvloeden, combinatie kan ook
De rol van leeftijdsgenoten
Verklaring 1: disbalans sociaal emotioneel netwerk en cognitief controle netwerk
Neuro imbalance model, gevoeligheid voor beloningen en steeds meer bezig zijn met hierarchie in relaties met peers > gevoeligheid voor goedkeuring
regio's in hersenen zijn nog niet in evenwicht met elkaar
Verklaring 2: Dual-taxonomy model
Er is een ''maturiy gap'' tussen biologische volwassenheid en sociale volwassenheid
Verklaring 3: Sociale identiteitstheorie
Tijdens de adolescentie veel tijd aan peers en nieuwe sociale contexten. Belangrijke invloed op je eigenwaarde. Zorgt voor gevoel erbij te horen. Wordt deel van je zelfconcept
Mechanismen (3)
selectie
Vrienden kiezen elkaar
Complementary Hypothese
Similarity-attraction hypothese
Dit is meer voor homogene groepen dan heterogene
selectie met de tijd minder, en meer beinvloeding van elkaar
de-selectie
invoed/socialisatie
Jongvolwassenen passen hun gedrag aan die van hun peers of vriendengroepen
Verschillende vormen:
peer pressure
(explicitiet verbaal aanmoedigen/aanbieden van een middel),
imitatie
(het observeren en imiteren van gedrag van anderen, bewust met beloningen of onbewust zoals perception-behaviorlink),
norm
(descriptief, injunctief en popularity normen)
Over peer pressure: miss meer interne self-pressure, want geen sprake van dwang ofzo. bij kwantitatieve bevindingen meer inconsistent, invloed peers daarvan zwak, maar de maat is niet valide en betrouwbaar
Over imitatie: rolmodel bij alcohol en rookgedrag. Beperkingen: rookgedrag leeftijdsgenoten = NIET imitatie. Geen controlering op selectie en zelfrapportage vaak overschat
VOORAL PASSIEVE INVLOEDDDD
Samenvatting: 1. peerprocessen voorspellen 'similarity' in risicogedrag in vriendschappen (deselectie, invloed) 2. leeftijdsgenoten kunnen gezien worden als risicofactor maar ook als beschermende factor 3. verschillende onderzoekdesigns nodig om de dynamische peer processen te begrijpen
Middel tot stoornis
contact met middel > experimenteergedrag > geintegrereerd gebruik > excessief gebruik > afhankelijkheid
Wanneer risicogedrag? > culturele en maatschappelijke normen > wetenschappelijke normen beinvloedt die normen
neurologische ontw adolescentie: toename witte stof> communicatie beter, LT beter, mogelijkheid tot abstract denken ontwikkelt zich
Recente neurobiologische inzichten: 1. ontwikkeling van sociale brein (perspectiefnemen), 2: ontw rationele brein (sterk beinvloed door omgevingsfactoren/uitdagingen), 3. ontw emotionele brein (pleziergebied is overactief)
Ontwikkeling emotionele brein: NA overactief, sterkere emoties wanneer beloning, WORDT VERSTERKT DOOR TESTOSTERON
Rationele brein rijpt langzamer, prefr cortext speelt een rol (inschatten risico, LT doelen in de gaten houden, bijsturen/afremmen van neiging om te sterk te reageren op KT prikkels)
BAS wint van BIS
Hallu: lsd paddos, dempend: ghb heroine alcohol, stimulerend: crack amfeta speed coca nicotine
2 leertheoretische processen die ten grondslag liggen aan verslaving
positieve reinf = euforie kick weer willen voelen
negatieve reinf = drugs verdwijnen uit lichaam > onthoudingsverschijnselen
gevolg afname gevoeligheid dopa in beloningscircuit: 1. tolerantie 2. ontwenningsverschijnselen 3. afname plezierbeleving t.o.v. natuurlijke prikkels
Rol opvoeding in het middelen- en internetgebruik van jongeren
opvoeding = proces waarin dysieke sociale emotionele en intellectuele ontwikkeling van een kind wordt gestimuleerd en ondersteund van de kindertijd tot de volwassenheid
is bidirectioneel en dynamische relatie
middelengebruik en online gedrag ouders: directe invloed (modelling) en indirect (reactieve rationele proces)
Algemene opvoeding: Toezicht/controle & wartme/steun
Gedragsspecifieke opvoeding: Regels en communicatie over roken, drinken en online gedrag etc.
DIRECT: modelling
ouders invloed op drinken als zij zelf drinken wordt afgehangen van individuele/contextuele kenmerken
(MODEREREND EFFECT)
middelspecifieke opvoeding onderscheid in regels, frequentie van communicatie en kwaliteit van communicatie
zelfcontrole sterk modererend in alcholgebruik and whatsover (
= mediato
r)
Hersenen en verslaving
Verslaving = chronisch recidiverende aandoening, kenmerken controleverlies middelgebruik. terugval door CRAVING
Trek door detoxificatie,houdt langer aan dan onthoudingsverschijnselen. TREK DOOR MIDDEL, STRESS, CUES
Geschiedenis
Moreel: mens probleem, opsluiten. Farmacologisch: middel probleem, verbieden. Leermodel: verslaving aangeleerd, CGT, cue exposure. Hersenziekte: CGT, farmacotherapie
Verslaving = middel + persoon + omgeving
Verslaving. Prefr Cortex: beslisvermogen, cues. Doorsaal: gewoontes. Amygdala: emoties, cues. Ventraal: beloning, motivatie
postiitve reinf: hedonisch
negative reinf:(an)hedonisch
incentive sentisiz: adaptation/drive
cogn prcessing habit: cognitief
behavi disinhib: cogn
posi reinf thewory = verslavingsgedrag treedt op vanwege de euforigene effecten van middelen,
incentive sentizations theory: blootstellikng aan middelen veroorzakt overgevoeligheid in hersencircuits, willen (motivatie) neemt toe maar plezier niet. maar... kan ook optreden na eenblootstelling middel
cogn processing theory = niet vrijwillig/doelgericht, gewoon een gewoonte
behav disinhib theory: verminderde functie executieve functies: verminderde remmingm planning, aandacht, beslisseingen
individuele kwetsbaarheid voor risicogedrag en verslaving
individuele kwetsbaarheid > risicogedrag > verslaving
law of effect = acties die wenselijk/positief effect opleveren in beopalade situaties zullen worden herhaald in diezelfde situatie
relatie risicogedrag - verslaving: alle theorievorming over verslaving beinvloedt. lijken vooral gedragspatronen voorafgaand aan verslaving te beschrijven (gewoontevorming)
4 soorten genetische kwetsbaarheid
genetische kw.
verwijst naar dan al niet aanwezig zijn van factoren > genotype
omgeving kan dit triggeren > diathesis-stress model
middelen beinvloeden weer de werking van NT > incentive sentization theory
door persoonlijkheidskenmerken
sensation/seeking
behoefte/op zoek naar nieuwe prikkels en intense ervaringen en hiermee bereid risico's te nemen
impulsivity/zelfcontrole
persoonlijkheidstrek: handelen zonder denken, moeite plannen gedag, niet nadenken over gevolgen. Gedrag: verwijst naar verminderd functioneren van cognitieve processen van belang bij controle van gedrag
anxiety/neuroticism
neiging hebben om teruggetrokken te reageren. situaties als bedreigend ervaren, moeite hebben om kalm te blijven en overgevoelig voor stress. > verkleint kans op vroege onset heavy drinking
normale ontwikkeling adolescenten. prfr ontwikkelt zich nog (verantw voor gedragscontrole). Beloningscentrum al eerder volgroeid. Imbalans> toename in risicogedrag in adolescentie
onderzoek met zelfcontrole op jonge leeftijd en meer alcoholgebruik bij 16jarige leeftijd. grootste effect bij adolescenten die beloningsgevoelig waren
game verslaving: zowel AANDACHT als SOCIALE KWETSBAARHEID > risicofactoren voor toename
kw. door psychiatrische/psychosocisle problemen
internaliserende problemen en externaliserende problemen
door negatieve levensgebeurtenissen
early lide stress, tijdens zwangerschap en verwaarlozing
chronisch (oncontroleerbare) stressvolle omstandigheden > armoede, ziekte
traumatische ervaringen
verklaringstheorieen
zelfmedicatietheorie
diathesis-stress model
veranderingen in het brein
hangen sterk onderliong samen, - een combinatie = meestal comborbiditeit
Verslavingspretentie (gericht op versterken beschermende factoren en verminderen risicofactoren)
gezondheidsbevordering en ziektepreventie
levensverwachting stijgt als gevolg van toegenomen welvaart, goede gezondheidszorg, public healthbeleid en preventie
nodig want gezondheidsproblemen door welvaartsziekten en ongezonde risicovolle levensstijl. hoge maatsch kosten als gevolg van verslavingsgedrag, pensioenleeftijd omhoog > meer gezonde levensjaren
prev jongeren lastig want kijken niet veel naar LT gevolgen, doelgroep nog niks van versl of problemen ontwikkeld, motivatie ligt in leuke dingen doen niet juist iets preventiefs
vormen preventie
universele preventie: op algemene bevolking of bepaalde bevolkiingsgroepen, geen individueel risico
selectieve preventie: gericht op individuen of specifieke bevolkingsgroepen met verhoogd risico
geindiceerde preventie: hoog risico en waarneembare symptomen (maar nog geen stoornis volgens DSM4)
preventie-instrumenten
wet- en regelgeving (oiumwet, horecawet
voorlichting en educatie
omgevingsinterventies (beperken beschikbaarheid)
vroegsignalering/screening
wanneer?
als middel of gedrag schadelijk/ongezond
er is zicht op factoren/determinanten = risico- en beschermende factoren
er kunnen preventie-instrumenten ingezet worden die ook effectief zijn
preventie vooral effectief als er gericht wordt op versterken sociale en formele controle (maar er is ook zelfcontrole maar dus minder effect)
beste alcohol en tabak preventies: beperken beschikbaarheid, verhogen prijs, beperken marketing en reclame
beinvloeding gedragsdeterminanten beperkt mogelijk: motivatie is cruciaal, veranderen sociale normen en cultiur
focus alcoholpreventie: uitstellen eerste gebruik, beperken voorkomen binge drinkers, beperken schade/harm reduction, vroeg opsporen van 'harmful use' en verslaving
conclusies effectiviteit campagne
effectief als jusite doelgroep en bewinvloedbaar gedrag (ouders en regels stellen( > beperken sociale beschikbaarheid
effectief in combinatie beleidsmaatregel
game verslaving en internetverslaving
ons brein is gemaakt voor het aanleggen van geautomatiseerde 'stimulus-respons' verbindingen (skinner)
2 nieuwe dingen in dsm5: internet gaming disorder scale en social media disorder scale
onderzoek?
twee LT studies suggeren dat symptomen van IGD een negatief effect hebben op het psychosociale functioneren op prestaties > meer dep gevoelens, meer sociale angst, lagere schoolprestaties
tot nu toe geen LT studie over negatieve effecten symptomen van SMD ( wel op welbevinden)
summary of outcomes
hours gaming: no effects
frequency SM use: decrease schoolgrades
Gaming disorder: decrease life satisfaction, decrease in perceived social competence
social media disorder: decrease in life satisfaction
conclusies:
hebben beide negatieve implicaties voor adolescents psychosociale functioneren
individuele risicofactoren van Gaming dis.
psychosociale problemen
lage sociale competentie
concentratieproblemen
impulsiviteit
thweory of problematic internet use: psychosociale problemen > internet gaming disorder > psychosociale problemen
lage sociale compentie hier invloed op door voorkeur aan online contact
gaming een sooet zelfmedicatie voor addérs en adhdérs
Invloed van nationaal beleid op alcoholgebruik van jongeren
doel: omgaan met meer autonomie/negatieve gevolgen van alcoholgebruik voorkomen
Beschikbaarheid, prijs van alcohol, alcohol advertising, drinking context
conclusie: cultuurveranderig mbt alcohol bij jongeren, bijdrage niet bewezen van beleid.
motivatie tot verandering van gedrag
Transtheoretisch model: stadia van verandering
precontemplatie: niet van plan binnen 6 maanden te stoppen (interventies gericht op motivatie veranderen)
contemplatie: overweegt om te stoppen, maar niet binnen 1 maand
Preparatie: van plan om binnen 1 maand te stoppen (interventies gericht op eigen effectiviteit verbeteren)
Actie: gestopt
5 cogn processen: gericht op verhogen van motivatie tot verandering (bewustzijn negatieve gevolgen)
5 gedragsprocessen: vergroten eoigen effectiviteit tot verandering) : stimuli die risicogedrag worden vermijden, risicogedrag vervangen door alternatieve gedragingen
kritiek: mensen doorlopen ze niet per fase, ontspringen.motivatie kan ook sterk per dag fluctueren, = atheoretisch
belangrijkste factor dat jongeren belememrt in stoppen met roken is GERUSTSTELLENDE COGNITIES
Motiverende gespreksvoering
evidence-based, basisprincipe: respect voor eigen verantwoordelijkheid/keuzevrijheid van client.
doel: cognitieve consonantie: harmonie tussen cognities en gedrag
inleven client, empathie, verrtrouwen in eigen mogelijkheid tot gedragsverandering (self-efficacy_ stimuleren
proces 1: engageren, vestigen werkrelatie, begrijpen dilemma client, onderzoeken belangrijke doelen en verwachtingen van client
proces 2: focussen, gesprek krijgt structuur, richten op veranderingen, agenda opstellen
proces 3: ontlokken verandertaal, consequenties door client laten noemen (posi en nega).
proces 4: plannen, omvat ontw van vastbeslotenheid om te veranderen als formuleren van een plan van actie
mtotivatie = mate bereidheid gedragsverandering, kan verschillen, intern extern, interactie, centrale taak